ماکسیمیلیان هس، تحقیقگر ارشد انستیتوی مطالعات سیاست خارجی در لندن
مترجم: وصال روحانی

اهمیت نا‌آرامی‌های قاراقالپاقستان در ترسیم شرایط اوراسیا
امنیت آسیای میانه در دستان میرضیایف


چندی پیش تظاهرات مردمی در ایالت خودمختار قاراقالپاقستان در مناطق مرزی شمال غربی ازبکستان به خشونت کشیده شد و حداقل 18 نفر کشته و 250 تن مجروح شدند و 500 نفر هم بازداشت و برای تعیین تکلیف راهی دادگاه شدند. گفته می‌شود در میان کشته‌شده‌ها هم نیروهای دولتی مشاهده می‌شوند و هم مردم معترض ولی شکل و فرجام این رویداد هرچه باشد، رسیدگی هرچه فزون‌تر و سریع‌تر به شرایط این منطقه بسیار الزامی است، زیرا به روند موازنه قوا بین روسیه، چین و کل اردوگاه غرب تغییرات زیادی را تحمیل خواهد کرد.
لطمه به کل اروپا
تظاهرات مذکور زمانی گل کرد که بحث اصلاحات در قانون اساسی ازبکستان به میان آمد. یکی از تبعات این تغییر، سلب خودمختاری از قاراقالپاقستان خواهد بود که به گفته ساکنان این منطقه می‌تواند زندگی آنان را به شکل‌های مختلف مختل کند. هرچند جنگ روسیه و اوکراین سبب شده توجه زیادی به اتفاقات اخیر در ازبکستان معطوف نشود، ولی شکی نیست که پیامدهای تقابل نیروهای ارتش این کشور با مردم قاراقالپاقستان می‌تواند آسیای میانه را وارد چالشی جدی کرده و تهدید بی‌ثباتی را متوجه آن کند.
قاراقالپاقستان همواره یک منطقه خاص و دور از توجه در ازبکستان بوده است. حتی در دوره‌ای که ازبکستان یکی از اقمار اتحاد جماهیر شوروی بود، فقدان توجه کافی به این منطقه کاملاً محسوس بود. در دوران حکومت استالین مردم و جویندگان گنج‌های هنری، این کالاها را به این منطقه مهجور می‌بردند، زیرا می‌دانستند دولت شوروی و نیروهای مسلح آن وقت و امکان تعقیب آنها تا آن مکان را ندارند و در نتیجه سزایی کیفری را متحمل نخواهند شد. بر اثر چنین فرایندی اینک دومین کلکسیون بزرگ هنرهای آوانگارد و مدرن تاریخ روسیه در موزه ایالتی هنرهای قاراقالپاقستان جای دارد ولی به سبب دور بودن از مسیر توریست‌ها و زندگی و سفرهای آنان به‌ندرت می‌توان بازدید‌کننده‌هایی خارجی را در این موزه مشاهده کرد.
شوکت میرضیایف، رئیس جمهور ازبکستان چندی پیش سری به ایالت قاراقالپاقستان زد و آنجا مدعی شد که نظم و امنیت به منطقه برگشته و آشوبگران مهار شده‌اند و برای آرام‌سازی مردم تأکید کرد که طرح سلب خودمختاری از این ایالت منتفی شده است.
حرکت به سوی مدرنیسم
با این حال باید دید آیا میرضیایف با شرایط فعلی و آشوب‌های بروز کرده در کنار مسائل سیاسی و اقتصادی و با احتساب مسائل ژئوپلیتیک و تأثیر آن بر کل رویدادهای منطقه، می‌تواند این بحران ناشی از مداخله‌جویی غربی را که می‌تواند امنیت کل منطقه را به خطر اندازد، برطرف کند یا خیر. ازبکستان یکی از کشورهای اصلی آسیای میانه و دارای 35 میلیون نفر سکنه است و از قدیم منطقه‌ای تلقی شده که نقطه تلاقی کشورهای روسیه، چین و فرهنگ غرب است و آن را «جلوه‌گاه اوراسیا» می‌نامند.
میرضیایف همیشه تأکید زیادی بر مدرن‌سازی ازبکستان داشته است و وجود وب‌سایت‌های متعدد انگلیسی زبان برای معرفی این کشور به جهانیان و تشکیل بعضی نهادهای مدل غربی برای گردش امور این کشور به عنوان سندهای این مدرنیسم معرفی شده است.
وی از همان بدو روی کار آمدن و گرفتن جای اسلام کریم‌اف، رئیس جمهور سابق این کشور، شروع به تغییر مکانیسم‌های اجتماعی و اقتصادی این کشور کرد و استدلالش برای این تغییرات این بود که حکومت سنت‌گرایانه و طولانی‌مدت (از 1989 تا 2016) کریم‌اف و دولت دیرپای او در تاشکند، این کشور را از پیشرفت‌های لازم و به‌روز شدن بازداشته است. او در همین راستا شروع به استفاده از برخی ارزهای خارجی در سیاست‌های صادرات و واردات کرد و همسو با آن رستم اینویاتوف را که یک رئیس پرقدرت برای اداره امنیت ملی کشور بود، از این پست برکنار و به پست‌های غیر‌امنیتی ارجاع کرد و به این ترتیب دایره نفوذ خود را وسعت بخشید. میرضیایف، زندان معروف و بدنام یاسلیک را هم تعطیل و شروع به آزادسازی برخی زندانیان و تلطیف روابط کشورش با همسایگان کرد. اما در پی آن مخالفت‌ها با وی که بیشتر از خارج از مرزهای این کشور هدایت می‌شوند، آغاز شد و ادامه یافت. میرضیایف در مواجهه با این هجمه ها، تلاش کرد با محدودسازی فعالیت احزاب مخالف به وضعیت امنیتی کشورش سر و سامانی ببخشد و پس از آن نیز برای اصلاحات خیز برداشت که هنوز این اصلاحات انجام نشده اند. اکنون نیز در قاراقالپاقستان شاهد حرکت این مخالفان به سوی خشونت هستیم. این بحران نشان می‌دهد که دردسرهای تازه‌ای برای میرضیایف و دولت‌اش در راه است. فرجام قیام اخیر در قاراقالپاقستان هرچه باشد، شکی نیست که فقدان مدیریت آن و کوتاه کردن دست مداخله جویی‌های خارجی می‌تواند تبعات گسترده‌ای برای امنیت و آرامش آسیای میانه داشته باشد.
 منبع: Al Jazeera

لس آنجلس تایمز (امریکا)
موج جدید کرونا با قدرت تمام به امریکا بازگشته و باعث شده شمار زیادی از شرکت‌های لس آنجلس تصمیم بگیرند، مثل موج‌های نخستین کرونا با ایجاد محدودیت‌های کرونایی و دورکاری، ماتع گسترش بیشتر این ویروس شوند. این در حالی است که حداقل 371 شرکت در شهر لس آنجلس از شیوع کرونا در واحدهای کاری خود خبر داده‌اند.


ایندیپندنت (بریتانیا)
کاندیداهای جانشینی بوریس جانسون، در نخستین مناظره تلویزیونی روبه روی هم قرار گرفتند. در این نشست شرکت کنندگان در این مناظره برسر مالیات و میزان و چگونگی دریافت آن وارد منازعه ای جدی شدند. بنا بر این گزارش برنده نخستین دور مناظره بین کاندیداهای رهبری حزب محافظه کار که نخست وزیر انگلیس نیز خواهد شد، پنی موردانت برنده بوده است.

​​​​​​​چاینادیلی(چین)
شی جی پینگ، رئیس جمهوری چین دیدگاه تازه‌ای را درباره سین کیانگ بیان کرد و بر اتحاد همه گروه‌های نژادی و قومی در سین کیانگ و سراسر چین تأکید کرد. وی در این تور چهار روزه 
ضمن بازدید از مدارس، بندرگاه‌های بین المللی و موزه‌ها، حمایت از مردم سین کیانگ را مهمترین عامل ثبات این منطقه اعلام کرد.

زهره صفاری/ جو بایدن در پرانتقادترین سفر دوران ریاست جمهوری اش با‌وجود تبلیغات گسترده کاخ سفید، نه تنها همه وعده‌های حقوق بشری‌اش در قبال عربستان را زیر پا گذاشت بلکه به باور منتقدان به خاطر دستاوردی نه چندان بزرگ و روشن، به ولیعهدی که عامل جنایت جمال خاشقجی، شهروند امریکایی منتقد ریاض بود، امتیازی قابل توجه داد.
به گزارش پولتیکو، بایدن گرچه به‌عنوان نخستین رئیس‌جمهور امریکا با پروازی مستقیم از سرزمین‌های اشغالی وارد جده شد و نخستین گام را برای حاکمان سعودی در مسیر عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی برداشت اما استقبال از او تفاوت‌های غیرقابل انکاری با سفر دونالد ترامپ سلف جنجالی اش در سال 2017 داشت، چراکه وقتی بایدن از پله‌های هواپیما پایین آمد نه خبری از ملک سلمان، پادشاه عربستان بود و نه حتی محمد پسر جوانش به فرودگاه آمده بود و شاهزاده خانم ریما بنت بندر السعود، سفیر عربستان در واشنگتن و فرماندار مکه او را تا کاخ عبدالسلام همراهی کردند، اما دوربین‌ها آماده ثبت صحنه دیگری بودند؛ لحظه رویارویی بایدن و محمد بن سلمان؛ ولیعهدی که رئیس‌جمهور امریکا در کمپین انتخاباتی اش، او را به خاطر قتل جمال خاشقجی، روزنامه نگار منتقد سعودی، طرد شده خوانده بود و حتی در یک سال و اندی حضورش در کاخ سفید از تماس تلفنی با او نیز اجتناب داشت. با این حال به نظر می‌رسید بایدن که هشدار کاخ سفید برای دست ندادن با مقامات کشورهای میزبان در تور خاورمیانه‌ای اش به خاطر شیوع دوباره ویروس کرونا را نادیده گرفته بود، این بار به خاطر انتقادات و برای تحقق نیافتن پیش‌بینی منتقدان محتاطانه عمل و آداب سیاسی احوالپرسی با محمد بن سلمان را با زدن مشت گره کرده‌اش به مشت ولیعهد رعایت کرد و با مشایعت او به جلسه‌ای با حضور پادشاه عربستان رفت.
توجیه ساده غیرقابل باور
به باور ناظران نیویورک تایمز، بایدن در این سفر که انتقادات درباره آن هرگز از کارنامه کاری رئیس‌جمهور امریکا پاک نخواهد شد، با چشم‌انداز تولید بیشتر نفت از سوی عربستان و کاهش قیمت سوخت در کشورش، تلاش کرد دستاوردی انتخاباتی برای دموکرات‌ها در انتخابات میاندوره‌ای کنگره فراهم کند. او سپس به خبرنگاران گفت قتل خاشقجی منزجر کننده است و بدون شک این موضوع را در جلسه خصوصی با بن سلمان نیز مطرح خواهد کرد. او پس از این نشست در جمع خبرنگاران مدعی شد: «من ابتدای جلسه این موضوع را شفاف مطرح کردم و ذهنیتم در زمان وقوع این جنایت و اکنون را به او گفتم. بحث ما صریح و مستقیم بود و دیدگاهم را بدون رودربایستی اعلام کردم. با این حال او گفت شخصاً مسئولیتی در قبال این پرونده نداشته است. من هم گفتم که تصور من این بوده است.»
این توجیه ساده و عجیب در حالی در برابر خبرنگاران بر زبان رئیس‌جمهور امریکا جاری شد که مقامات ارشد عربستانی مانند عابدالجبیر، مسئول سیاست خارجی عربستان خلاف آن را به خبرنگاران گفت: «من نشنیدم که آقای بایدن، ولیعهد را مسئول قتل بن سلمان بخواند بلکه به طور کلی درباره مسائل حقوق بشری صحبت‌هایی شد اما حتی اشاره مستقیمی به این پرونده نشد.» او در ادامه افزود: «این قتل یک اشتباه بزرگ بود اما دو کشور از آن عبور کرده‌اند و علاقه‌ای نیز به بازگشت به آن ندارند.» 
با این حال این اظهارات و رفتار بایدن خشم فعالان حقوق بشری را برانگیخت. نامزد جمال خاشقجی در توئیتی از زبان نامزدش خطاب به رئیس‌جمهور امریکا نوشت: «آیا این همان چیزی بود که در قبال این پرونده وعده داده بودید؟ خون قربانی بعدی بن سلمان در دستان شماست.»
فرد ریان، سردبیر واشنگتن پست نیز گفت: «مشتی که بایدن و بن سلمان رد و بدل کردند از دست دادن بدتر و شرم‌آورتر بود. این حرکت نشان از صمیمیت و راحتی دو طرف دارد و این همان خواسته‌ای است که محمد بن سلمان به دنبال آن است.»
 لبخند معنادار بن سلمان در زمان درخواست یک خبرنگار برای دست‌کم یک عذرخواهی از خانواده خاشقجی و پاسخ طعنه‌آمیز بایدن در قبال سؤال خبرنگاری دیگر درباره تعهد او به تکرار نشدن تراژدی این جنایت با این عبارت که «چطور می‌توان با اطمینان در این باره صحبت کرد اما در صورت تکرار به آن پاسخ می‌دهیم»، مسائلی بود که خشم منتقدان را دو چندان کرد.
تقلای بی‌حاصل
کارشناسان معتقدند ماهیت عربستان با‌ وجود اصلاحات ظاهری مدنی اجتماعی و ایجاد شبحی از مدرنیته در این کشور همچنان تغییر نکرده است و همچنان اعدام‌های گسترده مخالفان و سرکوب معترضان در ماه‌های اخیر چهره واقعی مقامات سعودی و در رأس آنها بن سلمان را نشان می‌دهد. بایدن نیز با علم به این شرایط، پیش از این سفر با‌وجود شعارهای حقوق بشری‌اش اعلام کرد هدف از این سفر بن سلمان نیست بلکه افزایش ثبات در بازار انرژی جهان و در واقع مهار قیمت رو به افزایش سوخت در داخل امریکا است.
این در حالی است که به باور کارشناسان فرانس پرس در حالی که بایدن با تسهیل فرایند عادی‌سازی روابط عربستان و رژیم صهیونیستی با باز کردن آسمان سعودی به روی پروازهای تجاری تل آویو و امضای 18 سند همکاری دو جانبه با مقامات عربستان به‌دنبال تضمین افزایش تولید نفت در تأسیسات سعودی‌ها است، نه تنها کارشناسان اقتصادی درباره تحقق این چشم‌انداز با توجه به ظرفیت‌های نفتی عربستان تردید دارند که امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه نیز در نشست اخیر گروه هفت این افزایش تولید را چندان قابل دستیابی ندانسته است.

سخنگوی وزارت امور خارجه چین در واکنش به سفر جو بایدن به خاورمیانه، تأکید کرد: «خاورمیانه حیاط خلوت کسی نیست بلکه متعلق به مردم و ساکنان این منطقه است.» به گزارش ایرنا به نقل از سایت وزارت خارجه چین، وانگ وبین با اشاره به اینکه «در حال حاضر خاورمیانه تا دستیابی کامل به صلح فاصله دارد»، افزود: «آنچه مردم خاورمیانه بیش از همه آرزو دارند، توسعه است. آنها در کنار آن خواستار برقراری امنیت در منطقه هستند.»
وانگ از جامعه بین‌الملل بویژه قدرت‌های بزرگ خواست، به نیازهای فوری مردم خاورمیانه پاسخ دهند و به کشورها و مردم منطقه کمک کنند تا این دو آرزوی مهم برآورده شود و کمک‌های سازنده‌ای در این خصوص ارائه کنند. وی در پایان تأکید کرد: «چین همواره از مردم خاورمیانه و همچنین کشورهای منطقه در حل مسائل امنیتی از طریق همبستگی و هماهنگی حمایت کرده است.» سخنگوی وزارت امور خارجه چین این اظهارات را در پاسخ به اظهارات اخیر رئیس جمهوری امریکا درخصوص خاورمیانه مطرح کرد. بایدن گفته بود امریکا باید با ادامه رهبری خود در این منطقه، اجازه نخواهد داد تا یک خلأ برای حضور چین یا روسیه ایجاد شود.  اظهارات سخنگوی وزارت خارجه چین در حالی بیان شده است که پیش از آن عصر جمعه وانگ یی، وزیر امور خارجه چین نیز در ویدیو کنفرانسی با فیصل مقداد، همتای سوری‌اش از امریکا و غرب خواست تا دخالت در امور خاورمیانه و تلاش برای تغییر منطقه بر‌اساس استانداردهای خود را متوقف کنند. وی ضمن درخواست از رهبران جهان برای همکاری بیشتر، چندجانبه‌گرایی و صلح پایدار افزود: «موضوع فلسطین مسأله اصلی خاورمیانه است و نباید توسط جامعه بین‌المللی فراموش شود. از همین رو نباید اجازه داد سختی‌هایی که مردم فلسطین متحمل می‌شوند ادامه یابد.» 

لاله مهرزاد/ نخستین نتایج سفر رئیس جمهور امریکا به منطقه که پیش‌تر گروه‌های مقاومت در واکنش به آن هشدار داده بودند که این سفر موجب بی‌ثباتی در خاورمیانه خواهد شد، ساعتی پس از پایان سفر جو بایدن به سرزمین‌های اشغالی نمایان شد و ارتش رژیم صهیونیستی بعد از سخنان حمایتی رئیس جمهور امریکا از این رژیم، در حملاتی راکتی غزه را هدف قرار داد.
به گزارش خبرگزاری رویترز، ارتش رژیم صهیونیستی پس از این حمله مدعی شد، دو پایگاه نیروهای مقاومت در غزه را هدف قرار داده است. بر اساس این بیانیه، در این حمله پایگاه البیدر در جنوب غربی غزه با بیش از 10 موشک و پایگاهی در اردوگاه النصیرات با سه موشک هدف قرار گرفتند. شاهدان عینی در نوار غزه نیز خبر دادند، این مراکز متعلق به نیروهای رزمی حماس بوده است. با این حال در این حملات هیچ کدام از نیروهای مقاومت آسیبی ندیدند. ارتش رژیم صهیونیستی همچنین مدعی شده است این حملات، واکنش این رژیم به حمله موشکی جمعه شب نیروهای فلسطینی ساکن نوار غزه به شهرک‌های صهیونیست‌نشین بوده است. بنا بر گزارش تایمز اسرائیل، جمعه شب و بامداد شنبه، نیروهای مقاومت فلسطین اقدام به پرتاب دو موشک به سمت شهرک‌های صهیونیستی عسقلان و اشدود کردند که ارتش رژیم صهیونیستی مدعی است، یکی از دو موشک رهگیری شده و دیگری نیز در زمین‌های اطراف یکی از این شهرک‌ها فرود آمده است. هرچند هیچ کدام از گروه‌های فلسطینی در ساعات اولیه پرتاب این موشک‌ها مسئولیت آن را نپذیرفتند اما بنا بر این گزارش ارتش اسرائیل معتقد است، این دست اقدامات توسط گردان‌های نظامی حماس انجام می‌شود. آنها با این بهانه پایگاه‌های متعلق به این گروه مقاومت را هدف حملات موشکی قرار می‌دهند. تایمز اسرائیل همچنین اذعان داشته است که نیروهای مقاومت حماس در پی تجاوز هواپیماهای جنگنده اسرائیلی به نوار غزه با سلاح‌های سنگین، اقدام به شلیک گلوله‌هایی به سمت این جنگنده‌ها کردند که باعث شد، آنها مجبور به ترک منطقه شوند.
واکنش حماس به حملات موشکی
در پی حمله ارتش رژیم صهیونیستی به پایگاه‌های حماس، حازم قاسم، سخنگوی این جنبش در سخنانی به این حملات واکنش نشان داد. به گزارش ایسنا به نقل از خبرگزاری فلسطینی سما، وی تأکید کرد: «بمباران نوار غزه و ترساندن غیر نظامیان، عملی در چهارچوب جنایت‌ها و رفتارهای تروریستی رژیم صهیونیستی است. اما اشغالگران بدانند، با تمامی ابزارهای تروریستی خود و حمایت‌های امریکا از آنان، هرگز قادر نخواهند بود اراده ملت فلسطین و مقاومت قهرمانانه آنها را در هم بشکنند.» وی در پایان این سخنان اعلام کرد: «ملت فلسطین تا زمان بیرون راندن اشغالگران اسرائیلی از تمامی اراضی فلسطینی به مقاومت و مبارزه مشروع خود ادامه خواهد داد.»
این حمله در حالی انجام شد که جو بایدن، رئیس جمهور امریکا در توری خاورمیانه‌ای ابتدا به اراضی اشغالی سفر کرد و پس از آن نیز راهی عربستان شد. او در سفر به سرزمین‌های اشغالی دیدارهای فشرده‌ای با مقامات رژیم صهیونیستی داشت و در ادامه نیز در سفر به بیت اللحم با محمود عباس دیدار کرد. اما جنبش‌های فلسطینی این سفر را در راستای تداوم فریبکاری‌های واشنگتن توصیف کردند. در همین ارتباط به گزارش سایت شبکه خبری المیادین حماس در بیانیه‌ای سخنان بایدن در بیت اللحم را را جانبداری از تل‌آویو دانست و خطاب به رهبران فلسطینی تأکید کرد: «دست از توهم صلح که چیزی جز ویرانی ندارد بردارند.» این هشدار در حالی داده شد که اندکی پس از آن، بایدن در همان ساعات نخست ورودش به جده، توافقنامه‌هایی را با ریاض به امضا رساند. توافقنامه‌ای که تایمز اسرائیل معتقد است، گام ابتدایی عادی‌سازی روابط بین ریاض و تل‌آویو خواهد بود. بر مبنای این توافق عربستان چند جزیره مصر در دریای سرخ را تصاحب می‌کند و در مقابل ریاض به خطوط هوایی اسرائیل اجازه عبور از آسمان عربستان را می‌دهد. علاوه بر این عربستان با این توافق پذیرفته به هواپیماهای غیر نظامی اسرائیلی که حامل زائران مسلمان برای فریضه حج هستند، اجازه دهد در فرودگاه‌های این کشور فرود آیند.

گروه جهان/ سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه در سفری از پیش اعلام نشده، وارد دونباس شد. او در این سفر با تأکید بر امنیت شهرهای این منطقه که مسکو اعلام کرده، برای امنیت مردم آن وارد این جنگ شده، دستور جلوگیری از حملات اوکراین علیه این مناطق را صادر کرد.
به گزارش خبرگزاری تاس، وزارت دفاع روسیه در بیانیه‌ای با تأیید خبر این سفر اعلام کرد، شویگو در این سفر دستور تقویت گروه‌های نظامی یوگ (واحد نظامی جنوب) و مرکز را صادر کرد. 
با تقویت این واحدها، نیروهای رزمی روسیه خواهند توانست مانع حملات گسترده موشکی کی یف علیه شهرهای دونباس و سایر مناطق شرق اوکراین شوند. 
بر اساس بیانیه‌ای که توسط وزارت دفاع روسیه منتشر شده است، شویگو پیش از صدور این دستور از گروه نظامی یوگ و همچنین گروه نظامی مرکز که در عملیات ویژه روسیه در اوکراین نقشی اساسی ایفا می‌کنند، بازدید کرد و در جریان آن به گزارش سرگئی سوروویکین، فرمانده گروه نظامی یوگ و الکساندر لاپین، فرمانده گروه نظامی مرکز گوش داد.
شویگو در حالی دستور تقویت واحدهای نظامی یوگ و مرکز را به منظور جلوگیری از حملات موشکی اوکراین صادر کرده که چند روز قبل ارتش اوکراین اقدام به موشک باران شهر نوایا کاخوفکا از شهرهای خرسون کرد که ارتش روسیه بر آن استیلا دارد.
این حمله موشکی باعث کشته شدن 3 نفر و زخمی شدن 38 نفر شد. گفته می‌شود این حملات توسط یکی از سامانه‌های موشکی امریکا که به اوکراین تحویل داده شده، صورت گرفته است. 
بنابر آمار ارتش روسیه، تاکنون 249 غیر نظامی در بمباران‌های اوکراین علیه مردم دونباس جان خود را از دست داده‌اند.
سفر شویگو به دونباس در حالی انجام شده است که هرچند ارتش روسیه موفق به در اختیار گرفتن کنترل لوهانسک شده است، اما نبردها برای تسلط بر دونتسک، دیگر منطقه دونباس همچنان ادامه دارد. 
بر اساس گزارش‌هایی که ارتش روسیه پیشتر منتشر کرده است، بر اثر بمباران‌های ارتش اوکراین علیه دونباس، زیر ساخت‌های غیر نظامی این منطقه تخریب شده و بازسازی آنها نیازمند صرف زمان و هزینه بالایی است.