ترافیک زباله و خودرو در میدان تره‌بار کرج

ایران واشقانی فراهانی
خبرنگار

میدان بزرگ میوه و تره‌بار کرج که 30 سال پیش در حریم شهر کرج ساخته شد، با توسعه شهرنشینی در مرکز شهر کرج و کانون ترافیک صبحگاهی قرار گرفته است. این مرکز با بیش از سه هزار نفر کارگر، رانندگان شهرستانی و مشتریانی که روزانه برای خرید ارزانتر مراجعه می‌کنند، در وضعیتی آشفته و درهم‌پیچیده قرار گرفته که نشان از فقدان یک مدیریت واحد و منسجم دارد. حجره‌داران از نبود خدمات و جمع‌آوری پسماند گلایه دارند و شبکه بهداشت از نبود ثبات در حجره‌ها. محیط‌‌‌ زیست به جاری شدن فاضلاب‌های سطحی و آلودگی اشاره دارد و اتحادیه می‌گوید تزلزل در مدیریت شهری و قراردادهای اشتباه شهرداری با پیمانکار، چالشی است که با آن دست به گریبان هستند. در این میان، آنچه درد مشترک است، اهمال و بی‌توجهی شهرداری کرج به مسئولیت‌های تعریف شده خود به‌عنوان یکی از ذینفعان با داشتن 25‌درصد حق مالکیت و بهره‌مندی از منافع و درآمدهاست.
پلمب یک غرفه معضل است
مقصود جعفری‌نیا مدیر گروه بهداشت و سلامت دانشگاه علوم پزشکی البرزبا بیان اینکه بازار مرکزی میوه و تره‌بار بر اساس نیاز 30 سال پیش طراحی شده است، اظهار کرد: طبیعی است جانمایی و ظرفیت این میدان بر اساس نیاز این دوره نیست و گنجایش آن را ندارد که به جمعیت 3‌میلیون نفری استان خدمات ارائه دهد. یک بازار قدیمی است که باید صفر تا صد آن اصلاح شود. سقف غرفه‌ها قدیمی است و نیاز به بهسازی دارد. هر چند فاضلاب غرفه‌ها، وارد چاه جذبی می‌شود اما فاضلاب سطحی آنجا معضل است و در بارندگی شدید، مشکل پیچیده‌تر می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه بر اساس قانون باید آموزش‌های لازم، دستورالعمل‌های بهداشتی، اخطارهای بهداشتی، تعطیلی یا پلمب یک واحد صنفی به نام یک فرد مشخص با هویت معلوم صادر شود، ادامه داد: این مرکز حدود 180 غرفه دارد اما پدیده‌ای که در البرز با آن مواجهیم، این است که متأسفانه هر غرفه دارای چندین صاحب و جوازهای متعدد کسب است.  یک حجره بارفروشی، دارای چهار جواز متعدد کسب با اسامی و سهم‌های مختلف است. پلمب یک غرفه معضل است؛ چون ممکن است یکی تخلف کرده و دیگری تخلفی نکرده باشد. همچنین یک سهامدار دارای جواز کسب، سهمش را به چند بارفروش اجاره داده است. کارگرها هم ثابت نیستند.
 امروز تذکر می‌دهیم، فردا نیستند و به حجره دیگری رفته‌اند، بدون نام و نشانی. جعفری‌نیا با بیان اینکه در خصوص عدم رعایت بهداشت محیطی و فردی در میدان بزرگ میوه و تره‌بار کرج تاکنون پرونده قضایی مطرح نبوده است، ادامه داد: اما در سامانه 190 نارضایتی مردمی داریم. دلیل این است که عموم مردم از آنجا خدمت نمی‌گیرند. میدان بار مشتریان خاص خودش را دارد شکایت‌هایش با بقیه واحدهای صنفی متفاوت و نسبت به دیگر واحدهای صنفی کمتر است.
اختلاف در مدیریت باعث این هرج و مرج است
بنا بر اظهارات حمیدرضا لشکری معاون فنی اداره کل محیط زیست استان البرز، ورود به این بحث از یک دهه پیش آغاز شده و دو موضوع قابل بحث است. یکی بحث فاضلاب‌های سطحی و پرسنل شاغل میدان، دیگری بحث آلودگی منظر و پسماندها است. اینکه مانند همه واحدهای خدماتی باید مدیریتی جهت فاضلاب پرسنل شاغل در ساعات کاری و حتی شبانه‌روز داشته باشند. شست‌و‌شوی غرفه‌ها و جمع شدن فاضلاب و روان‌آب‌ها نیز به‌دلیل تردد زیاد مشتریان و خودروهای حامل میوه، موجب آلودگی سیما و منظر این میدان شده است.
معاون فنی اداره کل محیط‌ زیست استان البرز اظهار کرد: متأسفانه مکاتبات و جلسات تاکنون به جایی نرسیده است. در خصوص فاضلاب تعهداتی دادند و حتی دستگاه قضایی ورود کرد. پساب‌ها داخل چاه جاذب می‌رود اما هنوز شیب معابر سطحی برای جمع‌آوری آب‌های سطحی دچار عیب و ایراد است. پسماند هم وضعیت مطلوبی ندارد. شهرداری‌ها موظف به جمع‌آوری و جابه‌جایی این پسماندها هستند اما زباله‌ها و میوه‌های دور ریختنی در گوشه‌گوشه میدان به چشم می‌خورد. گاهی به‌دلیل تجمع جعبه‌ها و میوه‌های زائد، آتش‌سوزی در آنجا اتفاق می‌افتاد که با پیگیری‌ها و فعالیت‌های مقطعی، وضعیت بهتر شد. ریخت و پاش‌ها در سطح میدان تره‌بار با مدیریت منسجم قابل کنترل است. اما متأسفانه اختلاف در مدیریت آنجا باعث این هرج‌ومرج می‌شود.
لشکری ادامه داد: هر چند در گذشته برای جانمایی میدان، مباحث ترافیکی و آلودگی هوا ، موضوعاتی مجاز و قابل قبول بوده، اما تغییرات شهر و جامعه باعث شده در حال حاضر میدان بزرگ میوه و تره‌بار کرج در مرکز شهر قرار بگیرد و منجر به ترافیک و آلودگی‌های زیست محیطی شود. معاون فنی اداره کل محیط زیست استان البرز اشاره کرد: نگاه کلان مدیریتی بر انتقال میدان به جای دیگری است که اگر تعیین تکلیف شود، وضعیت پساب میدان و اخطارهای زیست محیطی نیز روشن خواهد شد.
چه کسی متولی است؟
به‌طور رسمی حدود ۱۸۰ حجره در میدان بزرگ میوه و تره‌بار کرج فعالیت دارند. هر مالک حتی چنانچه یک و نیم دانگ از یک حجره را داشته باشد، به چند بارفروش اجاره می‌دهد و هر کدام ۵ تا ۶ کارگر دارند. راننده هم که می‌آید و بار تحویل می‌دهد، یکی دو تا نیست. مشتری هم می‌آید. با توجه به امکان خرده‌فروشی در میدان تره‌بار با عرضه سبدهای کوچک میوه، قیمت پایین‌تر میوه در میدان و کیفیت بهتر آن و قرار گرفتن میدان در نزدیکی مرکز شهر، شهروندان به‌طور مستقیم مراجعه می‌کنند؛ اتفاقی که قبلاً کمتر شاهد بودیم، حضور مشتریان خانگی و خودروهای شخصی زنان در این محیط است.
 مسعود کیاپاشا، عضو هیأت مدیره اتحادیه میدان بزرگ میوه و تره‌بار کرج با گلایه از مدیریت شهری کرج می‌گوید: دلایل متعدد مدیریتی موجب بهم‌ریختگی و وضعیت آشفته در میدان بار است که یکی مربوط به اتحادیه و هیأت امناست که در میدان مستقر هستند و دیگری مربوط به شهرداری که شریک ۲۵ درصد از مستحدثات اینجا است. بر اساس توافقی که از سال ۶۶ با شهرداری داشتیم، هیأت مدیره‌ای تشکیل شد تا نماینده شهرداری (به‌عنوان مالک عرصه) و اتحادیه (به‌عنوان نماینده صنفی) و نماینده هیأت امنا حضور داشته باشند. حتی وظایف بهداشتی، صنفی، امنیتی و رفت و روب تبیین شد. اما عزم برای تشکیل این هیأت مدیره نبود. همه مشکلات ناشی از مدیریت هیأت مدیره است. وقتی نیست، مسئولیت و حقوقی برایش متصور نیست. یک ضلع این هرم، شهرداری است که همیشه دچار تزلزل مدیریتی است. تغییر 5 تا 6 شهردار طی یک دوره کوتاه، جابه‌جایی رؤسای سازمان‌ها و تغییر رویکرد مدیریتی موجب شد ما هم بی‌نصیب نمانیم. مدیران جدید، پیمان‌های گذشته را قبول نداشتند و حتی به دستگاه قضایی مراجعه کرده‌ایم و مسئولان به‌خاطر مسائل زیست محیطی جلب و متهم شده‌اند.
مسعود کیاپاشا افزود: رفت و روب بر عهده شهرداری است و سازمان پسماند شهرداری بر این اساس تشکیل شده است. شهرداری کرج منافعش را ازمیدان تره‌بار می‌برد اما به این بهانه که میدان بزرگ میوه و تره‌بار کرج در محدوده بافت شهر قرار نگرفته است، خدمات ارائه نمی‌دهد. مذاکرات و توافق‌هایی با شهرداری داشتیم تا بخشی از منافع و درآمدها را صرف هزینه بهسازی کنیم. اما متأسفانه تزلزل مدیریتی در شهرداری کرج وجود دارد. یکی از مشکلات این است که قرارداد پیمانکار جمع‌آوری زباله شهرداری محکم و اصولی منعقد نشده است. در تنظیم قرارداد و دریافت وثیقه‌های لازم با پیمانکار، به عمد یا سهو، قرارداد اشتباه بسته می‌شود و پیمانکار به‌دلیل ضعیف بودن قراردادها به آن عمل نمی‌کند. سد معبر طبق ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها، وظیفه ذاتی شهرداری است اما در زمینه دستفروشانی که خارج از شبکه مواد غذایی توزیع می‌کنند، همکاری وجود ندارد و اتحادیه هزینه آن را پرداخت می‌کند. در حالی که ما باید فقط کار صنفی انجام دهیم.
کیاپاشا با اشاره به اینکه مشکلات مدیریتی میدان بار مشکلات ترافیکی و بهداشتی را تشدید کرده است، افزود: صبح‌ها با ترافیک افسارگریخته مواجهیم و مشتریان و رانندگان شهرستانی با آشفتگی روبه‌رو می‌شوند و به شهرهایشان خبر می‌برند چه نابسامانی در البرز است. ترافیک و پیچیدگی خودروها در میان کثیفی و زباله‌های انباشته شده، علاوه‌بر نمای زشت و زننده، سلامت چند هزار کارگر را تهدید می‌کند. متأسفانه راننده‌ها اقامتگاه ندارند، میهمانپذیر نداریم، برخی از حجره‌دارها داخل حجره خوابگاه دارند. اما میدان بار فاقد یک سایت مسافرخانه یا هتلینگ است.
  حتی گاهی راننده در داخل کابین خودرو استراحت می‌کند که مواردی هم از گازگرفتگی با پیک‌نیک داشته‌ایم. حدود دو هزار متر فضای خالی داریم و می‌خواهیم خوابگاه تأسیس کنیم. اما نیاز به مجوز و همکاری شهرداری داریم. هفت چشمه حمام، سه چشمه سرویس زنانه و ۷ سرویس مردانه عمومی در میدان وجود دارد. اما پاسخگوی این همه تردد نیست و شهرداری مجوز ساخت سرویس‌های بهداشتی جدید را نمی‌دهد. وی ادامه داد: نفی نمی‌کنیم که همکاران ما هم موارد و الزامات زیست محیطی و بهداشتی را رعایت نمی‌کنند و به کارگران آموزش نداده‌اند. سطل‌های زباله ۸۰ لیتری خریداری کردیم و به تمام حجره‌ها دادیم و رسید گرفتیم. بعضی‌ها از بین رفتند و مراقبت نشد. ما ملزم به تهیه دوباره نیستیم و باید بارفروش آن را خریداری کند و کارگرانش را ملزم به استفاده کند. وی در خصوص بحث انتقال میدان بار گفت: حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد میوه‌های میدان بار در این فصل را شهریار و کرج تأمین می‌کنند که برای آنها تهران رفتن آسان‌تر از کمال‌شهر است و برگشت دوباره بار از تهران به میدان کرج قیمت تمام شده برای مشتری را بالاتر می‌برد. در حالی که دلیل آن را بحث مشکلات ترافیکی می‌دانند، چرا مجتمع‌های جدیدالتأسیس دیده می‌شود. اگر برای ما اختتامیه می‌گذارند، چرا برای مجتمع‌های دیگر در این حوالی جشن افتتاحیه برگزار می‌شود؟
تغییر و جابه‌جایی فعلاً منتفی است
در حالی که بارها بحث جابه‌جایی و انتقال میدان بزرگ میوه و تره‌بار کرج به‌دلیل آلودگی و ترافیک شهری از سوی مدیران عالی استان البرز مطرح شده است، جواد چپردارعضو شورای شهر کرج در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: بحث انتقال میدان مطرح نیست و چنانچه مطالعات به نتیجه برسد، میدان تره‌بار دیگری برای رفاه و تسهیل شهروندان جانمایی و ساخته خواهد شد تا بتواند نیازهای استان را پوشش بدهد. وی افزود: سازمان‌های زیرمجموعه شهرداری از جمله سازمان میادین و میوه و تره‌بار، بر اساس ماده 54 قانون شهرداری‌ها اداره می‌شود که مدیریتش با شهرداری است. در نظر داریم اساسنامه و نحوه مدیریت این سازمان با تمرکززدایی از حاکمیت شهرداری و بر اساس ماده 84 تغییر رویه دهد که به شکل خصوصی و با مالکیت شهرداری اداره شود و بتواند مدیریت مستقل داشته باشد.
عضو شورای شهر کرج ادامه داد: شهرداری مشکلات حقوقی عدیده‌ای در میدان تره‌بار دارد و پرونده‌های متعددی در حال بررسی و تعیین تکلیف نهایی است. تضییع حقوق شهرداری توسط پیمانکار یا طرف قرارداد، منجر به خلع ید خواهد شد و در حال نهایی کردن پرونده‌های حقوقی هستیم. جواد چپردار تأکید کرد که به منظور رفع گره‌های ترافیکی ابتدای جاده محمدشهر کرج که به‌دلیل تردد خودروهای سنگین تره‌بار ایجاد می‌شود، اصلاح ساختار هندسی خیابان‌ها و معابر در دستورکار معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری کرج قرار گرفته است.


نیم‌نگاه
​​​​​​​عضو هیأت مدیره اتحادیه میدان بزرگ میوه و تره‌بار کرج : رفت و روب برعهده شهرداری است و سازمان پسماند شهرداری بر این اساس تشکیل شده است. شهرداری کرج منافعش را از میدان تره‌بار می‌برد و سهم 25 درصدی خود را از کل درآمدهای میدان تره‌بار می‌گیرد اما به این بهانه که میدان بزرگ میوه و تره‌بار کرج در محدوده بافت شهر قرار نگرفته است، خدمات ارائه نمی‌دهد. مذاکرات و توافقاتی با شهرداری داشتیم تا بخشی از  منافع و درآمدها را صرف هزینه بهسازی کنیم. اما متأسفانه تزلزل مدیریتی در شهرداری کرج وجود دارد