ایران بزرگترین انبار گندم خاورمیانه

امین محمودی
 خبرنگار

گندم راهبردی‌ترین محصول غذایی کشور و قوت لایموت مردم است، از این رو سیاستگذاری به منظور خودکفایی در تولید این محصول، متضمن تأمین امنیت پایدار غذایی کشور است.
به همین دلیل  وزارت جهاد کشاورزی در دولت سیزدهم علاوه بر سیاست‌های قیمتی همچون افزایش 8 هزار تومانی نرخ خرید تضمینی گندم (از 5 هزار تومان  به 13 هزار تومان) در دو سال اخیر ، اتخاذ سیاست‌های غیرقیمتی همچون کاهش 50 درصدی نهاده‌های کشاورزی(کود و سم) و کشت قراردادی را هم  در دستور کار قرار داده است.  کشورمان طی یکسال اخیر به سمت خودکفایی در تولید این محصول رفته و پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که با استقبال کشاورزان از کشت این کالای اساسی کشورمان در سال زراعی جاری که از مهرماه 1401 شروع شده به خودکفایی در تولید گندم برسد. با این حال به نظر می‌رسد با توجه به تحولات جهانی،  لزوم واردات کافی این محصول بیش از پیش احساس می‌شود که با توجه به ظرفیت سیلوهای سراسر کشور می‌توان تولید و واردات این محصول را مدیریت و برای سالیان آینده ذخیره کرد.
وضعیت تولید و واردات گندم
در سال گذشته میزان تولید گندم با کاهش 5 میلیون تنی نسبت به سال 1399 به 8 میلیون تن رسید به همین دلیل میزان واردات این محصول به 7 میلیون و 75 هزار تن و به ارزش 2 میلیارد و 487 میلیون دلار رسید.
اما در سال‌جاری و به دلیل افزایش 130 درصدی قیمت خرید تضمینی گندم در کشور میزان تولید گندم با وجود خشکسالی گسترده در کشور با افزایش 3 میلیون تنی روبه‌رو شد و به 11 میلیون تن رسید. از این 11 میلیون تن، 7 میلیون و 500 هزار تن آن توسط دولت و 2 میلیون و 500 هزار تن آن توسط بخش خصوصی خریداری شد، 1 میلیون تن مابقی آن نیز توسط کشاورزان برای بذر سال آینده و تأمین آرد عشایر ذخیره شد.
با این حال با توجه بحران امنیت غذایی در سراسر جهان به دلیل خشکسالی و جنگ اوکراین و روسیه به عنوان دو تأمین کننده بزرگ غلات جهان ضرورت داشت تا برای ذخایر استراتژیک، کشورمان همچنان مبادرت به واردات این کالای اساسی و قوت غالب مردم کند.
به‌طوریکه در 7 ماهه نخست سال‌جاری، شرکت بازرگانی دولتی 3 میلیون و 800 هزار تن گندم وارد کرده است تا ذخایر انبارهای کشور مملو از گندم باشد و کشورمان با هیچگونه مشکلی در تأمین قوت لایموت مردم مواجه نباشد.
افزایش انگیزه تولید گندم توسط کشاورزان
داوود داداشی، کارشناس کشاورزی و امنیت غذایی در گفت‌و‌گو با «ایران» در این خصوص اظهار کرد: خوشبختانه دولت با تعیین بموقع نرخ خرید تضمینی گندم و افزایش منطقی قیمت این محصول به‌دنبال افزایش انگیزه کشاورزان برای تولید این کالای اساسی در کشور است تا بتواند از وابستگی خود به واردات گندم بکاهد.
وی افزود: به همین دلیل به نظر می‌رسد تعیین نرخ 13 هزار تومان برای خرید گندم سبب افزایش انگیزه کشاورزان به تولید این محصول شود و شاهد افزایش ضریب امنیت غذایی در کشورمان باشیم.
این کارشناس مسائل کشاورزی یادآور شد: به نظر می‌رسد کشورمان بتواند در سال آینده به خودکفایی در تولید گندم برسد با این حال همچنان باید سیاست‌های حمایتی از کشاورزان ادامه داشته باشد تا رسیدن به خودکفایی در این محصول مقطعی نباشد.
مصرف 5.3 میلیون تنی گندم در نیمه نخست سال‌جاری
علاوه بر این در سال‌جاری از محل ذخایر وارداتی سال گذشته و سال‌جاری و تولید داخلی گندم در شش ماه ابتدایی سال‌جاری، ۵ میلیون و ۳۴۲ هزار تن گندم برای مصارف واحدهای نانوایی و واحدهای صنف و صنعت در سراسر کشور توزیع شد تا ثبات عرضه انواع محصولات تولیدی از ماده اولیه گندم با محوریت انواع نان سنتی و نیز نان‌هایی که به روش صنعتی تهیه می‌شوند، حفظ شود.
ظرفیت 21 میلیون تنی ذخیره گندم در کشور
ایران با دارا بودن ظرفیت ذخیره‌سازی غلات به میزان بیش از ۲۱ میلیون تن، یکی از بزرگ‌ترین ذخایر نگهداری گندم خاورمیانه، به عنوان اصلی‌ترین زیرساخت مؤثر در تأمین امنیت پایدار غذایی را در اختیار دارد.
در حال حاضر ظرفیت ذخیره‌سازی غلات در کشورمان بالغ بر ۲۱ میلیون و ۴۱۲ هزار تن است که برای حفظ ذخایر و نگهداری گندم برای مصارف طولانی‌مدت در دو بخش دولتی و خصوصی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ظرفیت موجود ذخیره‌سازی در قالب ۱۵۸ مرکز استاندارد ذخیره گندم در اقصی نقاط کشور، شامل ۱۸ میلیون و ۱۳ هزار تن ظرفیت ذخیره‌سازی در قالب سیلو‌های فلزی و بتنی و انبار‌های مکانیزه با امکان نگهداری بلندمدت و ۳ میلیون و ۳۹۹ هزار تن دیگر در قالب انبار‌های ساده و نیمه‌مکانیزه با امکان نگهداری کوتاه‌مدت است.
با توجه به متوسط مصرف گندم کشور به میزان حدود ۱۱ میلیون تن در هر سال، ظرفیت خالی ذخیره‌سازی می‌تواند با واردات موقت گندم و ایفای نقش پایانه‌ای برای تبادل منطقه‌ای این محصول استراتژیک، ضمن ایجاد ارزش‌افزوده و تولید ثروت، فرصت‌های جدید شغلی و اشتغالزایی را نیز برای کشورمان به همراه داشته باشد.