منطقه حفاظت شده «خاییز» در آتش سوخت

بیتا میرعظیمی
خبرنگار

از آتش‌سوزی گسترده در منطقه حفاظت شده «خاییز» کهگیلویه‌وبویر‌احمد و تلاش 5 شبانه‌روزی نیروهای امدادی برای مهار آن، دو سال نگذشته بود که بار دیگر روز جمعه بخشی از طبیعت بکر، بلوط‌های کهنسال و گونه‌های زیستی منحصربه‌فرد این منطقه در شعله‌های آتش سوختند. این آتش‌سوزی پس از چندین ساعت و در نهایت با تلاش‌های امدادی و مردمی مهار شد.  هنوز علت این حادثه مشخص نشده است.
«اسلام جاودان‌خرد» مدیرکل محیط‌‌زیست کهگیلویه و بویراحمد در توضیح این حادثه به «ایران» می‌گوید: آتش‌سوزی عصر روز جمعه در منطقه حفاظت شده خاییز آغاز شد. خوشبختانه این حادثه با زیستگاه حیات‌وحش این منطقه فاصله داشت. در همان ساعات اولیه این حادثه، به‌دلیل اینکه بیشتر در منطقه مرتفعی رخ داده بود مهار شد؛ اما به‌دلیل ارتفاع زیاد، کوهستانی بودن منطقه و وزش باد شدید، مجدداً آتش شعله‌ور شد. البته با حضور دلسوزانه و پیگیری لحظه به لحظه استاندار، معاونت عمرانی استاندار، مدیریت بحران استان و فرماندار شهرستان، مسئولان منابع طبیعی استان و شهرستان، محیط‌‌زیست استان و شهرستان‌های تابعه، نیروهای دوستدار محیط‌‌زیست مردمی، ساعت ۴ بامداد آتش‌سوزی به طور کامل مهار شد. در حال حاضر هم حدود 60نفر از نیروهای مردمی و منابع طبیعی و محیط‌‌زیست در حال پایش در منطقه هستند و در آنجا حضور دارند تا از شعله‌ور شدن مجدد آتش در بخش‌های دیگر این منطقه جلوگیری کنند.
حضور نیروهای فصلی در فصول آتش‌سوزی
به گفته این مقام مسئول، در حال حاضر نمی‌توان میزان آسیب وارده به محیط‌‌زیست منطقه خاییز را برآورد کرد. بایستی منتظر ماند تا پایش انجام شده و تحقیقات لازم برای علل واقعی این آتش‌سوزی آغاز شود. البته این نکته را باید در نظر داشت که استان کهگیلویه‌وبویراحمد به‌دلیل قرارگیری در منطقه زاگرسی، مستعد آتش‌سوزی‌های فصلی است. آتش‌سوزی‌های فصلی نیز اغلب در فصل گرما (بهار و تابستان) آغاز شده و با سرد شدن هوا فروکش می‌کند. در حقیقت این منطقه سالانه چندین آتش‌سوزی در مناطق مختلف را تجربه می‌کند. خشکسالی نیز در سال‌های اخیر مزید بر علت شده و تعداد این آتش‌سوزی‌ها را افزایش داده است. لازم به ذکر است در این آتش‌سوزی، تقریباً تمامی اکیپ‌ها در منطقه حضور فعال و بموقع داشتند. حال تصور کنید همزمان با حضور نیروها برای مهار آتش‌سوزی، به طور ناگهانی بخش دیگری از این استان دچار آتش‌سوزی شود؛ در چنین شرایطی دیگر نیرویی برای حضور بموقع در منطقه‌ای که تازه درگیر آتش‌سوزی شده است، باقی نمی‌ماند. این یکی از مشکلات کنونی ما در منطقه است که امیدواریم با پیگیری‌های لازم مسئولان رفع خواهد شد.
مدیرکل محیط‌‌زیست کهگیلویه‌وبویراحمد در آخر می‌افزاید: استان کهگیلویه‌وبویراحمد برای مقابله با چنین حوادث مشابهی نیازبه بالگرد دارد. همچنین عقد قرارداد با نیروهای فصلی در فصول آتش‌سوزی می‌تواند تا حدی کمک‌کننده باشد، اما متأسفانه تاکنون به‌رغم پیگیری‌های بسیار، به‌دلیل عدم وجود اعتبار و بودجه، این دو خواسته مسئولان منطقه تاکنون تأمین نشده است. برقراری مجدد حق‌الزحمه بحران نیروهای محیط‌‌زیست در فیش حقوقی آنان که در دوسال گذشته حذف شده یکی دیگر از عواملی است که باعث ایجاد انگیزه مضاعف نیروها در هنگامه مهار آتش‌سوزی  است.
علت حادثه مشخص نیست!
در همین حال «سید حسن جهان‌آرا» مسئول یگان حفاظت شهرستان کهگیلویه‌وبویراحمد به «ایران» می‌گوید: عصر روز جمعه آتش‌سوزی در منطقه حفاظت شده خاییز رخ داد. به محض دریافت گزارش آتش‌سوزی، نیروها در اسرع وقت به منطقه آتش‌سوزی عزیمت کردند. خوشبختانه ساعت 6 صبح روز گذشته این آتش‌سوزی به طور کامل مهار شد. در حال حاضر نیز نزدیک به 12نفر از نیروها در محل آتش‌سوزی جهت پایش آتش‌سوزی در محل حادثه مستقر هستند.
به گفته این مقام مسئول، در حادثه آتش‌سوزی خاییز، حدود 60 نفر در منطقه اعم از نیروهای منابع طبیعی، محیط‌‌زیست، طبیعت‌دوستان و مردم حضور داشتند. همگی دلسوزانه در صحنه حادثه حضور داشته و با همکاری یکدیگر، این آتش‌سوزی را مهار کردند. البته نیروها پس از مهار آتش نیز تا 24 ساعت جهت پایش در منطقه حضور دارند تا مبادا آتش از بخشی دیگر شعله‌ور شده و این منطقه را دوباره دچار آتش‌سوزی کند.
مســـئول یــــگان حفاظـــت شهـــرستان کهگیلویه‌‌و‌بویــــراحمـــد، علــت آتـــش‌ســوزی را نامعلوم دانسته و می‌گوید: اداره کل محیط‌‌زیست و مسئولان مرتبط، تحقیقات لازم در خصوص رخداد این حادثه را آغاز کرده‌اند. هر چند که حدس زده می‌شود این اتفاق به‌ دلیل اینکه در منطقه حفاظت شده  انواع حیوانات نظیر بز کوهی و... وجود دارد، توسط شکارچیان غیرمجاز و متخلف رخ داده باشد. هر چند که این موضوع تنها یک حدس است؛ باید منتظر تکمیل تحقیقات باشیم تا بزودی علت این آتش‌سوزی مشخص شود.
پایش و پاکسازی با نیروهای حرفه‌ای
«امید سجادیان» فعال محیط‌‌زیست نیز به «ایران» می‌گوید: منطقه حفاظت شده خاییز دارای پوشش گیاهی مختلف و منحصربه‌فردی نظیر بلوط، کلخنگ، بادام وحشی، ارژن، خوشک، گون و انواع گیاهان دارویی و گونه‌های جانوری نظیر گرگ، کفتار، شغال، روباه، پلنگ و پرندگانی مانند کبک، دلیجه و... است. آتش‌سوزی در این منطقه، بخشی از مرتع را از بین برده و همین امر نیز بر حیات‌وحش این منطقه تأثیر منفی گذاشته است؛ چراکه با نابودی این مراتع، علوفه حیات‌وحش از بین رفته و حتی در مواقعی باعث کوچ و تغییر زیستگاه حیات‌وحش منطقه می‌شود. همین امر نیز گونه‌های حیوانی را در دسترس شکارچیان غیرمجاز قرار داده و بقا و حیات آنها را تهدید می‌کند.
وی بـــا بیـــان اینکـــه خوشـــبختانه در سال‌جاری آتش‌سوزی‌های فصلی استان کهگیلویه‌وبویراحمد خیلی دیرتر آغاز شده است، می‌گوید: شروع دیرهنگام این آتش‌سوزی‌ها تا حدی به گسترش فرهنگ‌سازی دوستی با طبیعت در میان مردم این منطقه بازمی‌گردد. از سویی دیگر احتمالاً حساسیت افراد به مقابله با آتش‌سوزی در منطقه افزایش پیدا کرده و تا حدی سختگیری‌ها در منطقه برای ترک چنین اقدامات مخربی مؤثر عمل کرده است. البته باید این نکته را در نظر داشت که در سال‌جاری چندین مورد آتش‌سوزی در منطقه از جمله آتش‌سوزی چند روز پیش در منطقه خاییز رخ داد که با حضور بموقع مسئولان محیط‌‌زیست، منابع طبیعی و نیروهای مردمی مهار شد.
این فعال با بیان اینکه اغلب مناطق استان کهگیلویه‌وبویراحمد، صعب‌العبور بوده و تعداد نیروهای امدادی نیز در آن اندک است، می‌گوید: مجموعه این مشکلات، عملیات اطفای حریق و پاکسازی کامل منطقه را سخت‌تر می‌کند. در حقیقت مشکل اینجا است که ما نیروهای کافی را، هم برای عملیات و هم برای پاکسازی در این منطقه آتش‌سوزی در اختیار نداریم. به همین دلیل نیروهای عملیاتی به‌رغم فشار زیاد کاری در آتش‌سوزی‌ها، کار پاکسازی را به‌ صورت کامل انجام نمی‌دهند و گاه مهار آتش در کنده‌ای درخت یا... را فراموش کرده و همین امر نیز زمینه گسترش آتش‌سوزی در منطقه را فراهم می‌کند. برای رفع این مشکل بهتر است تعدادی از نیروهای حرفه‌ای برای پایش و پاکسازی در منطقه تشکیل شود تا با دقت و مهارت بیشتری، مهار و عملیات پاکسازی کامل آتش را انجام دهند.