برنامه‌های حمایتی توانمندسازی اقتصادی زنان سرپرست خانوار

رایان عمران/ در باور اکثر جامعه شاید «نان‌آوری» و سر و کله زدن با دخل و خرج زندگی کار مردانه‌ای باشد و همه مرد را نان آور خانواده می‌دانند اما در جامعه هستند زنانی که نان آوران زندگی هایشان هستند و چرخ زندگی را به تنهایی و همراه با مشکلات بی‌شماری به دوش می‌کشند. هر چند به گفته سرپرست دفتر توانمندسازی خانواده و زنان سازمان بهزیستی کشور، عمده‌ترین مشکل زنان سرپرست خانوار فقر اقتصادی است و بسیاری از این زنان از فقدان چتر حمایتی و تأمین مالی رنج می‌برند اما با وجود برنامه‌های مشخص در سازمان‌های حمایتی از جمله کمیته امداد و سازمان بهزیستی می‌توان کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار را بهبود بخشید. دکتر نرجس خاتون اسعدی، سرپرست دفتر توانمندسازی خانواده و زنان سازمان بهزیستی کشور در گفت‌و‌گو با «ایران» در خصوص آمار زنان تحت پوشش این سازمان می‌گوید: ۲۴۷ هزار خانوار تحت پوشش سازمان هستند و از خدمات این سازمان بهره‌مند می‌شوند که با احتساب بعد خانوار حدود ۶۰۰ هزار نفر را شامل می‌شوند.
اسعدی با اشاره به اینکه میانگین سنی این زنان حدود 50 سال است آمار زنان با تحصیلات بالاتر از دیپلم در میان زنان سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان را تنها زیر 5 درصد اعلام می‌کند و می‌گوید: عمده زنان سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان فاقد تحصیلاتی بالاتر از دیپلم هستند به طوری که 33 درصد این زنان اصلاً سواد ندارند و 52 درصد آنها هم دیپلمه هستند. این در واقع نشان می‌دهد که هر چه زنان از تحصیلات بالاتری برخوردار بوده‌اند قطعاً فرصت‌های شغلی بیشتری برای تأمین معاش خانواده داشته‌اند و نیازی به تحت پوشش قرار گرفتن در نهادهای حمایتی را احساس نکرده‌اند.سرپرست دفتر توانمندسازی خانواده و زنان سازمان بهزیستی با بیان اینکه حمایت‌ها در سازمان بهزیستی کشور تنها به زن سرپرست خانوار محدود نمی‌شود و همه اعضای تحت پوشش از خدمات سازمان بهره‌مند می‌شوند، می‌گوید: خدمات سازمان شامل خدمات حمایتی و توانمندسازی است که خدمات حمایتی شامل پرداخت مستمری از ماهانه 350 هزارتومان برای یک نفر تا یک میلیون و100هزارتومان برای 5 نفر و بیشتر است. پرداخت کمک هزینه برای بهبود تحصیلی فرزندان خانواده، تأمین ودیعه مسکن، کمک هزینه تغذیه و درمان، لوازم ضروری و ارتقای تحصیلی دانشجویان عضو خانواده‌ها را شامل می‌شود. خدمات توانمندسازی هم شامل آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و آموزش مهارت‌های زندگی است.
اسعدی در خصوص برنامه‌های توانمند‌سازی سازمان می‌گوید: سازمان علاوه‌بر برنامه‌های حمایتی جهت توانمندسازی اقتصادی زنان سرپرست خانوار برنامه‌های آماده‌سازی شغلی، پرداخت سرمایه کار، ارائه تسهیلات اشتغالزایی، بیمه اجتماعی زنان سرپرست خانوار شهری و روستایی، گروه همیار، برنامه تأمین مالی خرد، آموزش مهارت‌های زندگی و مداخلات تخصصی مددکاری برای مراقبت از خانواده زنان مطلقه و همسر فوت شده را اجرا می‌کند. وی در پاسخ به این پرسش که این برنامه‌ها واقعاً چقدر به توانمندی زنان سرپرست خانوار منجر می‌شود به آمار 13 میلیون و 500 هزار خانواری اشاره می‌کند که سال گذشته از چرخه حمایتی سازمان بهزیستی خارج شده‌اند. وقتی زن سرپرست خانواری تحت پوشش سازمان قرار گرفت بر اساس سن، علایق و آزمون رغبت سنج شغلی، دسته‌بندی می‌شوند و پس از معرفی جهت گذراندن دوره‌های آموزشی فنی و حرفه‌ای و کسب مهارت راه‌اندازی یک حرفه و کسب مدرک معتبر با پرداخت سرمایه کار بلاعوض به زنان سرپرست خانوار نسبت به راه‌اندازی کسب و کار به‌صورت فردی یا در قالب گروهی با معرفی به کارفرما جهت اشتغال آنان اقدام می‌شود. در واقع با توجه به نیازسنجی و شناسایی افراد متقاضی، براساس تفاهمنامه سه جانبه سازمان بهزیستی کشور با سازمان برنامه و بودجه و سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، آموزش‌های لازم در راستای کسب مهارت حرفه‌ای به افراد ارائه می‌شود. بر همین اساس سال گذشته 13 میلیون و 500 هزار خانوار بعد از اشتغال و کسب درآمد زنان سرپرست خانوار و با اخذ حقوق ماهانه بازنشستگی (از طریق بیمه‌های شهری و روستایی با دریافت۶۰ درصد حداقل حقوق و دستمزد از چرخه حمایت‌های ما خارج شده‌اند).
سرپرست دفتر توانمندسازی خانواده و زنان سازمان بهزیستی کشور وضعیت زنان سرپرست در کشورمان با سایر کشورها را متفاوت ارزیابی می‌کند و می‌گوید: وضعیت زنان سرپرست خانوار در ایران در مقایسه با سایر کشورهای در حال توسعه متفاوت است. فرصت‌های شغلی کمتری برای زنان در کشور ما فراهم است و اغلب در بخش‌های غیررسمی با دستمزد پایین مشغول به کار هستند لذا برنامه‌های توانمندسازی ما بسته به نیاز و شرایط زنان سرپرست خانوار در کشور طراحی و اجرا می‌شود. در برنامه‌های توانمندسازی هم زنان و هم فرزندان آنان مدنظر هستند. بسیاری از برنامه‌های توانمندسازی ما مشابه الگوهایی است که در کشورهای آسیای جنوب شرقی مثل هند و مالزی و... نیز اجرایی شده یا در دست اجرا است. مانند تأمین مالی خرد، گروه‌های همیار و....
وی با بیان اینکه زنان سرپرست خانوار می‌توانند از بیمه حمایتی و بازنشستگی هم برخوردار باشند به آمار زنان بیمه شده تحت پوشش سازمان اشاره و ادامه داد: از میان زنان تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور تعداد ۴۹۱۰۰ نفر تحت پوشش بیمه اجتماعی زنان سرپرست خانوار شهری و تعداد ۵۱۵۰۰ نفر تحت پوشش بیمه اجتماعی صندوق روستایی و عشایری هستند.
اسعدی با اشاره به اینکه عمده‌ترین مشکلات زنان سرپرست خانوار فقر اقتصادی است، می‌گوید: عمده مشکلات زنان سرپرست خانوار مشکل فقر اقتصادی است بسیاری از این زنان از فقدان چتر حمایتی و تأمین مالی رنج می‌برند اما تنها مشکل این افراد مشکل مالی و اقتصادی نیست همچنین به‌دلیل اینکه مادران زمان بیشتری را صرف کار در بیرون از منزل می‌کنند و در واقع نقش پدر و مادری را با هم ایفا می‌کنند در تربیت فرزندان خود نیز با مشکلاتی مواجه هستند. از طرف دیگر متأسفانه آنچه در مورد زنان سرپرست خانوار اغلب نادیده گرفته می‌شود نیازهای روانی و عاطفی خود زنان سرپرست خانوار است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که نگرانی، اضطراب و ناامنی بیشترین دغدغه زنان سرپرست خانوار نسبت به آینده خود و فرزندانشان است.سرپرست دفتر توانمندسازی خانواده و زنان سازمان بهزیستی کشور با اشاره به اینکه سال گذشته 2500 نفر از طریق دریافت سرمایه کار بلاعوض توانستند کسب و کارهای کوچک و خانگی راه‌اندازی کنند، گفت:هر زن سرپرست خانواری که در دهک درآمدی یک تا ۵ قرار داشته باشد و مستمری بگیر سایر نهادهای حمایتی یا سازمان تأمین اجتماعی و... نباشد می‌تواند از خدمات سازمان بهزیستی کشور بهره‌مند شود. در سال گذشته با وجود همه مشکلاتی که در راه اشتغال این زنان وجود داشت ۲۵۰۰ نفر از طریق دریافت سرمایه کار بلاعوض توانستند کسب و کارهای کوچک و خانگی راه‌اندازی کنند و تعداد ۴۰ گروه همیار راه‌اندازی شد که می‌توان گفت زمینه ورود حدود ۲۰۰ زن عضو گروه همیار به بازار کار فراهم شده است. طرح گروه‌های همیار، یکی از برنامه‌های سازمان بهزیستی برای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار است، این طرح به منظور حمایت از زنان سرپرست خانواری است که امکان دریافت سرمایه کار و وام خوداشتغالی را ندارند و با عضویت در این گروه‌ها می‌توانند زمینه اشتغال خود را فراهم کنند. در واقع گروه‌های همیار زنان سرپرست خانوار، مشتمل بر تعدادی از زنان سرپرست خانوار نیازمند زیر پوشش سازمان بهزیستی است که با دریافت خدمات و حمایت‌های توانمندمحور، برای دستیابی به استقلال اقتصادی و اجتماعی خود تلاش می‌کنند.
 نرجس اسعدی با بیان اینکه براساس نخستین مصوبه جلسه ستاد ملی زن و خانواده که با حضور رئیس‌جمهور برگزار شد صندوق ضمانت زنان سرپرست خانوار با همکاری معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی شکل گرفت، می‌گوید: از آنجا که زنان سرپرست خانوار برای دریافت وام‌ها و تسهیلات مرتبط با اشتغال همواره با مشکل ضامن و ضمانت روبه‌رو بودند، مقرر شده است این صندوق از این پس وام‌های اشتغال زنان سرپرست خانوار (دهک یک تا ۵) را تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان ضمانت کند.همچنین قرار است زنان سرپرست خانواری که تحت پوشش نهادهای حمایتی هم نیستند بتوانند از امکانات صندوق ضمانت برای دریافت تسهیلات استفاده نمایند.سرپرست دفتر توانمندسازی خانواده و زنان سازمان بهزیستی کشور در پایان با اشاره به برنامه سلامت جسمی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان بهزیستی، گفت: در حال حاضر ۲۴۷ هزار زن سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند که با احتساب بعد خانوار حدود ۶۰۰ هزار نفر را شامل می‌شوند. از همین رو برنامه سلامت جسمی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش به‌عنوان یکی از فعالیت‌های اصلی دفتر است که هر ساله اعتبارات خوبی برای آن در نظر گرفته می‌شود.