مشارکت هوشمندانه با فرزندان در خرید کتاب

محمود برآبادی
نویسنده کودک و نوجوان
انتخاب کتاب مناسب برای فرزندان یکی از دغدغه‌های والدین است. از یک‌سو والدین به اندازه کافی وقت و حوصله ندارند که خودشان کتاب‌هایی را که مناسب گروه سنی فرزندشان باشد قبلاً بخوانند و انتخاب کنند و از سوی دیگر بچه‌ها هم دوست دارند خودشان در انتخاب کتاب مشارکت کنند و به عبارتی حق انتخاب داشته باشند. زیرا اگر والدین در خواندن کتابی اصرار کنند، بچه‌ها معمولاً واکنش منفی نشان می‌دهند.
گاهی نیز خود والدین هم شناخت کافی در انتخاب کتاب ندارند، بویژه اگر کتاب علمی و آموزشی باشد یا اگر پیامی که در کتاب است، خیلی آشکار نباشد، آن وقت برای والدین هم تشخیص خوب و بد بودن کتاب دشوار می‌شود. راه‌حلی که در چنین موقعیتی به نظر می‌رسد این است که به فهرست‌های منتخب نهادهایی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، مراجعه شود.
البته والدین می‌توانند با نگاهی به مشخصات کتاب‌شناسی در خصوص هر کتابی که منتشر می‌شود اطلاعات اولیه‌ای را به‌دست آورند. اطلاعاتی مانند نام نویسنده، مترجم، تصویرگر، ناشر و... شناختی به ما می‌دهد که تا حدودی نسبت به مناسب بودن کتاب و خواندنی بودن آن اطمینان حاصل کنیم. اما فهرست‌های منتخب کتاب اطمینان ما را کامل می‌کند، چون معمولاً توضیحاتی هم همراه دارند.
نهادهایی مانند «شورای کتاب کودک» و «کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان» که سابقه طولانی در معرفی کتاب‌های مناسب برای گروه‌های سنی مختلف و در موضوعات گوناگون دارد؛ این نهادها هر ساله فهرستی از کتاب‌های مناسب را معرفی می‌کنند. لاک‌پشت پرنده هم که 10سال است در این زمینه فعالیت می‌کند و در هر فصل کتاب‌های مناسب را با امتیازی از 3 تا 6 لاک‌پشت معرفی می‌کند. در این فهرست، کتاب‌ها در گروه سنی و به شکل موضوعی و کاربردی دسته‌بندی می‌شوند.
به جز اینها، کتاب‌هایی که در جشنواره‌ها هم معرفی می‌شوند و جوایزی کسب می‌کنند، می‌توانند در اختیار والدین باشند. والدین از میان این فهرست‌ها می‌توانند کتاب‌های مناسب را برای فرزندان‌شان انتخاب کنند. نکته مهم این است که فرایند انتخاب کتاب باید با مشارکت خود کودک باشد تا او احساس کند والدین به سلیقه و نظرش احترام گذاشته‌اند. به این ترتیب هم والدین در انتخاب کتاب مشارکت داشته‌اند و هم به کودک آزادی عمل انتخاب داده‌ شده است.