نگرانی از آینده قیمت نفت، یمن را امن کرد

عاملی که می‌تواند قیمت‌های نفت و گاز را پایین بیاورد، پایان جنگ‌های کنونی مرتبط با بازار نفت بویژه جنگ روسیه و اوکراین و لغو تحریم کشورهای نفتی است

گروه اقتصادی/ قیمت هر بشکه نفت خام اکنون در محدوده 113 دلار است و این مسأله روی نرخ انواع انرژی در کشورهای مصرف کننده بویژه در اروپا و امریکا تأثیر منفی گذاشته است. اکنون هر گالن بنزین در امریکا (3.7 لیتر) بین 5 تا 7 دلار فروخته می‌‌شود و در کانادا این رقم به 9 دلار نیز می‌‌رسد. دولت امریکا برای کاهش اعتراضات به قیمت سوخت دنبال تعلیق اخذ مالیات سوخت به مدت 90 روز است و مدام از شرکت‌های امریکایی و اروپایی تأمین‌کننده سوخت می‌‌خواهد که راهی برای کاهش سود خود پیدا کنند تا قیمت‌ها کاهش یابد. در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای 2022 امریکا، هر سنت (دلار) تغییر در قیمت سوخت می‌‌تواند آرا را تغییر دهد و به همین خاطر دولت امریکا در تکاپوست که برای کاهش قیمت انرژی در جهان هر اقدام ممکنی را انجام دهد. یکی از این ابتکارات، آتش‌بس یمن میان ائتلاف متجاوز سعودی و دولت نجات ملی بوده است. یمن این روزها در طولانی‌ترین آتش‌بس جنگ 8 سال اخیر به سر می‌‌برد. اگرچه در برخی از موارد دیده می‌‌شود که رژیم سعودی آتش‌بس را نقض می‌‌کند و از محاصره انسانی مردم یمن دست نمی‌کشد؛ اما همین که تأسیسات نفتی بزرگترین تولیدکننده نفت خاورمیانه مورد حمله انصارلله قرار نگیرد، برای عربستان و ایالات متحده دستاورد محسوب می‌‌شود. در همین حال، ارزش سهام آرامکو از آغاز سال ۲۰۲۲ تاکنون تقریباً ۲۷ درصد رشد کرده است. این غول بزرگ نفتی دو ماه پیش اعلام کرد به‌دلیل افزایش قیمت نفت، سود سالانه‌اش در سال گذشته‌ی میلادی بیش از دو برابر بیشتر شده است. اما در صورت حمله یمن به تاسیسات نفتی این کشور، هم ارزش سهام آرامکو افت می کند و هم برنامه خصوصی سازی این شرکت دوباره به پستو می رود.
احتمال جهش قیمت‌ها تا 200 دلار
پیش‌بینی می‌‌شود که در پایان سال جاری میلادی قیمت نفت تحت عوامل متعددی از جمله جنگ روسیه و اوکراین و تحریم نفت روسیه، به بیش از 150 دلار در هر بشکه برسد. در چنین شرایطی ایالات متحده به دنبال راهی است که اجازه ندهد این پیش‌بینی محقق شود و در عین حال از جهش بیشتر قیمت‌ها جلوگیری کند. یکی از دلایل معافیت‌های محدودی که برای صادرات نفت ونزوئلا داده، نیز همین موضوع است. به این ترتیب که وزارت امور خارجه امریکا در ماه مه به شرکت‌های انی ایتالیا و رپسول اسپانیا اجازه داد تا واردات نفت خام ونزوئلا را در ازای بدهی‌های خود از این کشور آغاز کنند. بنابراین اولین محموله نفت ونزوئلا پس از دو سال در مه (اردیبهشت-خرداد) به اروپا فرستاده شد. آتش‌بس یمن نیز که رد پای امریکا در آن دیده می‌‌شود، پس از آخرین اقدام تلافی جویانه یمنی‌ها و حمله آنها به تأسیسات آرامکو سعودی رقم خورد. ارتش یمن تأسیسات نفتی در عربستان سعودی را پنجم فروردین ماه سال جاری مورد حمله قرار داد و طبق گفته سرتیپ یحیی سریع سخنگوی نیرو‌های مسلح یمن، طی این حمله تأسیسات نفتی آرامکو در جده، جیزان و نجران، تأسیسات زیربنایی در ریاض و همچنین پالایشگاه رأس تنوره و پالایشگاه نفت رابغ هدف تعداد زیادی پهپاد قرار گرفتند. پس از این حمله قیمت نفت خام از 120 دلار هم فراتر رفت. ناظران بازار جهانی نفت خام اعلام کردند که ادامه این روند می‌‌تواند قیمت نفت را به بیش از 200 دلار نیز برساند. به همین خاطر به بهانه آغاز ماه رمضان آتش‌بس اعلام شد و خردادماه نیز این آتش‌بس تمدید شد.
 موقعیت ژئو استراتژیک یمن در بازار نفت
تنگه باب‌المندب میان یمن و جیبوتی در شاخ آفریقا قرار دارد و روزانه بیش از 6 میلیون بشکه نفت از تنگه باب المندب عبور می‌‌کند. به این ترتیب موقعیت استراتژیک یمن تنها به همسایگی با عربستان سعودی خلاصه نمی‌شود. در این رابطه فریدون برکشلی، رئیس دفتر مطالعات انرژی وین به «ایران» می‌‌گوید: «یمن با اینکه کشوری نفت خیز است اما تأثیر مستقیمی برای بازار نفت ندارد. اما در سطح کلان ژئو پلیتیک خیلی مهم است. اهمیت موقعیت ژئو استراتژیک یمن را برخی از مسائل منطقه‌ای خیلی بالا برده است. از این رو توجه به یمن، بخصوص از نظر لجستیکی و امنیت آبراه در بازار نفت اهمیت دارد.» او ادامه می‌‌دهد: «الان شرایط به گونه‌ای است که هر عامل بی ثبات کننده در منطقه‌ای به اهمیت خاورمیانه، تعیین کننده است. بنابراین یمن یک تولید کننده قابل اهمیت نیست، اما پتانسیل تبدیل به یک بحران را در بطن خود دارد.»
برکشلی با اشاره به اینکه در خاورمیانه و شمال آفریقا، چند کشور بسیار ثروتمند و چند کشور بسیار فقیر عربی وجود دارند و نزاع بین آنها دائمی است، اذعان می‌‌کند: «البته در دو حمله‌‌ای که به تأسیسات آرامکو توسط یمنی‌ها انجام شد، خیلی حساب شده، خسارات محدود و کم اهمیت انجام گرفت. فقط هشدار بود، اما در عین حال کم تأثیر نبود. یمن تقریباً به باب‌المندب اشراف دارد و می‌‌تواند که مسیر حمل و نقل دریایی را ناامن کند. این درحالی است که در هر دو سوی بازار، جملگی خواهان ثبات در خاورمیانه هستند. هر ناآرامی، قابلیت گسترش و سرایت به مناطق همجوار خود را دارد.»
به گفته برکشلی مجموع این شرایط موجب شده تا آتش‌بس 2 ماهه در خردادماه بار دیگر تمدید شود و اکنون جامعه جهانی این احتمال را می‌‌دهد که یمن به صلح پایدار نزدیک باشد. البته عوامل متعددی در این جنگ دخیل هستند و تنها موضوع نفت نیست. اما به نظر کارشناسان نفت یکی از مهم‌ترین عوامل در شرایط کنونی است.
راه‌حل‌های کاهش قیمت: پایان جنگ‌ها یا تخریب تقاضا
ریک نیومن، کارشناس انرژی در یاهو فایننس می‌‌نویسد، جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا، گام‌های کوچکی برای پایین آوردن بهای نفت و بنزین انجام داده؛ از جمله درخواست تعلیق مالیاتی برای بنزین که احتمالاً هیچ‌وقت رخ نمی‌دهد؛ ارسال پیام‌هایی با مضمون سرزنش به تولیدکنندگان نفت و گاز امریکا؛ آزادسازی نفت از ذخایر استراتژیک و وادار کردن عربستان سعودی برای افزایش بیشتر تولید نفت و متوقف کردن جنگ یمن. در بهترین حالت، چنین اقداماتی کمک می‌کنند بهای سوخت تنها اندکی کاهش یابد. در سناریوی بدبینانه نیز، هیچ تأثیری بر شرایط مصرف‌کنندگان نخواهند داشت. با این حال، نیومن می‌گوید بدیهی‌ترین چیزی که می‌تواند قیمت‌های نفت و گاز را پایین بیاورد، پایان جنگ‌های کنونی مرتبط با بازار نفت بویژه جنگ روسیه و اوکراین و لغو تحریم کشورهای نفتی است. اکنون ایران و ونزوئلا تحت تحریم امریکا قرار دارند و لغو کامل تحریم‌های آنها که 7 میلیون بشکه در روز ظرفیت تولید دارند، می‌‌تواند به بهبود وضع بازار کمک بزرگی کند.

نکته

الان شرایط به گونه‌ای است که هر عامل بی ثبات کننده در منطقه‌ای به اهمیت خاورمیانه، در بازار نفت تعیین‌کننده است. یمن یک تولید کننده قابل اهمیت نیست، اما پتانسیل تبدیل به یک بحران را در بطن خود دارد.
جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا، گام‌های کوچکی برای پایین آوردن بهای نفت و بنزین انجام داده؛ از جمله درخواست تعلیق مالیاتی برای بنزین که احتمالاً هیچ‌وقت رخ نمی‌دهد؛ ارسال پیام‌هایی با مضمون سرزنش به تولیدکنندگان نفت و گاز امریکا؛ آزادسازی نفت از ذخایر استراتژیک و وادار کردن عربستان سعودی برای افزایش بیشتر تولید نفت و متوقف کردن جنگ یمن. در بهترین حالت، چنین اقداماتی کمک می‌کنند بهای سوخت تنها اندکی کاهش یابد.