وداع با مرد شیک تئاتر

بدون شک تاریخ تئاتر ایران یکی از بهترین‌های خود را از دست داد. مردی که به تئاتر عشق می‌ورزید و همواره به آن وفادار ماند. اسماعیل شنگله قطعاً نامی ماندگار در تئاتر ایران خواهد بود. او فعالیت خود را در تئاتر از سال 32 و با عضویت در جامعه باربد آغاز کرد و در ادامه در سال 35 وارد هنرستان هنرپیشگی شد و به تحصیل آکادمیک هنر در کنار بازیگری تجربی پرداخت. بعدها شنگله به قصد ادامه تحصیل شروع به یادگیری زبان آلمانی کرد و در ادامه با مهاجرت به آلمان، لیسانس کارگردانی خود را از آکادمی هنرهای نمایشی وین دریافت کرد. او به جز بازیگری، مدرس متبحری در تدریس تئاتر هم بود. در سال 1348 پس از فارغ‌التحصیلی در اتریش، به ایران بازگشت و به تدریس بازیگری در دانشکده هنرهای دراماتیک پرداخت. این پیشکسوت تئاتر هم نزدیکی و دوستی با هما روستا و استاد حمید سمندریان داشت و هم در شیوه تدریس تئاتر به او نزدیک بود و سنخیت حرفه‌ای داشتند. بازیگری که عشق و دلبستگی‌اش به تئاتر موجب شد کمتر در سینما و تلویزیون حضور یابد که همان حضورهای اندک هم به ثبت خاطره در حافظه مردم منجر شد. «دایره مینا»، «سام و نرگس»، «سگ‌کشی»، «پارتی»، «آبی»، «بانوی کوچک»، «گاهی به آسمان نگاه کن» و «عروس فرنگی» فیلم‌هایی هستند که شنگله در آنها نقش‌آفرینی کرده است. از سریال‌هایی که او در آنها به ایفای نقش پرداخت هم می‌توان به آثار ماندگاری مانند «مدرس»، «رعنا»، «عطر گل یاس»، «آوای فاخته»، «بهشت گمشده»، «تصویر یک رؤیا»، «روزهای زندگی»، «محاکمه»، «شیخ بهایی» و «سال‌های ابری» اشاره کرد. شمایل او به عنوان مردی جنتلمن که همواره مرتب و منظم بود به او دیسیپلینی بخشیده بود که در کارش هم قابل ردیابی بود. چهره‌ای داشت که بویژه در نقش‌های الیت و روشنفکرانه به‌شدت جواب می‌داد. بدون شک یکی از امتیازات و توانمندی‌های شنگله در بازیگری، صدا و فن بیان خوب بود که در دیالوگ‌گویی توانمندش می‌کرد و کلامش را نافذ. طبیعتاً برای یک بازیگر بویژه بازیگر تئاتر، توانایی در فن بیان و قدرت دیالوگ‌گویی امتیاز ویژه‌ای است که شنگله واجد آن بود. گرچه بیش از اینها عشق و علاقه به تئاتر بود که او را در این عرصه ماندگار کرده بود. او نه تنها یکی از پیشکسوت‌های عرصه تئاتر بود که یکی از پرکارترین آنها هم بود بویژه در دهه 40 و 50 که تئاتر رونق بیشتری پیدا کرده بود. از سوی دیگر می‌توان او را از چهره‌های فعال و مؤثر در تله‌تئاتر دانست که در این زمینه کارنامه درخشانی دارد. «ماه پنهان است»، «کسب و کار آقای فابریزی»، «تاجر ونیزی»، «قطار ارواح»، «قضیه اوپنهایمر»، «دست بالای دست»، «شیلی» و بویژه سه تله‌تئاتر «غرور زندگی»، «پزشک دهکده کوکونیان» و «بعد از سی سال» که حاصل همکاری او با استاد علی نصیریان بوده از فرازهای درخشان کارنامه اوست. هنرمندی که هنر تئاتر را زنده نگه داشت و قطعاً در یادها می‌ماند.