پیام‌آوران صلح در موزه عروسک‌های «اِوَز»

آوین صفایی
خبرنگار

ایران با تمدن و فرهنگی کهن، یکی از غنی‌ترین کشورهای جهان به لحاظ ساخت عروسک‌های دست‌ساز سنتی است. در جای جای این مرز و بوم، بیش از ۸۰۰ نوع عروسک بومی و باستانی وجود دارد که در دل هر کدام‌شان قصه‌ای به بلندای آفتاب و به زیبایی لبخندی بی‌بهانه، نهفته است؛ قصه‌هایی که سبک زندگی اقوام ایرانی را در قالب بازی به کودکان آموزش داده و زمینه دوستی، همدلی و دستیابی به صلح جهانی میان تک‌تک انسان‌ها را فراهم می‌کند.
«فوزیه خضری» فعال فرهنگی و اجتماعی، سال‌هاست که با آگاهی از قابلیت‌های قدرتمند و کارآمد عروسک‌ها، در تلاش است تا موزه‌ای متشکل از سفیران فرهنگی را در استان فارس راه‌اندازی کند. علاقه زیاد او به عروسک و بازدید از موزه عروسک‌های ملل تهران، جرقه راه‌اندازی چنین موزه‌ای را در ذهنش ایجاد کرد. پس از 6 سال تلاش پی درپی، بالاخره با همراهی بخش خصوصی توانست اولین موزه عروسک‌ها را در شهرستان «اِوَز» واقع در استان فارس افتتاح کند. موزه‌ای بالغ بر یکهزار عروسک رنگی و دست‌ساز، که داستان هر کدام‌شان با فرهنگ اقوام و ملل (بومی و جهانی) در هم تنیده شده است تا شناخت فرهنگ غنی از ملل مختلف را به کودکان و نوجوانان آموزش داده و آداب و رسوم ارزشمند ایرانی را در وجود آنها نهادینه کند. او متولد سال 1341 و فعال فرهنگی و اجتماعی است. متأهل است و 3 فرزند (2 دختر و 1 پسر) دارد. وی  به «ایران» می‌گوید: «در حال حاضر کارمند بازنشسته بیمارستان هستم و سال‌هاست که فعالیت‌هایی وسیع در حوزه کتاب و کتابخوانی این شهرستان دارم. در بخش فرهنگی نیز کارهای جسته و گریخته‌ای انجام داده‌ام. نزدیک به ۲۰ سال است که در سه مقطع پیش دبستانی، دبستان و متوسطه اول فعالیت دارم. کار را ابتدا با مهد کودک آغاز کرده و پس از مدتی توسعه دادم. در حال حاضر نیز عضو کمیسیون بانوان و همچنین عضو هیأت امنای دانشگاه آزاد اوز هستم و دستی نیز در امور خیریه دارم. با او درباره چرایی راه‌اندازی این موزه گفت‌و‌گو کرده‌ایم.
چرا به فکر راه‌اندازی این موزه افتادید؟
از همان دوران کودکی به عروسک علاقه‌مند بودم و به هر جایی که سفر می‌کردم، یکی از آنها را می‌خریدم. چندین بار از موزه عروسک‌های ملل تهران بازدید کردم و در همین اثنا، جرقه راه‌اندازی موزه عروسک‌ها در ذهن من ایجاد شد؛ به این فکر افتادم تا با افتتاح این موزه، زمینه‌ای را برای ارتباط بیشتر کودکان این شهرستان با فرهنگ اقوام و ملل دیگر ایجاد کنم.
در این موزه، چند عروسک وجود دارد؟
در حال حاضر بالغ بر هزار عروسک در طبقه‌بندی ملل و اقوام ایران به نمایش گذاشته شده‌ است که بخش داخلی از سراسر ایران و بخش بین‌المللی شامل عروسک‌هایی از کشورهای آفریقایی، ارمنستان، گرجستان، ژاپن، چین، کانادا، اوکراین و... است.
آنها ویژگی خاصی دارند؟ ابعاد، رنگ، اندازه و...؟
تمامی عروسک‌های این موزه، در نوع خود منحصر به فرد است؛ چه عروسک‌هایی که در ایران و چه عروسک‌هایی که در خارج از کشور ساخته شده است. آنها راوی فرهنگ و اقلیم منطقه خود هستند که با ظرافت خاصی توسط سازنده‌شان ساخته شده و به نمایش گذاشته شده است. ابعاد عروسک‌های این موزه متعدد بوده و از 5 سانتیمتر تا دو متر می‌رسد. جنس آنها نیز از چوب، پشم شیشه، نخ، یونالیت و.... بوده و با بهره‌گیری از رنگ‌های مختلف و با مهارتی بی‌نظیر ساخته و پرداخته شده‌اند.
این دست سازه‌های زیبا را چطور جمع‌آوری کردید؟
عروسک‌های بخش اقوام ایرانی در موزه، توسط سازندگان و احیا کنندگان بومی ساخته شده‌اند. برخی از این عروسک‌ها تا 30 الی 40 سال اخیر وجود خارجی نداشته‌اند و توسط افراد خلاق و سازندگان مختلف در شهر‌ها و روستاهای مختلف بازسازی و احیا شدند. ما نیز پس از شناسایی، این عروسک‌ها را خریداری کرده‌ایم. جمع‌آوری عروسک‌ها و مرمت و بازسازی فضای موزه نزدیک به یک دهه، به طول انجامیده است. در حال حاضر نیز تعداد این عروسک‌ها بالغ بر هزار عدد بوده و قرار است در فصول مختلف با توجه به موضوعات خاص آنها را به نمایش عموم بگذاریم.
این موزه قرار است چه پیامی را به خانواده‌ها منتقل کند؟
هر عروسکی از کوچکترین تا بزرگترین آنها، می‌تواند معرف فرهنگ یک جامعه و پیام‌آور صلح بوده و دوستی و همدلی میان ملل مختلف را تقویت کند. همچنین کودکان با شناخت این عروسک‌ها قادر خواهند بود تا ارتباط سازنده‌ای را با فرهنگ و سنن مختلف برقرار کرده و در نتیجه این تعامل، پیوند دوستی و فرهنگی آنها با جوامع مختلف را مستحکم‌تر کند.
آیا نمایش عروسک‌ها به تقویت گردشگری استان کمک می‌کند؟
موزه‌ها مکانی برای تبادل فرهنگی و جذب توریست به شمار می‌روند. البته وجود مهاجرین داخلی و خارجی در شهرستان «اِوَز» نیز می‌تواند تا حدی به جذب گردشگر در این شهرستان کمک کند. همچنین با توجه به غنی بودن بخش بین‌الملل موزه عروسک اوز، مخاطبین موزه قادر به آشنایی با فرهنگ سایر ملل نیز خواهند بود. البته پیشتر وجود موزه مردم‌شناسی و بازرگانان در شهرستان «اِوَز» در این امر موفق عمل کرده است. امیدواریم که موزه عروسک‌ها نیز در رشد صنعت توریسم و جذب گردشگر در این شهرستان نقش قابل توجهی را ایفا کند.
و سخن پایانی؟
موزه عروسک‌های «اِوَز» یک موزه نوپاست؛ همانند نوزادی که نیاز به مراقبت، حمایت و پشتیبانی زیاد دارد تا رشد کرده و به جایگاه اصلی و واقعی خود برسد. دَرِ موزه عروسک‌ها به روی تمام استادان فن و کسانی که تجربه بیشتری دارند، باز است و با رویی گشاده از تمامی پیشنهادات عزیزان برای پیشبرد اهداف فرهنگی موزه، استقبال می‌کنیم.