کودتا در مراحل پایانی

حسین فاطمی/ پادشاه عربستان تغییراتی را در ساختار دولت این کشور ایجاد کرد؛ تغییراتی که بیش از هر چیز در راستای تقویت جایگاه و قدرت فرزندان او ارزیابی می‌شود. در سال‌های اخیر به‌دلیل بیماری و کهولت سن سلمان بن عبدالعزیز، عملاً قدرت در اختیار محمد بن سلمان بوده است و وی رسماً حاکم دوفاکتوی عربستان محسوب می‌شود. با احکام جدید نیز جایگاه بن سلمان در ساختار قدرت عربستان سعودی محکم‌تر شد.
چه تغییراتی حاصل شده است؟
سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان روز سه‌شنبه پنجم مهر ماه با صدور فرمانی محمد بن سلمان، فرزند خود و ولیعهد این کشور را به ریاست شورای وزیران این کشور منصوب کرد. براساس فرمان سلمان بن عبدالعزیز همچنین خالد بن سلمان، فرزند دیگر او و برادر محمد بن سلمان به‌عنوان وزیر دفاع منصوب شده است. پیش از این ریاست شورای وزیران عربستان بر عهده پادشاه این کشور بود که عالی‌ترین مقام در هرم قدرت در عربستان سعودی محسوب می‌شود.
تا قبل از این دستور، محمد بن سلمان علاوه‌بر سمت ولیعهدی، وزیر دفاع این کشور نیز محسوب می‌شد که با تغییرات جدید، اکنون جای او را برادر کوچکترش گرفته است. خالد بن سلمان پیش از این معاون وزیر دفاع بود. در کنار این تغییرات یوسف بن محمد البنیان، وزیر آموزش و پرورش عربستان خواهد شد. در این بین اخبار و گزارش‌های واصله حکایت از آن دارد که سمت فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه، عبدالعزیر بن ‌سلمان، وزیر انرژی، خالد بن عبدالعزیر الفلیح، وزیر سرمایه‌گذاری، عبدالعزیز بن سعود بن نایف بن عبدالعزیز، وزیر کشور و محمد بن عبدالله الجدان، وزیر امور دارایی در کابینه این کشور تغییر نکرده است. البته در فرمان سه‌شنبه پادشاه سعودی این نکته نیز قید شده است که ملک سلمان کماکان در نشست‌های کابینه که در آن شرکت می‌کند، ریاست را بر عهده خواهد داشت. ساعاتی پس از انتشار این فرمان، تلویزیون دولتی عربستان سعودی، ملک سلمان را در حال ریاست بر جلسه روز سه‌شنبه کابینه این کشور نشان داد.
حال خوب ولیعهد فعلی، حال بد ولیعهد سابق
سلمان بن عبدالعزیز ۸۶ ساله در سال ۲۰۱۵ به پادشاهی عربستان رسید. او در دو سال گذشته چندین بار در بیمارستان بستری شده است. از این‌رو محمد بن سلمان از زمانی که در سال ۲۰۱۷ به ولیعهدی عربستان رسید، تلاش‌های گسترده‌ای را برای ایجاد تغییر در این کشور آغاز کرده است تا به افزایش وزنه سیاسی – اجتماعی او در عربستان کمک کند.
در مقابل این وضعیت مناسب محمد بن سلمان، یک منبع دیپلماتیک همان روز سه‌شنبه همزمان با صدور فرمان پادشاه سعودی در گفت‌و‌گو با سایت عربستانی «لیکس» فاش کرد که وضعیت جسمانی محمد بن نایف، ولیعهد سابق این کشور وخیم است. طبق گفته منبع سعودی لیکس، او از دیابت و فشار خون بالا رنج می‌برد و تقریباً ۲۲ کیلو وزن او کاهش یافته و دچار افسردگی و اختلال روانی شده است.
محمد بن نایف در پنجم مارس ۲۰۲۰ به همراه عمویش «احمد بن عبدالعزیز» و به دستور محمد بن سلمان به اتهام خیانت دستگیر و روانه زندان شد. بن نایف از سال ۲۰۱۲ تا سه سال پس از آنکه ولیعهد شود، در سمت وزیر کشور عربستان حضور داشت.