ساز و کار شکل‌گیری گفتمان حجاب و عفاف

دکتر سعیدرضا عاملی
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و
 استاد ارتباطات دانشگاه تهران

​​​​​​​1. با ظهور صنایع ارتباطی جدید، ارتباط کشورها با یکدیگر به شکل همزمانی فراهم شده‌ است و همین امر یکسری درهم تنیدگی‌های فرهنگی در میان جوامع رقم ‌زده‌ است. در این دسترسی فرهنگی، عمدتاً فضای فرهنگ غرب میدان‌دار بوده و باخت‌های زیادی را که در درون خود تجربه کرده  به دامنه اجتماعی سایر کشورها نیز تسری داده ‌است.
یکی از باخت‌های بزرگ فرهنگ و فلسفه فکری غرب جدید «لیبرالیسم» است که به تعبیر متفکران غربی، یک بنیان بازبودگی دارد و به نوعی رهاسازی جوامع از هر نوع قید و‌ بندی را تئوریزه می‌کند. وقتی این رهابودگی به «نظام لذت‌طلبی» وصل می‌شود، لذتی که به هر دلیلی می‌خواهد لذت‌ باشد؛ چه از طریق گم گشتگی انسان و چه از طریق از بین بردن اراده او؛ هر دو به نوعی به رها شدن از عقل و اراده می‌انجامد.

2. قرار گرفتن فضای لذت‌طلبی به مثابه یک فلسفه فکری، در کنار لیبرالیسم، جامعه‌ای را به‌وجود آورده است که می‌توان از آن تحت عنوان «جامعه ضرر» سخن‌ گفت. در واقع در فضای رها ‌شده، کیفیت زندگی سالم و پاک از دست می‌رود. این فضای جدید، شکستگی‌ و بحران‌های زیادی برای جامعه بشری ایجاد کرده است که ما هر روز درگیر یکی از آنها هستیم. ایجاد ناهنجاری در زمینه حجاب و عفاف نیز از جمله این بحران‌ها است و امروز به‌عنوان یک موضوع مهم اجتماعی برای همه مسلمانان و مردم جهان مطرح است.

3. در فضایی که فرهنگ غرب میــدان‌داری و لیبــرالیســـم حاکمیت می‌کند، راهی جز «امر به معروف و نهی از منکر» با زبان تأثیر نداریم، البته با کسانی که به‌صورت «سازماندهی شده» و «مهندسی شده» طعمه برای انحراف جامعه ایجاد می‌کنند، قاطعانه باید برخورد کرد. انتظار می‌رود با کسانی که برای گمراهی نسل جوان ما «برنامه‌ریزی شبکه‌ای» می‌کنند قاطعانه برخورد شود.
واقعیت این است که ما سوار بر یک کشتی هستیم؛ یا با هم نجات پیدا می‌کنیم یا با هم غرق می‌شویم؛ پس نمی‌توانیم نسبت به بحران سلامت یک فرد در جامعه بی‌تفاوت باشیم. از این‌رو است که امر به معروف و نهی از منکر در باب حجاب و عفاف موضوعیت پیدا می‌کند.
4. مسئولیت اجتماعی «امر به معروف و نهی از منکر» باید با روش درست، تدبیر و حکمت و با زبان نیکو ابراز شود. هم در «امر به معروف» و هم در «نهی از منکر» باید با معروف عمل کنیم و نمی‌توان با بدی و رفتار نادرست معروف را ارائه کرد؛ نمی‌توانیم با رفتار و عمل بد، از منکر جلوگیری کنیم. ما باید با زبان، رفتار و گفتار نیک، دیگران را به مسیر درست و فرهنگ اسلامی دعوت کنیم و البته قبل از هرکس خود فرد آمر به معروف باید صاحب «نفس پاک» و «عمل صالح» باشد.


*‌مکتوب حاضر، متن ویرایش و تلخیص شده «ایران» از سخنرانی دکتر  سعیدرضا عاملی است که در مراسم «تجلیل از بانوان فرهیخته در عرصه علم، فرهنگ و ورزش» به مناسبت هفته عفاف و حجاب در محل دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه شده‌است.