تیرهای افسانه‌ای در کمان آرش

محمدعلی داوودی
کارشناس نظامی
قدرت پهپادی ارتش جمهوری اسلامی ایران با افزایش کیفی و کمی که طی سال‌های اخیر پیدا کرده است، در کانون توجه محافل نظامی و امنیتی جهان قرار گرفته و بسیاری از آن تحت عنوان قدرت نوظهور ارتش ایران یاد می‌کنند که می‌تواند در صحنه واقعی نبرد تعیین‌کننده باشد.
به‌کارگیری طیف گسترده‌ای از انواع پهپادهای شناسایی، مراقبتی، رزمی و انتحاری در سازمان رزم ارتش جمهوری اسلامی ایران تا آنجا پیش رفته که امروز تمامی مأموریت‌هایی که بتوان برای یک سامانه هواپیمای بدون‌سرنشین تعریف کرد را قادر است انجام دهد.
یکی از مأموریت‌های حساس و حیاتی حوزه پهپادی انجام مأموریت رزمی و رهاسازی محموله است که در اینجا منظور از محموله همان تسلیحات هوشمند و نقطه‌‌زن هوا به زمین است یا در عملیات‌های رهگیری هوایی که شلیک موشک‌های هوابه‌هوا در این حیطه تعریف می‌شود.
با این تفاسیر، برخورداری از تسلیحات دقیق و کارآمدی که در عین حال به‌دلیل محدودیت‌هایی که پرنده‌های بدون‌سرنشین در حوزه حمل محموله دارند، بتوانند با وزن کم چنین عملیات‌هایی را انجام دهند، اصلی اجتناب‌ناپذیر است. خوشبختانه در کشورمان امروزه طیف گسترده‌ای از تسلیحات قابل حمل توسط پهپادهای رزمی تولید شده است که در این نوشتار به معرفی برخی از سامانه‌های سلاح مورد استفاده در پهپادهای ارتش جمهوری اسلامی ایران می‌پردازیم.
بمب‌های هوشمند قائم
بمب‌های هوشمند سری قائم از جمله مهمات هوشمند و هدایت‌شونده پهپادهای ارتش است که امروز در میان دیگر تسلیحات پهپادی، بیشترین فراوانی و موارد استفاده را دارد. این بمب‌ها که از آنها به منظور هدف قرار دادن انواع اهداف ثابت و متحرک در دریا و خشکی استفاده می‌شود، قادرند طیف گسترده‌ای از اهداف مد نظر را مورد اصابت و انهدام قرار دهند.
تاکنون سه مدل مختلف از این بمب‌ها مشاهده شده است که قابلیت هدایت با استفاده از انواع جست‌و‌جوگرهای تلویزیونی برای عملیات در روز، جست‌و‌جوگرهای حرارتی برای عملیات در روز و شب و جست‌و‌جوگرهای لیزری را دارد.
امروزه از بمب‌های هوشمند قائم برای تسلیح انواع پهپادهای رزمی ارتش جمهوری اسلامی ایران شامل خانواده مهاجر، خانواده ابابیل، کمان-12 و کمان -22 استفاده می‌شود.
موشک الماس
الماس یکی دیگر از سلاح‌های مؤثر پهپادهای ارتش است که در چند سال اخیر وارد خدمت شده است و امروزه به شکل گسترده‌ای در سامانه‌های پهپادی ارتش به کار گرفته می‌شود. موشک الماس به‌دلیل شباهتش به موشک اسپایک رژیم صهیونیستی پیش از این بسیار مورد توجه کارشناسان مسائل نظامی قرار گرفته بود.
این موشک که از نوع تاپ اتک (حمله از بالا) است، 8 کیلومتر برد دارد و با برخورداری از سرجنگی نفوذگر دو مرحله‌ای می‌تواند تا 60 سانتی‌متر در زره‌پوش‌های دشمن نفوذ کند. ویژگی بارز موشک‌های تاپ اتک که نام آنها نیز از آن نشأت می‌گیرد، حمله از قسمت فوقانی به تانک‌ها و زره‌پوش‌ها است چراکه معمولاً خودروهای زرهی و تانک‌ها در قسمت فوقانی خود از حفاظت زرهی ضعیف‌تری برخوردار هستند و به همین دلیل حمله به آنها از زاویه بالا، آنها را در برابر موشک‌های ضدزره آسیب‌پذیر خواهد کرد.
وزن موشک الماس 15 کیلوگرم، طول آن 110 سانتی‌متر و قطرش 14 سانتی‌متر است و این قابلیت را دارد که تصاویر دوربین دماغه موشک را به‌صورت لحظه‌ای برای اپراتور ارسال کند که در نتیجه این قابلیت، امکان تغییر هدف پس از شلیک موشک برای اپراتور فراهم می‌شود؛ همچنین اپراتور می‌تواند دستور خودکشی را برای موشک ارسال کند.
الماس نیز مانند بمب‌های هوشمند قائم قابلیت شلیک از پهپادهای مهاجر-6، ابابیل-3، ابابیل-5، کمان-12 و کمان-22 را دارد.
بمب بالابان
بالابان یک بمب بالدار هواسُر هوشمند و هدایت‌شونده است که دارای بال‌های جمع شونده برای افزایش برد خود است. سیستم هدایت این بمب مبتنی بر GPS/INS است که تلفیق این دو سیستم دقت اصابت قابل قبولی را برای این بمب رقم زده است. نحوه عملکرد این بمب به این صورت است که مختصات هدف در کامپیوتر پرواز بمب بارگذاری می‌شود و زمانی که پرنده حامل بمب به نقطه رهاسازی بمب می‌رسد، بمب رها می‌شود و بلافاصله بال‌های کنترلی بمب باز شده و با اصلاح مسیر بمب به سمت هدف حرکت می‌کند.
برخورداری بالابان از مقدار زیادی مواد منفجره باعث می‌شود تا هر هدفی را بتواند مورد اصابت قرار دهد و آن را منهدم کند. این بمب هم‌اکنون یکی از سلاح‌های مؤثر پهپادهای کرار ارتش جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود که قابلیت نقطه‌زنی دارد.
 موشک اخگر
در جریان برگزاری نمایشگاه اقتدار 40 به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی که در مصلای تهران برپا شده بود، از یک سلاح جدید برای پهپادهای ارتش جمهوری اسلامی ایران رونمایی شد که «اخگر» نام داشت.
اخگر در حقیقت موشکی مجهز به سیکر (جست‌و‌جوگر) اپتیکی با وزن سرجنگی 7 کیلوگرمی است که نیروی پیشرانش آن از یک موتور میکروجت تأمین می‌شود و سرعت آن به 600 کیلومتر در ساعت می‌رسد. برد اعلام شده برای موشک اخگر 30 کیلومتر و وزن کلی آن نیز 27 کیلوگرم اعلام شده است. از این موشک به‌عنوان یکی از تسلیحات اصلی پهپادهای خانواده کمان (کمان-12 و کمان-22) نیروی هوایی ارتش یاد می‌شود.
موشک آذرخش
علاوه بر مأموریت‌های رزمی هوا به زمین، مأموریت رهگیری هوایی یکی دیگر از مأموریت‌هایی است که توسط پهپادهای ارتش جمهوری اسلامی ایران اجرا می‌شود. به طور طبیعی یکی از نیازمندی‌های اجرای چنین مأموریتی برخورداری از تسلیحات هوا به هوا است که در این حوزه نیز سلاح‌هایی برای پهپادهای ارتش توسعه داده شده است.
یکی از این سلاح‌ها، موشک هوا به هوای آذرخش است که روی پهپاد کرار رهگیر نصب می‌شود. این موشک از نوع شلیک کن و فراموش کن است با برخورداری از جست‌و‌جوگر حرارتی که می‌تواند انواع هواگردهای دشمن را در فاصله 10 کیلومتری مورد هدف قرار دهد.
انواع بمب و راکت
از جمله دیگر تسلیحاتی که توسط پهپادهای ارتش حمل می‌شود، بمب‌های سقوط آزاد MK-82 است که توسط پهپاد کرار حمل می‌شود و می‌تواند علیه اهداف ثابت زمینی مورد استفاده قرار گیرد. همچنین پاد راکت‌های 25 میلیمتری دیگر سلاحی است که توسط پهپادهای رزمی ارتش مانند کمان-12 و کمان-22 قابل حمل است. حمل بمب‌‌های لیزری و بمب‌های بالدار از دیگر قابلیت‌های تسلیحاتی پهپادهای ارتش جمهوری اسلامی ایران است.
روی خط آتش
نگاهی به روند توسعه تسلیحاتی که توسط پهپادهای ارتش جمهوری اسلامی ایران حمل می‌شود، نشان می‌دهد که یکی از نکاتی که به طور جد مورد توجه قرار گرفته، افزایش قدرت آتش پهپادها با تکیه بر عملیات دقیق و نقطه‌زنی است. شاهد مثال این ادعا رونمایی از پهپاد ابابیل-5 است که در رژه 29 فروردین سال‌جاری انجام شد چرا که این پهپاد برخلاف نسخه‌های گذشته از تعداد نقاط سخت بیشتری برای حمل تسلیحات دقیق و نقطه‌زن مانند بمب‌های قائم برخوردار بود و زیر هر بال آن 3 بمب نصب شده بود که مجموعاً نشان‌دهنده توان حمل 6 تیر بمب توسط این پهپاد است.