ابرچالش کوه زباله سراوان رشت

ایران زمین - کوه زباله سراوان هر روز رشد می‌کند و سر به آسمان می‌کشد. کوهی 100 متری و در حجم یک میلیون تن زباله در قلب جنگل‌های سراوان، زباله‌های شهر رشت و 50 شهر و روستای اطراف را به سوی خود می‌کشد. هر شبانه روز، صدها کامیون به‌طور پیوسته حجمی بیش از یکهزار تن زباله را در این منطقه خالی می‌کنند که شامل 70 درصد زباله‌های استان گیلان می‌شود. چهار دهه است که سراوان مرکز تخلیه زباله‌های گیلان شده و از همان سال‌ها تا کنون مردم سراوان به شیوه‌های مختلف اعتراض خود به این روند را اعلام کرده‌اند. آخرین اعتراض مردم، هفته پایانی فروردین ماه امسال بود. مردم به‌مدت یک هفته شبانه‌روز در ورودی سراوان تجمع می‌کردند و مانع از ورود کامیون‌ها به سایت تخلیه زباله سراوان می‌شدند. این اعتراض تا یک هفته، زباله‌های گیلان را روی کامیون‌ها بلاتکلیف کرد.
با این حال با حضور استاندار گیلان، فرماندار رشت و قول و قرارهای جدید راه کامیون‌ها به این سایت باز شد. به گفته حمیدرضا امام پناهی فرماندار رشت از سال 63 محل لندفیل سراوان برای دپوی پسماند انتخاب شد و طی 38 سال زباله‌ها به این منطقه جنگلی انتقال پیدا کرد.فرماندار رشت با بیان اینکه دغدغه‌هایی که اکنون مردم این منطقه دارند بحق بوده و ما نگرانی مردم در این زمینه را درک می‌کنیم، خاطرنشان کرد: با وجود این باید توجه داشت که این مشکل 37 ساله را نمی‌توان ظرف مدت کوتاهی و طی یک هفته حل کرد.
وی گفت: از زمان استقرار دولت آقای رئیسی، پس از سفر رئیس‌جمهور به گیلان و حتی پیش از آن نیز استاندار گیلان آقای عباسی پیگیر حل این مشکل بوده و در سراوان حضور پیدا کرد که در سفر استانی رئیس‌جمهور به استان گیلان نیز وزیر کشور از سایت دپوی زباله در سراوان بازدید و با مردم محلی صحبت کرد.
امام پناهی با اشاره به اینکه در این بازدید مردم مشکلات خود را به وزیر کشور انتقال دادند و وزیر کشور دستوراتی برای ساماندهی پسماند سراوان صادر کرد، افزود: پس از آن کارگروهی به ریاست معاون عمرانی استاندار برای حل مشکل پسماند سراوان در استانداری تشکیل شد.
امام پناهی اظهار داشت: این اراده وجود دارد که لندفیل جدیدی طبق استاندارد معاونت شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور و استانداردهای زیست‌محیطی شناسایی شود و در حال حاضر از مردم می‌خواهیم تا شناسایی منطقه جدید فرصتی به اجرای این پروژه بدهند.

هزینه‌های ناتمام سهل‌انگاری مدیران گذشته
مردم سراوان این سال‌ها بیش از همه هزینه‌های سنگین سهل‌انگاری مدیران گذشته را می‌پردازند. صحبت‌های فرماندار رشت، اگرچه برای مردم سراوان به معنای حل فوری معضل کنونی نیست، اما باید در نظر داشت که دولت سیزدهم در طول 9 ماه از فعالیت خود پیگیر رفع این معضل بوده است.
سال 1396 بود که اعتراض‌های گسترده اهالی سراوان و سایر روستاهای اطراف عاملی شد تا مصوبه‌ای میان شورای تأمین استان و مردم سراوان تصویب شود و فرماندار طی ١١ بند به روستاییان قول داد تا کارهایی در طول دو‌ سال برای روستا انجام دهد. آبان ماه سال 98 پایان این زمان بود. همان سال تابلوی روزشمار در منطقه نصب شد و با آنکه هیچ‌کدام از مصوبات شورای تأمین استان طی سال‌های 96 تا 98 عملیاتی نشده بود اما همچنان محلی‌ها امیدوار بودند این روزشمار اثری داشته باشد. آبان ماه سال 98 به پایان رسید و اهالی سراوان بار دیگر تجمع کردند اما در نهایت پاسخی نگرفتند. بی‌عملی مسئولان در حل معضل زباله سراوان پای دستگاه قضایی را هم به میان کشید به‌طوری که دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان گیلان گفت: حکم محکومیت قطعی برای سه مدیر پیشین شهرداری رشت در خصوص زباله سراوان صادر شد.
مهدی فلاح میری با اشاره به پیگیری جدی دستگاه قضا درخصوص متخلفان ساماندهی زباله سراوان اظهار داشت: در خصوص ساماندهی پسماند متأسفانه تاکنون اقدام‌ مؤثری صورت نگرفته است.
وی با بیان اینکه با اقدام دستگاه قضا پرونده‌ای برای مدیران پیشین و متخلف تشکیل شده است، بیان کرد: تاکنون برای سه مدیر پیشین شهرداری حکم قطعی قضایی صادر شده است و این پرونده‌ها در مرحله اجرای حکم قرار دارد.
دادستان مرکز استان با اشاره به هزینه‌های فراوانی که برای ساماندهی زباله سراوان شده است، خاطرنشان کرد: در یکی از این قراردادها حتی تا ۹۰ درصد مبلغ هم به پیمانکار داده شد، اما هیچ کاری انجام نشد.
فلاح میری به تعقیب و پیگیری سایر مدیران متخلف و متولیان اشاره و تسریع کرد: دستگاه قضا سراغ متولیان امر خواهد رفت و در خصوص حقوق عامه مردم با کسی مماشات نخواهد کرد.

اقدامات عملی دولت سیزدهم
 در سفر استانی بهمن ماه رئیس جمهور به استان گیلان، وزیر کشور به نمایندگی از رئیس جمهور، از سایت زباله سراوان بازدید کرد و پای درد دل مردم نشست و دستورات لازم را برای راه‌اندازی سریع‌تر نیروگاه زباله سوز، افزایش ظرفیت مجموعه کود آلی لاکان و جانمایی برای سایت جدید زباله‌های گیلان داد.روز 15 اسفند ماه، اسدالله عباسی استاندار گیلان جلسه کمیته پسماند استان گیلان را با حضور مدیران ارشد استانی در محل سایت زباله سراوان برگزار کرد تا مدیران از نزدیک مشکلات و رنج مردم سراوان را درک کنند.
استاندار گیلان در این جلسه خطاب به مدیران گیلان گفت: تاکنون همه در این ارتباط رفع مسئولیت کرده‌اند و هیچ کار عملیاتی انجام نشده است، در حالی که برای رفع معضل زباله همه مسئول هستیم.نماینده عالی دولت در گیلان تصریح کرد: باید شعار و کارهای تئوری و نظری درباره ابرچالش معضل زباله سراوان کنار گذاشته شود و به صورت عملیاتی وارد برنامه اجرایی شود.عباسی دستور داد بلافاصله بعد این جلسه معاون عمرانی استاندار، فرمانداران رشت، فومن، شفت، خمام، صومعه سرا و ماسال، شهردار و اعضای شورای اسلامی شهر و دیگر متولیان امر، جلسه آغاز فعالیت پیمانکار را برگزار کنند.
وی از مردم بابت کارهای انجام نشده در سراوان و وعده‌های اجرایی نشده مسئولان قبلی، عذرخواهی کرد و گفت: از زمان حضور رئیس جمهور، بازدید بنده و جلسه مشترک نمایندگان و استانداران استان‌های شمالی با آیت‌الله دکتر رئیسی، از مشکل زباله‌های سراوان به‌عنوان ابرچالش نام برده و بر رفع اساسی این معضل تأکید شد.
وی با اشاره به شیرابه‌های محل دفن زباله سراوان رشت و ورود آن به رودخانه زرجوب و در نهایت به تالاب انزلی خاطرنشان کرد: روزانه در ایام بارانی ۱۵ لیتر بر ثانیه و در روزهای غیربارانی ۶ لیتر بر ثانیه شیرابه به زرجوب و در انتها به تالاب انزلی ریخته می‌شود.نماینده عالی دولت در استان گیلان با بیان اینکه مردم در منطقه سراوان رشت گرفتار این مشکل هستند، اظهار داشت: مردم این منطقه به جای استفاده از جنگل سرسبز و طبیعت باید در این شرایط سخت زندگی کنند.
تدوین برنامه عملیاتی برای حل معضل
واقعیت این است که با گذشت ۴۰ سال از عمر این دفن‌گاه و افزایش زباله منطقه به بیش از یکهزار تن در روز، ساماندهی آن پیچیدگی‌های فنی و مدیریتی زیادی پیدا کرده است که در طول سه ماه گذشته تلاش شد تا حد زیادی برطرف و در خصوص راه حل جامع هم توافق ایجاد شود. یکی از دستاوردهای این تلاش را می‌توان در افزایش ظرفیت مجموعه کود آلی لاکان از ۲۰۰ تن در روز به ۵۰۰ تن دانست که طی همین مدت کوتاه عملیاتی شد.روز یکشنبه هفته جاری استاندار گیلان در سفر خود به پایتخت از اقدامات عملیاتی برای حل مشکلات دفن‌گاه زباله سراوان به وزیر کشور گزارش داد.
براساس این گزارش، طی چند ماه اخیر با برگزاری جلسات مکرر و مذاکرات طولانی بین استانداری گیلان، شهرداری رشت، پیمانکاران و سرمایه‌گذاران و سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها، توافق شد عملیات اجرایی در چندین محور در نیمه نخست اردیبهشت ماه امسال با پیگیری استاندار و با حضور نماینده ویژه وزیر کشور آغاز شود که به شرح زیر می‌باشد:
۱- طراحی الگوی ساماندهی (شامل پوشش کامل خاک، کنترل و تصفیه شیرابه) و انعقاد قرارداد با پیمانکار و تأمین حدود ۷۰ میلیارد تومان برای این قرارداد و ایجاد تمهیدات لازم برای عملیات اجرایی.
۲- تعیین تکلیف اختلافات موجود در خصوص تصفیه خانه شیرابه که باعث شده بود راه‌اندازی آن به تأخیر بیفتد.
۳- اصلاح مدیریت کارخانه کود آلی و آغاز افزایش ظرفیت آن از ۱۵۰ تن فعلی به یکهزار تن که باعث کاهش ۷۰ درصدی زباله دفنی می‌شود. این عملیات به حدود ۳۰۰ میلیارد تومان نیاز دارد که سهم دولت تأمین شده است. مابقی از محل سرمایه‌گذاری بخش خصوصی تأمین خواهد شد و در این خصوص اقدامات لازم نیزانجام شده است.
۴- پیگیری مشکلات تأمین منابع نیروگاه زباله سوز ۶۰۰ تنی رشت. تاکنون بیش از ۸ میلیون دلار به این طرح تخصیص داده شده و لازم است حدود ۳۲ میلیون دلار دیگر توسط دولت و سرمایه‌گذار تخصیص یابد. استفاده از دورریز واحدهای پردازش به‌عنوان سوخت در نیروگاه‌های زباله‌سوز یکی از بخش‌های مهم حل این مسأله است که زمان‌بندی اتمام آن بزودی به مردم اعلام خواهد شد.
۵- همچنین استانداری گیلان محل جدیدی را برای دفن پسماندهای تولیدی براساس شاخص‌های زیست محیطی انتخاب و زمینه استفاده از آن را فراهم سازد.