جلوگیری از سند زدن ورزش ایرانی به نام بیگانگان

 نیلوفر منصوری
خبرنگار

فدراسیون ورزش‌های زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی کشور می‌گوید که در تلاش است با پیگیری از وزارتخانه‌ها و نهادهای مربوطه جلوی صدور و ابلاغ سند رسمی پرونده ثبت جهانی ورزش زورخانه‌ای به نام جمهوری باکو را از سوی یونسکو بگیرد. این فدراسیون اعتقاد دارد وزارت میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور هنوز فرصت کافی برای جلوگیری از ابلاغ این سند به نام دولت باکو را دارد.
هفته گذشته، هر چند هفته خوبی برای میراث ایران با ثبت چهار اثر میراث ناملموس در یونسکو محسوب می‌شد اما با ثبت جهانی فرهنگ ورزش زورخانه‌ای به نام جمهوری باکو، با تلخی به پایان رسید. تحریف عجیب و تاریخی یونسکو علیه ورزش بومی ایران موجی از واکنش‌ها را دربرداشت، هرچند برای اولین بار نیست که این اتفاق می‌افتد. دولت باکو در سال‌های اخیر و بعد از به استقلال رسیدن، از هر حربه‌ای برای جلوه دادن قدمت این کشور تازه استقلال یافته استفاده می‌کند.
این ثبت در حالی صورت گرفت که سال ۲۰۱۰، «ورزش‌های باستانی و زورخانه‌ای» به نام ایران به ثبت جهانی رسیده بود. این موضوع شبهات و واکنش‌های زیادی را برانگیخته است، تا جایی که کارشناسان از آن به عنوان یک سرقت ناملموس فرهنگی نام می‌برند.
فدراسیون ورزش‌های زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی کشور معتقد است که جمهوری آذربایجان طی چند سال گذشته تلاش زیادی کرد تا «فرهنگ ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای» را در یونسکو به نام خود ثبت کند که آخرین درخواست آن در هفدهمین اجلاس کمیته میراث ناملموس یونسکو مطرح شد و به عنوان «فرهنگ پهلوانی، بازی‌های سنتی زورخانه‌ای و کشتی» به ثبت رسید،هر چند قبل از برگزاری اجلاس یونسکو در مراکش، رئیس فدراسیون ملی ورزش زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی و رئیس فدراسیون بین‌المللی ورزش زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی(IZSF)، از مسئولان وزارت میراث فرهنگی خواسته بودند،  این جمهوری را از این خواسته خود منصرف  کنند، اما مسئولان وزارتخانه در پاسخ به آنها گفته بودند: «با توجه به اینکه قبلاً جمهوری آذربایجان بخشی از قلمرو کشور ایران بود و ورزش زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی در آن سرزمین نیز رواج داشته، مدارک و اسناد ارائه شده توسط آن کشور، مسئولان یونسکو را متقاعد کرده است تا خواسته آن کشور پذیرفته شود.»
عضویت ایران در سازمان ملل متحد
وزارت میراث فرهنگی در سازمان ملل متحد، نماینده‌ای دارد که در اجلاس‌ مربوط به ثبت اسناد تاریخی شرکت می‌کند. همین عامل موجب شده  فدراسیون به این نکته اشاره کند و انتظار داشته باشد که «مسئولان وزارتخانه باید با جدیت بیشتری موضوع را دنبال می‌کردند تا این اتفاق صورت نمی‌گرفت.» آنها معتقدند هنوز هم فرصت کافی برای جلوگیری از این مصوبه برای ابلاغ سند آن به نام کشور آذربایجان باقی مانده است.
«آیین‌های ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای» که آبان ۱۳۸۹ به نام ایران به ثبت جهانی رسید، ریشه در داستان‌های شاهنامه، آثار نظامی گنجوی و دیگر متون ایرانی دارد و از اصطلاحات این ورزش باستانی در اشعار و اسناد تاریخی سخن به میان آمده است. فدراسیون ورزش‌های باستانی معتقد است: با فرض اینکه، جمهوری آذربایجان از دوره باستان تا دوره قاجار بخشی از قلمرو ایران بزرگ بوده و تاریخ آن کشور بخشی از تاریخ این سرزمین است؛ بهتر بود «فرهنگ ورزش زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی» را یک میراث مشترک بین ایران و آذربایجان مطرح می‌کردند و نه ادعای انحصاری آن به کشور آذربایجان.
فدراسیون معتقد است با تمام این موارد، همه تلاش خود را به کار می‌گیرد با پیگیری از وزارتخانه‌ها و نهادهای مربوطه جلوی این مصوبه، قبل از ابلاغ و صدور سند رسمی از سوی یونسکو گرفته شود.
گفتنی است؛ سال هاست  ایران برای جهانی کردن ورزش زورخانه‌ای هزینه‌های زیادی کرده است؛ سال 1387، به عنوان یکی از آیین‌های کهن ایرانی ثبت ملی شد و دو سال بعد در فهرست جهانی میراث ناملموس به ثبت رسید. این در صورتی است که این کشور تا چند سال پیش اصلاً فدراسیون ورزش‌های زورخانه‌ای نداشت و حالا دولت باکو این رشته را ورزش ملی خود می‌داند، مسابقاتش را برگزار می‌کند و ما را در زمین خودمان در این زمینه به زمین می‌زند.