روزی که این پرونده بسته شود

ترانه بنی‌یعقوب
گزارش‌نویس
آرزو دارند، آخرین قربانیان اسیدپاشی باشند و هیچ اسم تازه‌ای کنار نام‌شان قرار نگیرد و جمع‌شان بزرگ‌تر از این نشود. شاید اگر قانون تشدید مجازات اسیدپاشی زودتر تصویب می‌شد، اگر خرید، فروش، نگهداری و حمل اسید جرم بود، اگر اسید یک سلاح قتل نفس شناخته می‌شد، اگر به همه، راه‌های کنترل خشم را یاد می‌دادند، اگرهمه فکری به حال این خشونت می‌کردند... شاید الان چشم‌های نرگس می‌دید، شاید زیور دخترش را از دست نمی‌داد، شاید هنوز سمیه مادر رعنا موهای دخترش را می‌بافت و شاید الهام و زینب به جای رفت و آمد هر روزه به بیمارستان الان در خانه کنار فرزندشان بودند. اما این آرزوها به نتیجه نرسید و قربانیان اسیدپاشی در سال 96 دورهم جمع شدند و انجمن حمایت از قربانیان اسیدپاشی را تأسیس کردند. این انجمن در 28 فروردین ماه امسال ششمین سال فعالیتش را آغاز کرد و تنها در سال 1400 توانست 24 قربانی جدید در سراسر کشور شناسایی کند که چند نفر آنها در همین سال دچار حادثه شده و بقیه هم در سال‌های قبل قربانی شده‌، اما گمنام باقی مانده بودند. آرزو هاشمی‌نژاد ۱۷ ساله و رعنا در شهر بم تنها 12 سال دارد. رعنا درسه سالگی قربانی اسیدپاشی پدرش شد و آرزو در هشت سالگی. انجمن توانسته بیش از 100 قربانی اسیدپاشی را در شهرهای مختلف کشور شناسایی کند.
 خود قربانی‌ها می‌گویند؛ تقسیم دردها کمک‌شان می‌کند تا راحت تر با این موضوع کنار بیایند نه اینکه درد را فراموش کنند بلکه می‌توانند آن را بپذیرند و با آن زندگی کنند، هیچ‌کس نمی‌تواند چشم تخلیه شده نرگس و زیور و فاطمه را به آنها برگرداند اما همه‌شان کنار هم می‌توانند تصمیم بگیرند با زندگی‌شان چه کنند. تصمیم بگیرند رنج‌شان را بیان کنند.
یکی از اهداف این انجمن بازگرداندن قربانی‌های اسیدپاشی به جامعه است، چراکه هرکس این حادثه برایش اتفاق می‌افتد دچار انزوا و خانه‌نشینی می‌شود. حالا در این انجمن دست‌کم کلاس گروه درمانی، سفالگری، طراحی و تئاتر و... برپاست. محسن مرتضوی، قربانی اسیدپاشی و از اعضای هیأت مدیره این انجمن در سال 91 با سه لیتر اسید و 19 ضربه چاقو مورد سوء‌قصد قرار گرفت. او بعد از حادثه اسیدپاشی چند ماه در کما بود و بعد با جراحی‌های متعدد به زندگی برگشت: «همیشه مسأله ما این بود که یک خانه امن نداریم پس به این فکر افتادیم تا انجمنی تأسیس کنیم که از ما حمایت کند. تازه وضعیت ما از آنهایی که در شهرستان بودند بهتر بود، اما گاهی واقعاً نمی‌دانستیم چه باید بکنیم. وضعیت روحی و انزوای مان هم بود و دوست داشتیم جایی داشته باشیم که بدون قضاوت مردم در آن فعالیت کنیم و دوباره به جامعه بازگردیم. بچه‌ها در شهرها و روستاهای دورافتاده کشور گوشه خانه رها بودند. بارها جراحی می‌شدند و رنج می‌کشیدند. به خاطر همین همه تلاش کردیم تا انجمن در 28 فروردین سال 96 به ثبت برسد.»
به گفته محسن مرتضوی با وجود آرزوی همه برای اینکه قربانی جدیدی به انجمن اضافه نشود، در سال گذشته 24 قربانی جدید به این انجمن اضافه شد که چند نفر از آنها در همین سال قربانی اسیدپاشی شده بودند: «برای ما آمار ناامید کننده‌ای بود که این تعداد به جمع ما اضافه شده، چون هر قربانی جدید چندین پزشک و متخصص را درگیر خود می‌کند و سال‌ها وقت و انرژی می‌گیرد تا به جامعه بازگردد. برای همین هم یکی از فعالیت‌های اصلی انجمن ما پیشگیری از این جنایت بوده اما متأسفانه معمولاً سر یک مشاجره، بحث و دعواهای الکی یک اسیدپاشی دیگر اتفاق می‌افتد، یعنی یک نفر این خطا را می‌کند، اما ده‌ها نفر باید تلاش کنند تا قربانی از این شرایط بیرون بیاید.»
محسن ادامه می‌دهد: «روز 19 فروردین امسال مثل هرسال ناراحت و عصبی بودم؛ این روز برایم آن حادثه تلخ اتفاق افتاد با آنکه 10 سال از آن ماجرا می‌گذرد هنوز این روز برایم پر از غم و غصه است چون روزی است که زندگی‌ام برای همیشه عوض شد. در همین شب پیامی به واتس اپ انجمن ارسال شد و کسی نوشته بود، می‌خواهم اسیدپاشی کنم. می‌گفت حتی اسید هم خریده و آماده اسیدپاشی است. باورت نمی‌شود، یخ کردم و با اینکه خودم در آن شرایط بد روحی بودم و با روان درمانگرم حرف زده بودم که چطور این روزهای تلخ را بگذرانم فهمیدم یکی می‌خواهد مثل من قربانی شود. درست در روزی که این بلا سرم آمد با آن شخص تماس گرفتم و از او خواهش کردم این کار را نکند. همان موقع شب با روانشناس انجمن تماس گرفتم و ایشان هم تا صبح با او حرف زد تا پذیرفت این کار را نکند و مشکل را با گفت‌و‌گو و پیگیری قضایی حل کند. قبل از این هم چندین نفر به ما پیام دادند که چنین قصدی داشته‌اند و آنها را هم به روانشناس انجمن معرفی کردیم. گاهی اوقات آدم‌هایی که تفکرات این شکلی دارند می‌گویند قربانی هم خطاهای زیادی کرده و از گناه مبرا نیست. جواب ما همیشه این است که هیچ آدمی با هرگناه و خطایی مستحق اسیدپاشی نیست و جواب هیچ اشتباهی هم اسیدپاشی نیست. این اتفاق خوشبختانه نیفتاد و من با خودم می‌گویم کاش زمان من هم انجمنی بود و اسیدپاش من هم مشاوره می‌گرفت. کاش ما بلد بودیم خشم‌مان را کنترل کنیم.»
برای همین هم یکی ازاهداف انجمن حمایت از قربانیان اسیدپاشی، پیشگیری از این اتفاق در جامعه است. دکترسید کمال فروتن، مدیر عامل این انجمن و فوق تخصص جراحی پلاستیک که بارها این قربانیان را جراحی کرده می‌گوید: «متأسفانه باید بگویم هنوز تعداد قربانیان اسیدپاشی کم نشده و همان روال قبلی را طی می‌کند و کاهش چشمگیری در این مورد نداشته‌ایم. در این پنج سال 100 عمل جراحی تحت نظر انجمن انجام شده و تمام اعضای مان با روانپزشک و روانشناس انجمن صحبت کرده‌اند. کلاس‌های روان درمانی فردی و گروهی برای بچه‌ها گذاشته‌ایم و خدمات درمانی به آنها ارائه داده‌ایم.
ما تلاش کرده‌ایم بچه‌ها از رها شدگی نجات پیدا کنند و خانواده‌هایشان هم تحت درمان قرار گیرند. ما در این چند سال با پزشکان مختلفی صحبت کرده‌ایم تا بچه‌ها را ویزیت کنند. کلاس‌های هنری، طراحی و معرق برای بچه‌ها گذاشته‌ایم که ماحصلش اجرای 15 شب تئاتر بود. مهم ترین قسمت کار ارتباط دائم با روان درمانگران بود تا بچه‌ها بپذیرند این اتفاق برایشان افتاده و لازم است تلاش کنند تا به جامعه بازگردند. همچنین کارگاه‌های متعدد آموزشی برای قربانیان در این انجمن برگزار شده و این باعث شده این افراد از خانه‌شان بیرون بیایند و با هم ارتباط رو در رو پیدا کرده و مشکلات‌شان را باهم در میان بگذارند که خود این مسأله در بازسازی روحیه‌شان مؤثر بوده است. همچنین در سال جدید اشتغالزایی برای قربانیان یکی از برنامه‌های اصلی انجمن است تا دوباره بتوانند روی پای خودشان بایستند.» به گفته فروتن، تعداد زیادی از پرونده‌های حقوقی قربانیان در این مدت پیگیری شده و درآینده هم انجمن در نظر دارد با یاری همه مردم، رسانه‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی در زمینه پیشگیری از این جرم تلاش کند. افزایش جرم اسیدپاشی در سال‌های اخیر از جمله این اقدامات بوده و مجازات اسیدپاشی تشدید شده و از این پس اگر کسی مرتکب این جرم شود مجازات شدیدتری گریبانگیرش خواهد شد. قبلاً عاملان اسیدپاشی برای ارتکاب این عمل دو تا پنج سال مجازات می‌شدند اما اکنون این مجازات به 5 تا 25 سال افزایش یافته است. به اضافه اینکه در بعضی شرایط حکم قصاص هم برای خاطی صادر خواهد شد.
محدودیت در خرید و فروش اسید یکی دیگر از راه‌های پیشگیری از این جنایت خواهد بود که درآینده توسط این انجمن دنبال خواهد شد: «از طریق مجلس و نهادهای قانونی قصد داریم این موضوع را پیگیری کنیم تا اسید به راحتی خرید و فروش نشود. اگر این قانون تصویب شود در پیشگیری از اسیدپاشی مؤثر است.»
«ما آرزو داریم آخرین قربانیان اسیدپاشی باشیم برای ما هیچ چیز تلخ‌تر از اعلام یک اسیدپاشی دیگر نیست. با اعلام یک خبر جدید اسیدپاشی دوباره تن و بدن ما می‌لرزد. یاد لحظه‌هایی می‌افتیم که این حادثه برایمان رخ داد. بازگشت دوباره ما به زندگی به این راحتی‌ها نیست خیلی‌ها را می‌شناسم که مثل خودم همچنان گوشه خانه هستند که روی بیرون آمدن از خانه را ندارند. کاش همه بیشتر تلاش کنند جلوی حوادث این چنینی را بگیرند تا کسی این طور خانه نشین نشود.» اینها حرف‌های یکی از قربانیان اسیدپاشی است. خواسته‌ای که او دارد خیلی از قربانیان دیگر هم دارند.
اعضای انجمن حمایت از قربانیان اسیدپاشی می‌گویند شاید آنها تنها انجمنی هستند که دوست ندارند عضو جدیدی داشته باشند. آنها آرزو می‌کنند، قربانی جدیدی به جمع‌شان اضافه نشود از همه می‌خواهند کنارشان بایستند و کمک کنند تا با یکی از شدیدترین و وحشیانه‌ترین وجوه خشونت مقابله کنند.