تقسیم کار ملی برای تحقق اقتصاد دانش بنیان

سوسن صادقی – در پی عملیاتی کردن شعار سال یعنی «تولید، دانش بنیان،  اشتغال آفرین» سازمان بازرسی کل کشور نیز بیش از پیش فعال شده تا بر عملکرد دستگاه‌هایی که در زمینه شرکت‌های دانش بنیان و پارک‌های فناوری فعالیت دارند، نظارت کند. از این‌رو کارگروهی که یک سال پیش با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و دستگاه‌های متولی حوزه دانش بنیان تشکیل شده است قرار است در بازه‌های چندماهه عملکرد دستگاه‌هایی را که باید با شرکت‌های دانش بنیان همکاری داشته باشند  بیش از پیش رصد کند، اما نبود نظارت‌ها چه تبعاتی برای شرکت‌های دانش بنیان در برداشته است.
نظارت جدی
سرپرست مرکز شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری درگفت وگو با «ایران» معتقد است دستگاه‌های اجرایی باید به وظایف قانونی خود در قبال عملیاتی کردن شعار سال عمل کنند. از این‌رو سازمان بازرسی کل کشور می‌خواهد در این زمینه یک رویکرد فعالانه داشته باشد تا به عملیاتی کردن شعار سال کمک کند و جدی‌تر از قبل بحث حمایت از شرکت های دانش بنیان و عمل به قانون پیگیری شود.
رضا اسدی‌فرد پیگیری جدی سازمان بازرسی کل کشور را در زمینه نظارت بر عملکرد دستگاه‌ها برای عملیاتی کردن شعار سال اقدامی مثبت عنوان کرد و گفت: در این زمینه هم قرار است دو کار انجام شود، اول اینکه تکالیف قانونی که سال 90 در قالب قانون حمایت از مؤسسات و شرکت‌های دانش بنیان و تجاری‌سازی و اختراعات برعهده دستگاه‌های اجرایی بوده، عملیاتی شده و اگر شکایتی وجود دارد، رسیدگی شود. دوم اینکه روی برنامه‌های ویژه‌ای که امسال از سوی دستگاه‌های اجرایی تا آخر فروردین ماه تدوین و ابلاغ شده، نظارت صورت بگیرد تا ابلاغیه‌ها بدرستی اجرایی شود. اسدی فرد با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب هم در بیانات خود خواستند تا وظایف هر دستگاه در زمینه عملیاتی کردن شعار سال مشخص شده و نظارت صورت بگیرد، افزود: تقسیم کاری دستگاه‌های اجرایی (وزارتخانه‌های صمت، جهاد، کشاورزی، نیرو، ارتباطات، بهداشت و دستگاه‌هایی مانند تأمین اجتماعی، صندوق توسعه ملی و استاندارد که با شرکت‌های دانش بنیان ارتباط دارند) هم از سوی معاون اول رئیس‌جمهور به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری محول شده .از این‌رو باید برنامه ویژه‌ای را با هماهنگی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ارائه دهند و معاونت هم باید گزارشی تهیه کرده و آن را به معاون اول ریاست جمهوری تحویل دهد.
وی با بیان اینکه معمولاً دستگاه‌های اجرایی در حمایت از شرکت‌های دانش بنیان همکاری می‌کنند، گفت: اما باید اعتراف کرد که برخی دستگاه‌ها مانند برخی از شعب سازمان تأمین اجتماعی با تکالیف قانونی سلیقه‌ای عمل می‌کنند و برخی تکالیف را رعایت نمی‌کنند که ورود سازمان نظارت بازرسی کل کشور می‌تواند در این زمینه‌ها برای پیشبرد اهداف شعار سال بسیار کمک کننده باشد.
رفع چالش‌ها
مدیر پارک فناوری پردیس نیز معتقد است ورود جدی‌تر نظارت از سوی سازمان بازرسی کل کشور بر دستگاه‌های اجرایی مرتبط با شرکت‌های دانش بنیان را اقدامی شایسته عنوان کرد. علی اکبریان به «ایران» گفت: معمولاً شرکت‌های دانش بنیانی که در پارک‌های فناوری فعالیت می‌کنند با دستگاه‌هایی مانند بیمه، صدور مجوز، امور مالیاتی، مناقصه خرید، استاندارد، محیط زیست، پژوهشگاه‌های نیرو و نفت برای دریافت تأییدیه تخصص فنی و... در ارتباط هستند ولی با اینکه معمولاً دستگاه‌ها به تکالیف خود در قبال شرکت‌های دانش بنیان عمل می‌کنند اما دربرخی بخش‌ها چالش‌هایی وجود دارد.
 وی افزود: معمولاً قوانینی که در زمینه شرکت‌های دانش بنیان وجود دارد به‌صورت کامل اجرا نمی‌شود و با تغییر مدیران یا کارشناسان در اجرای قوانین هم تغییراتی ایجاد می‌شود. یا اینکه در زمینه مناقصات گاهی تخلفاتی رخ می‌دهد که با شناسایی آنها می‌توان کار را در این حوزه بهتر پیش برد و اینکه با نظارت‌ها قوانین به‌صورت شکلی رعایت شود. اکبریان به بحث زمانبر بودن صدور مجوزها اشاره کرد و گفت: این اتفاق باعث شده که دریافت مجوز فرسایشی شده و فرد دیگر به‌دنبال دانش بنیانی شدن، دریافت مجوز و احداث شرکت خود نرود و از بازارسازی آن نیز منصرف شود.
بنابراین افزایش نظارت‌ها می‌تواند موانع را از سر این بخش بردارد. وی در ادامه به بحث شکل‌گیری شرکت‌های دانش بنیان اشاره کرد و افزود: نباید با باز کردن دروازه‌ها صرفاً به فکر کمی کردن و 4 برابری کردن شرکت‌های دانش بنیان باشیم، بلکه باید حتماً با تزریق دانش به شرکت‌ها و ارزیابی دقیق آنها را دانش بنیانی کنیم .این بخش هم به نظارت نیاز دارد. به گفته وی شرکت‌های بسیاری با اینکه محصول خود را وارد بازار کرده‌اند اما دارای دانشِ به روز نیستند. بنابراین ،این دسته از شرکت‌ها نباید دانش بنیان محسوب شوند. به اعتقاد اکبریان باید معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری افراد متخصص و محقق را به شرکت‌هایی که دارای دانش به روزنیستند، با حمایت‌هایی مانند پرداخت بخشی از حقوق و مزایا برای مدت زمان معلوم تزریق کند تا به روز شده و محصولاتی با راندمان بهتر و ارزش افزوده بیشتر به بازار ارائه دهند.