طوفان آمد و ما را با خود برد

رعنا مهدوی
منتقد ادبی
راستش را بخواهید خواندن از ویروس منحوس کرونا در این روزها که زندگی همه‌مان را دگرگون کرده جانکاه است، با این حال همه ما هنوز سؤالات و ابهامات زیادی درباره‌اش داریم. کرونا همان قدر که معضل شده به همان میزان دراماتیک است. یعنی در سایه نحس‌اش حرف‌های نگفته زیاد است. بی‌شک چه در ادبیات جهان و چه در ادبیات ایران بعد از این تأثیر و حضورش حس خواهد شد و تصور من این است که در دنیای ادبیات، صف اول مواجهه «روایت» است و بعد از آن داستان و رمان. دو اصل مهم در انتقال گزارش و خلق روایت فرم روایی و زبان حاصل از آن است. در کتاب «طوفان آمد و ما را با خود برد»‌ اثر فردین آریش، مخاطب در چرخه میان نویسنده، پدیده یا کرونا، سوژه‌ها و زبان روایی، ایستاده است. زبان روایت را به این دلیل مهم و نقطه قوت اثر می‌دانم چون حاصل تلفیق تجربه و معنا است. با اینکه مشخصاً نویسنده قصد ندارد به حیطه معنا وارد شود اما زبان می‌تواند رسانای معنا باشد، زیرا در ساده‌ترین و تازه‌ترین حالت ممکن قرار دارد. واژه‌ها پویا و زنده هستند و زبان در سالم‌ترین حالت ممکن انتقال قرار دارد. نکته دیگری که در خصوص این روایت وجود دارد این است که نویسنده توانسته نسبت زمانی مناسبی میان نگارش و هیجان‌های اولیه پدیده کرونا به لحاظ زمانی ایجاد کند. وقتی فاصله زمانی مناسبی با نقطه جوش حادثه برقرار شود، خبر و تحلیل از هم جدا می‌شوند و می‌توان هم در مورد خبر و هم تحلیل خودآگاه و حساب شده حرف زد؛ نه اینکه به خیال خلق روایت دست اول یک مخلوط ناهمگن از خبر و تحلیل و هیجان را به خورد مخاطب داد. از دیگر ویژگی‌هایی که این روایت دارد و می‌تواند به آن اصالت ببخشد، مفهوم مشاهده و دیدن است. نکته سومی که در روایت «طوفان آمد و ما را با خود برد» انتخاب سوژه‌ها است که باز هم می‌تواند متأثر از دیدن و در عین حال بدیع بودن آن باشد ؛ انتخاب سوژه‌ها در این روایت به گونه‌ای است که تعادل ذهنی مخاطب را هر بار به‌هم میزند و برای مخاطب ایجاد انگیزه می‌کند. پس در مسیر خواندن، ضرباهنگ قلم و نگارش از ریتم نمی‌افتد. تصور می‌کنم یافتن سوژه‌ها مسیر سختی دارد که فردین آریش بخوبی از عهده انجام آن برآمده است.

طوفان آمد و ما را با خود برد (بیست روایت از بیست اقدام جهادی در کرونا)
نویسنده: فردین آریش
ناشر: سوره مهر
1401