فقط تماشا کافی است

نیلوفر ساسانی
خبرنگار
همزمان با سالروز ارتحال امام خمینی «ره» اکران آنلاین پرونده «نیمه خرداد» از شنبه ۱۴ خردادماه آغاز می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند این پرونده را به‌صورت رایگان در سایت خانه مستند به نشانی khanemostanad.ir تماشا کنند. «ملاقات در مدار بسته» از جمله آثار این پرونده است که روزهای بستری شدن امام خمینی(ره) در بیمارستان از نگاه دوربین مدار بسته اتاق ایشان را به تصویر کشیده است. «نیمه خرداد» شامل چهار مستند به نام‌های «کمیته» به کارگردانی عبدالحسین بدرلو و تهیه‌کنندگی مصطفی فتاحی، «رازهای جماران» به کارگردانی مشترک محسن سلیمانی و محمد ثقفی، «ملاقات در مدار بسته» به کارگردانی مشترک امیرحسین خلیل‌زاده و مهدی جوزایی و تهیه‌کنندگی مهدی مطهر و همچنین مستند «پدر، پسر، گلوله» به کارگردانی امیر اصانلو است. آنچه می‌خوانید روایت امیرحسین خلیل‌زاده از ساخت «ملاقات در مداربسته» در گفت‌وگو با «ایران» است.
حدود 7 سال پیش زنده‌یاد علیرضا زهادی از فیلمسازان انقلابی شهرستان قم در ایام بازنشستگی در مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام(ره)، درخواست کردند برای ایام ارتحال طرح و ایده‌ای ارائه کنم. از همان ابتدا در پی این بودم که چطور می‌شود از شخصیت تاریخی انقلابی قرن آشنایی‌زدایی کرد و از زاویه جدید و صفر، او را دید. این مؤسسه امکانات به روزی برای ارائه آثار تازه نداشت لاجرم در گفت‌وگویی متوجه شدم یک‌سری راش از ایام بستری شدن امام خمینی(ره) در بیمارستان ضبط شده که محرمانه نیست. یک دوربین تمام خلوت ایشان را مشاهده کرده است. به این نگاه رسیدیم که این دوربین می‌تواند کاراکتر داشته باشد و از شخصیتی که می‌بیند هیچ شناختی نداشته باشد و در نهایت با تصویری که از این شخصیت در خلوتش، در استراحتش، در ملاقات‌های رسمی و غیررسمی و خانوادگی‌اش می‌بیند به شناختی از ابعاد مختلف شخصیتی او برسد. در واقع مخاطب با زبان دوربین این شخصیت را بشناسد و با توجه به سلوک رفتاری‌اش، ملاقات کننده‌هایش، آرامش‌اش، سکوت‌اش، شوخی‌هایش، توجه‌اش به نظافت خود و محیط اطراف پی ببرد که آدم متفاوتی است. تلاش کردیم روایت شاعرانه و نگاهی از بیرون به سوژه داشته باشیم تا فارغ از تملق‌گویی یا تمجید عاشقانه تصویری واقع‌بینانه ارائه کنیم و با فاکتور گرفتن از تعریف و تمجید و تیتر و عنوان هویتی بدون تکلف هر آنچه هست را ببینیم، بدون اینکه ذهن مخاطب را هدایت کنیم یا معنایی به تصاویر بدهیم. با «ملاقات در مداربسته» در 22 دقیقه آدمی را می‌بینیم که با مشاهده و تماشا متوجه تأثیراتش می‌شویم و نه با پیام و بار معنایی که با کلمات القا می‌کنیم. در یک لوکیشن ثابت نظاره‌گر تفاوت کنش‌ها و واکنش‌های ایشان در مواجهه با موقعیت‌های مختلف هستیم از جمله اینکه چطور در ملاقات با سران مملکت به شکل کاملاً جدی به گزارش‌ها گوش می‌دهند و ساعاتی بعد در ارتباط با نوه‌شان واکنش متفاوت و مؤثر دیگری دارند و در خلوت چه اندازه به اخبار گوش می‌دهند و اساساً زمان و برنامه‌ریزی چقدر برایشان مهم است. در واقع جنبه‌های مختلف ارتباط امام خمینی(ره) با دیگران، جهان اطرافش و خلوت خودش را در این فیلم می‌بینیم. هر آنچه در قالب نریشن عنوان می‌شود، توصیف شخصی است و نه برداشت‌های ماهوی یا قضاوتی. متأسفانه در اغلب موارد به خاطر علاقه به شخصیت نگاه سازندگان آثار به سمت تعریف و تمجید گرایش پیدا می‌کند در حالی که در مواجهه با امام خمینی(ره) با چنان شخصیت فوق‌العاده‌ای روبه‌رو هستیم که بدون هیچ توضیحی فقط کافی است او را مشاهده کنیم.