اضافه شدن ارزیابی «گفتار و زبان و بیش فعالی» در غربالگری‌ها

سمیه افشین فر
خبرنگار
 
​​​​​​​چندی قبل حمید  طریفی حسینی رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی با اشاره به اینکه در سال تحصیلی جاری حدود یک میلیون و 747 هزار و 426 نفر مورد سنجش قرار گرفته‌اند از آغاز سنجش سلامت نوآموزان بدو ورود به دبستان سال تحصیلی آینده از آذرماه امسال خبر داد و اعلام کرد که این امکان برای خانواده‌ها فراهم می‌شود که علاوه بر اقدام از طریق مراکز، خودشان هم بتوانند پایگاه نزدیک به محل سکونت‌شان را انتخاب و در زمان مشخص شده مراجعه کنند. وی با توجه به پیش‌بینی‌ها این موضوع را مطرح کرد که آمار دانش آموزان سنجش شده ۱۰۳ درصد رشد داشته و یک علت بالاتر رفتن آمارها این بود که در یکی دو سال همه‌گیری کرونا، برخی دانش‌آموزان به مدرسه نرفته‌ بودند، یک علت دیگر نیز افزایش جمعیت اتباع خارجی بوده است. یکی دیگر از موضوعات نیز سنجش زودهنگام دانش آموزان ورودی پایه اول سال آینده از همین ماه‌های پیش روست اینکه چرا سنجش سال تحصیلی آینده امسال زودتر شروع می‌شود پرسشی بود که با فرخ لقا عکافی مدیر بهداشت و تشخیص و پیشگیری سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور در میان گذاشتیم و وی در پاسخ به این سؤال «ایران» گفت: حرکت در راستای استاندارد‌های آموزشی و شناسایی زودهنگام و مداخله بهنگام، ارتقای کیفیت آموزشی به گونه‌ای که نوآموزان بتوانند قبل از تیرماه در مدارس اقدام به ثبت نام قطعی کنند و در واقع اینکه  بسیاری از امور مثل اقدامات مربوط به ثبت نام دانش آموزان و  ساماندهی نیروهای انسانی، ثبت نام و توزیع کتب درسی همه وابسته به اجرای برنامه سنجش بودند که هماهنگی‌های مربوط به آنها همیشه در تابستان انجام می‌شد، ساماندهی شده و بموقع انجام شود از مهم‌ترین عواملی بود که تصمیم گرفته شد تا این طرح زودتر آغاز شود تا با عدم تأخیر در برنامه سنجش مشکلی وجود نداشته باشد. از طرف دیگر اینکه بتوانیم  نوآموزان عشایر، مناطق محروم، روستایی و حاشیه‌نشین را با هدف تحقق عدالت آموزشی و دستیابی به کیفیت آموزشی مطلوب به طور دقیق مورد ارزیابی قرار دهیم نیازمند شروع زودتر این طرح به نسبت سال‌های گذشته بودیم.
عکافی در توضیح تفاوت‌های طرح سنجش امسال به نسبت سال قبل گفت:  شروع زودتر از سال قبل (که از آذرماه به طور رسمی این طرح شروع می‌شود)، استفاده از داده‌های غربالگری سایر دستگاه‌ها، استقرار پایگاه دائمی در مراکز مشکلات ویژه یادگیری، ارزیابی شایستگی حرکتی در مراحل غربالگری و ارزیابی گفتار و زبان و بیش فعالی در مراحل غربالگری از مهم‌ترین تفاوت‌های این طرح به نسبت سال‌های گذشته است. 
 افزایش پوشش غربالگری نوآموزان بدو ورود به دبستان
مدیر بهداشت و تشخیص و پیشگیری سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور در ادامه به مهم‌ترین مشکلات این طرح در سال جاری اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه دو سال همه‌گیری‌ کرونا بود تعدادی از نوآموزان مورد سنجش قرار نگرفته بودند و همین موجب بالا رفتن آمار تعداد نوآموزان شده بود که برای سنجش مراجعه می‌کردند و حدود یک میلیون و 700 هزار نوآموز مورد ارزیابی قرار گرفتند از طرف دیگر فشردگی اجرای برنامه در یک بازه زمانی کوتاه 3 ماهه و گرمای شدید تابستان در برخی مناطق کشور، قطعی برق و  تغییر سامانه ثبت نام دانش آموزی و اختلال در ثبت نام نوآموزان در این سامانه مشکلاتی را برای ما ایجاد کرده بود.
عکافی با بیان اینکه طرح سنجش از زمان شروع تاکنون به لحاظ کیفی  تغییرات زیادی داشته است گفت: کیفیت این برنامه از شروع سنجش تاکنون بسیار تغییرات داشته که از جمله  افزایش پوشش سنجش، به‌روزرسانی ابزارها و ملاک‌های غربالگری و تشخیص، افزایش تعداد پایگاه‌های اولیه و تخصصی در راستای کیفیت بخشی به غربالگری و تشخیص، افزایش تعداد نیروهای آموزش دیده در راستای کیفیت بخشی به غربالگری و تشخیص، افزایش متغیرهای ارزیابی در مراحل غربالگری و تشخیص با هدف کیفیت و کمیت بخشی به شناسایی نوآموزان مشکل‌دار، مداخله بهنگام توانبخشی و حمایتی با همکاری سازمان‌ها و نهادهای ذیربط در جهت حمایت آموزشی و توانبخشی نوآموزان مشکل دار شناسایی شده، تدوین محتوای آموزشی و  توانبخشی ویژه معلمان مدارس عادی و استثنایی، برنامه‌ریزی در جهت آموزش چند سطحی به معلمان شهری و برنامه‌ریزی در جهت آموزش چند سطحی به نیروهای راهبران آموزشی عشایر از مهم‌ترین تغییرات کیفی این طرح به شمار می‌رود.  
مدیر بهداشت و تشخیص و پیشگیری سازمان آموزش و پرورش استثنایی در توضیح اینکه چه کسانی می‌توانند از آذرماه برای سنجش مراجعه کنند، گفت: تمام افرادی که در مهرماه سال آینده باید در کلاس اول ثبت نام کنند. نوآموزان پیش دبستان ثبت نام شده در سامانه سیدا، نوآموزان بدو ورود جامانده از سنجش (عشایر و اتباع و...) گروه هایی هستند که می‌توانند برای سنجش مراجعه کنند. عکافی درخصوص بودجه مورد نیاز این طرح گفت: این برنامه خودگردان است و توسط والدین با هزینه بسیار پایین  تأمین می‌شود ولی سازمان آموزش و پرورش استثنایی تعرفه رایگان 5 درصدی و نیم بهای 10 درصدی ویژه عشایر و مناطق محروم تخصیص می‌دهد و برای نوآموزان (اتباع و دیگر نوآموزان عشایر و برخی مناطق محروم) تعرفه رایگان تخصیص داده می‌شود.
در همین رابطه رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی با بیان اینکه سنجش سلامت پیش‌دبستانی‌ها از مدتی قبل آغاز شده گفت: حدود ۱۴۳ هزار و ۹۹۵ نوآموز پیش‌دبستانی نوبت گرفته‌اند که تاکنون کار ارزیابی و سنجش ۱۲۳ هزار و ۶۱۴ نفرشان انجام شده است و اینها دیگر نیازی نیست برای ورود به کلاس اول دوباره سنجش شوند.
طریفی با اشاره به اینکه با سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک هماهنگ کرده‌ایم که مدیران مراکز پیش‌دبستانی به صورت هدفمند و منظم نوآموزان را برای سنجش معرفی کنند، افزود: پایگاه‌های مشخص شده، فعلاً استمرار فعالیت دارند تا بتوانیم جمع بیشتری را در برنامه امسال سنجش کنیم.
وی همچنین با اعلام اینکه می‌خواهیم سنجش سلامت بدو ورود به دبستان سال تحصیلی آینده را از آذرماه آغاز کنیم افزود: قاعدتاً آنهایی که الان در سن پیش‌دبستانی هستند و در برنامه امسال وارد پروسه سنجش نشدند، اجبار دارند که از آذرماه حتماً کار سنجش خود را انجام دهند.
رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی گفت: بنا داریم تا قبل از پایان سال ۱۴۰۱، بخش زیادی از افرادی را که سال آتی به کلاس اول می‌روند در قالب مدل جدید، سنجش کنیم و در نهایت آنهایی که باقی می‌مانند کارشان را از طریق پایگاه‌های موقت انجام می‌دهیم.
مراکز جامع غربالگری ایجاد می‌شود
 طریفی با اشاره به اینکه فعلاً از پیش‌دبستانی‌های موجود، شروع می‌کنیم و در زمان معین خودش، اعلام عمومی خواهیم کرد که خانواده‌ها از آذرماه خودشان نسبت به نوبت‌گیری از پایگاه‌ها اقدام کنند اظهار کرد: در واقع این امکان برای خانواده‌ها فراهم می‌شود که علاوه بر اقدام از طریق مراکز، خودشان هم بتوانند پایگاه نزدیک به محل سکونت‌شان را انتخاب و در زمان مشخص شده مراجعه کنند.
وی ادامه داد: قرار است مراکز اختلالات یادگیری فعلی ما به عنوان پایگاه سنجش درنظر گرفته شوند. این مراکز در رویکرد جدید به مراکز جامع تبدیل می‌شوند و کار ارزیابی، سنجش و مداخلات تخصصی را برای دانش‌آموزان ارائه می‌دهند.