تقلای غرب پس از خاموش شدن دوربین‌های برجامی

گروه سیاسی/ پس از پایان سفر مسئول سیاست خارجی و امور امنیتی اتحادیه اروپا به تهران و گفت‌وگوهای چندین ساعته‌ با مقامات کشورمان، خبر شروع مذاکرات رفع تحریم بار دیگر رسانه‌ای شد. این وضعیت در حالی است که مذاکرات برای رفع تحریم و پایبند کردن ایالات متحده به تعهدات خود از آذرماه 1400 توسط دولت جدید ایران پیگیری شد و تا اسفندماه ادامه داشت. وقفه پیش آمده در مذاکرات باعث شد از همان زمان تاکنون، رایزنی‌ها به صورت تلفنی و حضوری اما با واسطه اتحادیه اروپا انجام شود. نگاهی به روند مذاکرات و صحبت‌های اخیر بورل نشان می‌دهد علاوه بر آنکه اقدامات روبه جلوی ایران پس از قطعنامه سیاسی شورای حکام منجر به جدی‌تر گرفته شدن مذاکرات از سوی غربی‌ها شده است، آنها به بازی تکراری خود یعنی تعیین تلویحی ضرب‌‌الاجل نیز روی آورده‌اند تا شاید بتوانند در میدان دیپلماسی از آن سوء استفاده نمایند.
چرا غرب به میز مذاکره بازگشت؟
کشورهای غربی بیش از سه ماه است که با فرسایشی کردن مذاکرات باعث شده‌اند نتایج گفت‌وگوها در ابهام قرار بگیرد. رد طرح‌های ابتکاری ایران از سوی امریکا و اصرار بر درخواست‌های غیرقانونی و فرابرجامی ایالات متحده نیز این مسأله را مبهم‌تر کرده است. اما سفر عجولانه بورل و مورا به تهران پس از دیدار با رابرت مالی نشان می‌دهد که اتفاقی منجر به تغییر رویه آنها شده و باعث شده وقفه‌ای که بسیاری از آن به عنوان بن‌بست در مذاکرات یاد می‌کردند به پایان برسد.
با پیگیری قطعنامه سیاسی و ضدایرانی شورای حکام که با وجود رأی منفی روسیه و چین و رأی ممتنع هند، پاکستان و لیبی به تصویب رسید، ایران محدودیت در نظارت‌های فراپادمانی را در دستورکار خود قرار داد. به این صورت که اگر تا پیش از این «دوربین‌های فراپادمانی» به ضبط تصاویر به صورت آفلاین مشغول بودند و تصاویر آنها در صورت توافق احتمالی در اختیار آژانس قرار می‌گرفت، دیگر حتی به صورت آفلاین نیز به کار خود ادامه نمی‌دهند و آژانس در هیچ شرایطی به آنها دست نخواهد یافت. اقدام ایران در ضبط تصاویر توسط دوربین‌های برجامی تنها به دلیل نشان دادن حسن نیت کشورمان در روند مذاکرات صورت گرفته بود که پس از صدور قطعنامه دیگر دلیلی برای ادامه آن وجود نداشت. این اقدام متقابل ایران در برابر تحرکات ضددیپلماتیک باعث شد غرب متوجه این مسأله باشد که دستش برای هر اقدامی باز نیست.
اعتراف بورل
همین مسأله باعث شد بورل پس از دیدارهای خود در تهران با سؤالات خبرنگاری روبه‌رو شود که از وی پرسید: «سه ماه مکث نیست؟ سه ماه خیلی بیشتر از مکث است. چرا قبل از قطع شدن دوربین‌ها در سایت‌های ایرانی اقدامی نکردید؟ حالا چه چیزی تغییر کرده است؟ اینکه شما اینجا هستید و مذاکرات از سر گرفته می‌‌شود خبر بزرگی است. اما قبل از این چرا اقدامی نکردید؟» اما جواب بورل نشان می‌دهد که پاسخ‌های قاطعانه ایران پس از اقدامات ضدایرانی در آژانس منجر به آن شده تاغرب تنها راه دسترسی به حل مسأله را میز مذاکره ببیند. بورل در پاسخ گفت: «من می‌‌توانستم قبل از قطعنامه این کار را انجام دهم، اما احساس فوریت هنوز وجود نداشت. در حال حاضر این فوریت احساس می‌‎شود.»
تکرار تاکتیک شکست خورده
اما بورل علاوه بر این سخنان تلاش داشت وانمود کند که فرصت نیز برای رسیدن به توافق بسیار اندک است. او به سخنان خود با همتای امریکایی‌اش اشاره کرد و گفت به او اعلام کرده است: «اگر به همین منوال ادامه دهیم، بازی تمام شده است. اگر یک یا دو هفته دیگر اجازه دهیم دوربین‌ها خاموش بمانند، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کنترل اتفاقات را از دست می‌دهد و دیگر نمی‌توانیم پشت میز بنشینیم.» شواهد البته نشان می‌دهد این صحبت نیز از جنس سخنانی است که قبلاً از سوی مقامات غربی تحت عنوان ضرب‌الاجل مطرح شده است. نزدیک به شش ماه قبل بود که آنتونی بلینکن مدعی شده بود «زمان برای رسیدن به توافق بسیار محدود است.» همچنین رابرت مالی نماینده امریکا در وین نیز همان زمان در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان از «کمبود زمان و رو به اتمام بودن آن» سخن گفته بود، موضعی که البته توسط سه کشور اروپایی نیز پیگیری می‌شد. ایران با تأکید بر اینکه زیر بار تعیین ضرب‌الاجل‌های خیالی نخواهد رفت همان زمان اعلام کرد تنها به توافقی رضایت خواهد داد که ضمن رفع مؤثر تحریم‌ها، تضامین و راستی‌آزمایی در آن در نظر گرفته شود؛ حال این توافق می‌تواند در زمانی کوتاه به دست آید یا نیاز به مذاکراتی بیشتر داشته باشد.
زبان زور و تهدید بی‌فایده است
در همین راستا وب‌سایت شبکه الجزیره به نقل از یک مقام ایرانی بدون ذکر نام او درخصوص سفر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران گفت که گفت‌و‌گوها با او صریح، عمیق، مفصل و با احساس مسئولیت بالایی همراه بود. این مقام ایرانی افزوده است: «نمی‌توان با تحریم و تهدید و زبان زور ایران را تسلیم کرد و این روش‌ها بی فایده است. سعی داریم توافقی قوی انجام دهیم و این موضوع به این بستگی دارد که واشینگتن منافع ملی ما را به رسمیت بشناسد.» او همچنین گفت که به احتمال زیاد مذاکرات در یکی از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به جای شهر وین آغاز شود و در این میان شانس قطر برای میزبانی مذاکرات بیشتر است.
حالا باید دید آیا امریکا در مذاکرات آتی به اجرای کامل توافق، رفع مؤثر تحریم‌ها و همچنین رفع نگرانی‌های ایران که مورد حمایت کشورهای عضو برجام نیز هست احترام خواهد گذاشت و گذشته خود را جبران خواهد کرد یا خیر.

گزارش باقری به مجلس از روند پیشرفت مذاکرات
سفر بورل ابتکار شکلی در روند مذاکرات بوده است نه محتوایی

سخنگوی فراکسیون مستقلین ولایی با اشاره به جلسه دیروز این فراکسیون با رئیس هیأت مذاکره کننده ایران در مذاکرات هسته‌ای گفت که علی باقری در این جلسه ضمن ارائه گزارشی از روند پیشرفت مذاکرات بیان کرد که سفر مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا ابتکار شکلی در روند مذاکرات بوده است نه محتوایی. محمدعلی محسنی بندپی در گفت‌وگو با ایسنا در توضیح جلسه فراکسیون مستقلین ولایی با علی باقری رئیس تیم مذاکره کننده هسته‌ای، گفت: فراکسیون مستقل ولایی طبق روال هر یکشنبه جلسه‌ای را تشکیل داد که این بار میهمان جلسه آقای باقری معاون سیاسی وزیر امور خارجه و رئیس هیأت مذاکره کننده بود. ایشان گزارشی از وضعیت مذاکرات و روند پیشرفت آن را ارائه کرد.
این نماینده مجلس اضافه کرد: در این جلسه آقای باقری به سؤالات نمایندگان پاسخ داد و تأکید داشت که دولت پایبندی‌اش را به اصول ثابت کرده و در مسیرش ثابت قدم است. دولت تلاش کرده اقتصاد معیشتی را به برجام گره نزند. وی همچنین گفته است که آقای باقری اطمینان داده روند مذاکرات تحت کنترل هیأت مذاکره کننده است. این نماینده مجلس گفت اعضای فراکسیون این موضوع را مطرح کردند که باید به طور شفاف مشخص شود چه زمانی تکلیف برجام مشخص می‌شود اما آقای باقری گفته است که مذاکرات دو طرف دارد و طرفین باید با هم به توافق برسند. در نهایت هم آقای باقری به این نکته اشاره داشت که سفر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ابتکار شکلی و نه محتوایی در روند مذاکرات است و ارتباطی به محتوای برجام ندارد.