شمارش معکوس برای آزاد شدن تجارت ایران و اوراسیا

گروه اقتصادی / رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران جمعه شب گفت: تا پیش از پایان سال میلادی جاری، تجارت میان ایران و اوراسیا آزاد خواهد شد و این امر در راستای تأکید دولت سیزدهم بر تسریع انعقاد موافقتنامه تجارت آزاد با منطقه اوراسیا و انجام مذاکرات فشرده، با وزیر اقتصاد اوراسیا در مسکو که اخیراً با او دیدار و گفت‌وگو داشته‌ام در حال پیگیری است.
یک یک وعده‌هایی که دولت سیزدهم داده بود در حال تحقق است؛ رئیسی در ماه‌های اول کاری خود قول داد که در دولت اش افزایش صادرات اتفاق بیفتد به گونه‌ای که کشور دیگر شاهد کمبود و محدودیت منابع ارزی نباشد. براساس آمار گمرک در سال گذشته ۱۲۲ میلیون تن کالای ایرانی به ارزش ۴۸ میلیارد دلار به اقصی نقاط جهان صادر شد که این میزان ۱۴ میلیارد دلار بیشتر از سال قبل بود و رشد ۴۱ درصدی را نشان می‌دهد.
اما یکی از موضوعات مهم در دولت سیزدهم که سازمان توسعه تجارت مسئول پیگیری آن بود، افزایش همکاری‌ها با کشورهای اوراسیا بود. اتحادیه اقتصادی اوراسیا، یک اتحادیه اقتصادی میان‌دولتی شامل بلاروس، قزاقستان، روسیه، قرقیزستان و ارمنستان است. در حال حاضر با تک تک کشورهای عضو اوراسیا، ایران تجارت نصفه و نیمه‌ای دارد که معمولاً تجارت ایران با روسیه نسبت به سایر کشورها بهتر است؛ این کشور حدود ۲۵۰ میلیارد دلار واردات دارد، که ایران در تلاش است، درصد قابل توجهی از این میزان را به دست آورد. روسیه به بندر چابهار برای کریدوری خود نیازمند است، که این نیازمندی فرصت چانه زنی اقتصادی برای ما ایجاد می‌کند.
سال گذشته 13میلیون و 127هزار تن کالا به ارزش پنج میلیارد و 634 میلیون دلار بین ایران و اعضای اتحادیه اقتصادی - گمرکی اوراسیا تبادل شد که رشد 51درصدی در وزن و 66 درصدی در ارزش داشته است. از مجموع 13 میلیون و 127هزار و 45تن کالا به ارزش پنج میلیارد و 634میلیون و 48هزار و 11 دلار کالای تبادل شده بین ایران و پنج کشور عضو اتحادیه اوراسیا، دو میلیون و 770هزار و 155تن کالای ایرانی به ارزش یک میلیارد و 170 میلیون و 581 هزار و 531 دلار به این پنج کشور صادر شد که نسبت به‌ مدت مشابه 3.5درصد در وزن و 12 درصد در ارزش رشد داشته است.
این اعداد و ارقام نشان می‌دهد که پتانسیل بالایی وجود دارد که متأسفانه بخوبی از آن استفاده نشده است.
علیرضا پیمان‌پاک با بیان اینکه در این دیدار با وزیر اقتصاد اوراسیا در مسکو بر تسریع همه جانبه مذاکرات تأکید شد، گفت: با توجه به برگزاری فشرده مذاکرات حضوری قرار شد هر چه سریعتر لیست اقلام، نهایی شده و کارگروه‌های مشترک برای تسریع در نهایی کردن لیست اقلام تشکیل شود. با توجه به اینکه دو طرف تأکید داشتند، قبل از پایان سال ۲۰۲۲ تجارت اوراسیا نهایی و به تصویب کشورهای عضو برسد، تا بتوانیم موافقتنامه تجارت آزاد را امضا کنیم، همچنین با توجه به ضرورت فعال‌سازی کریدور شمال-جنوب، صحبت‌هایی در این بین صورت گرفت و مقرر شد کارگروه مشترکی بین اتحادیه اوراسیا و سازمان توسعه تجارت ایران به نمایندگی از ایران شکل گیرد تا ابعاد و زیرساخت‌های مورد نیاز برای فعال کردن جدی کریدور یاد شده فراهم شود و اقدامات لازم در این خصوص صورت بگیرد.
او ادامه داد: با فعال‌سازی کریدور شمال-جنوب تقریباً ۳۰ درصد هزینه و زمان انتقال کالا از کشورهای اوراسیا به هند و کشورهای حاشیه خلیج فارس کاهش پیدا می‌کند و همچنین زمینه‌سازی بسیار خوبی برای بهره‌گیری ایران از میلیاردها دلار درآمد حاصل از ترانزیت فراهم می‌شود.
پیش از این نیز رئیس کل سازمان توسعه تجارت گفته بود: پیمان اوراسیا بسیار ارزشمند بود، اما نتوانستیم استفاده کنیم و حتی آسیب دیدیم، زیرا این پیمان می‌گوید تعرفه گمرکی در بسیاری از کالا‌ها کاهش پیدا می‌کند و وقتی تعرفه ترجیحی تصویب شد بازار، کشش کالای ایرانی را داشت و موجب شد از مرز آستارا تقاضای زیادی برای صادرات اتفاق بیفتد. اکنون حدود 70 تا 80 درصد صادرات کشورمان می‌تواند صادرات خام محسوب شود، زیرا انرژی و مواد اولیه ارزان قیمت داریم به همین علت براحتی می‌توانیم صادر کنیم، اما در جایی که بحث زنجیره ارزش و فرآوری و دانش بنیان مطرح است، اعداد ما پایین می‌آید.

لیست کالاها با دقت انتخاب شود

امیر عابدی
 رئیس کمیسیون صادرات اتاق ایران
تجارت آزاد با اوراسیا با هدف آزادسازی کامل تجاری و کاهش سراسری تعرفه‌های واردات، اتفاق خوبی است اما برای تحقق درست این امر باید نگاه همه جانبه داشت و اجازه نداد که تولید داخل صدمه ببیند. البته از زمانی که بحث اوراسیا مطرح شد، به فعالان اقتصادی، تولیدکنندگان و تجار هشدار داده شد که ایران به سمت تجارت آزاد در حال حرکت است و ضرورت دارد در این خصوص برنامه‌ریزی درستی صورت گیرد.
اگر در تجارت آزاد برنامه‌ریزی صحیحی صورت نگیرد، برخی از صنایع در چرخشی که در تجارت دنبال می‌شود، احتمال دارد آسیب ببینند بخصوص صنایعی که سرمایه‌گذاری قابل توجهی در آن صورت گرفته است. در این میان باید دقت کرد که صنایع اشتغالزا هم دچار مشکل نشوند. اگر واحدهای صنعتی و تولیدی در تجارت آزاد نتوانند ادامه حیات دهند باید در تعیین لیست کالاها و اقلامی که تجارت آزاد آن دنبال خواهد شد، بازنگری صورت گیرد. به نظر می‌رسد با توجه به شرایط و مصرف کشور اقلام کشاورزی که امنیت غذایی را تأمین می‌کند نیز از فهرست توافق‌های تجارت آزاد خارج شود. با بررسی دقیق وضعیت مبادلات تجاری ایران و همچنین اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا باید اقدام به شناسایی و تعیین فهرست کالاهای منفی کرد. بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد در حال حاضر مبادلات تجاری دو طرف در قالب بیش از ۵ هزار کد کالایی مختلف انجام می‌شود.

رشد صادرات غیرنفتی با آزاد شدن تجارت ایران و اوراسیا

هادی تیزهوش تابان
 رئیس اتاق بازرگانی ایران و روسیه
از نیمه دوم سال گذشته شاهد سیگنال‌های مثبت از تجارت خارجی کشور هستیم، طی سال گذشته و بعد از مدت‌ها صادرات ایران افزایش پیدا کرده است و اکنون صحبت از آن است که تاپایان سال 1401 رقم صادراتی کشور به 100 میلیارد دلار برسد. با خبرسازمان توسعه تجارت مبنی بر اینکه تجارت ایران و اوراسیا آزاد می‌شود عدد پیش‌بینی شده (100 میلیارد دلار) خیلی سریعتر از آن چیزی که تصور می‌رود، محقق خواهد شد. تجارت آزاد با تمام کشورها خوب است اما این مزیت در شرایطی مطلوب یک اقتصادی است که تولید و صنعت کشور آسیب نبیند. فعالان اتاق بازرگانی همواره از هرگونه تسهیل تجارت دفاع و حمایت می‌کنند. اما قطعاً این حمایت یک جانبه نخواهد بود و باید وضعیت بنگاه‌های تولیدی و صنعتی نیز دیده شود. تجارت آزاد باید در خدمت کشور باشد نه آنکه باعث آسیب به نیروی کار، اشتغال کشور و تولید شود. طی مدتی که ایران به اوراسیا پیوست از حذف بخشی از تعرفه‌ها استفاده شد و این امر اتفاق مهمی بود، اما برخی مشکلات و مسائل مانع از بهره‌گیری کامل از ظرفیت پیش آمده شده است. لذا در تجارت آزاد باید در رفع مشکلات گام برداشته شود. برای آنکه از ظرفیت اوراسیا بخوبی بهره برد باید کریدور شمال- جنوب را که می‌تواند تحول خوبی در بحث ترانزیت ایجاد کند، تکمیل کرد. همچنین در این خصوص خطوط کشتیرانی باید منضبط عمل کنند و پروازها که در صادرات نقش آفرین هستند، به‌صورت منظم به فعالان اقتصادی خدمات بدهند.