صادرات گاز از تزریق آن به متانول سازها مقرون به صرفه‌تر است

مجید میرزا حیدری 
خبرنگار

صادرات گاز در فصل سرد سال و افزایش درآمد ارزی یا اختصاص گاز به صنایع متانول ساز، موضوعی مهم و در عین حال جذاب در شرایط فعلی است.
جواد اوجی وزیر نفت گفته است که در چهار ماهه نخست سال جاری حدود ۴ میلیارد دلار صادرات گاز صورت گرفته  که معادل کل وصول صادرات گاز درسال ۱۴۰۰ است.از قرار معلوم، صادرات گاز طبیعی کشور در سال گذشته حدود ۱۷ میلیارد مترمکعب بوده است.به عبارتی دیگر در سال گذشته، به‌طور میانگین روزانه ۲۰ میلیون مترمکعب گاز به عراق صادر شده و اکنون نیز روزانه حدود ۳۵ میلیون مترمکعب صادر می‌شود.این مقدار صادرات به کشور ترکیه نیز پارسال حدود ۹ میلیارد مترمکعب در روز بود.
اما صادرات گاز به صرفه‌تر بوده یا  بهتر است که همچنان این منابع به سمت شرکت‌های متانول ساز هدایت شوند؟ گزارش‌ها نشان می‌دهند که در حال حاضر ظرفیت اسمی‌ سالانه تولید متانول در کشور چیزی حدود  ۱۴ میلیون تن بوده که میزان مصرف آن در کشور کمتر از یک میلیون تن درسال است.هر چند که  بخش مهم تولیدات صرف صادرات می‌شود.گفته می‌شود که توسعه زنجیره ارزش متانول در زنجیره پلی‌پروپیلن نیازمند هزینه سرمایه‌گذاری بسیار سنگین بیش از ۸۰۰ میلیون دلار برای یک واحد یک میلیون و ۶۵۰ هزار تنی متانول و استفاده از دانش فنی بسیار پیچیده‌ای است.
«فریبرز کریمایی،  قائم‌مقام انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی گفته است که در شرایط فعلی نه امکان جذب چنین سرمایه‌ای وجود دارد و نه امکان انتقال دانش فنی مناسب آن در یک بازه یک‌ساله میسر است.هر چند که گزارش‌ها نشان می‌دهند درآمد ناشی از صادرات این محصولات در ۱۱ ماهه ۱۴۰۰ نسبت به مدت مشابه سال قبل آن، بیش از ۲ برابرشده است.براساس آمار‌های گمرک،میزان صادرات متانول در ۱۱ ماهه ۱۴۰۰ به ۷ میلیون و ۱۵۹ هزار تن با ارزش یک میلیارد و ۹۳۲ میلیون دلار رسیده است.
از شرکت‌های پتروشیمی زاگرس، پتروشیمی فناوران و پتروشیمی خارک به عنوان متانول ساز‌های بزرگ کشور یاد می‌شود.در یک نگاه کلی محصولات پتروشیمی‌ در سال گذشته بیش از ۳۰ درصد صادرات غیرنفتی کشور را در اختیار داشتند و توجه ویژه به این محصولات می‌تواند صادرات غیرنفتی مداوم را برای کشور به ارمغان بیاورد. صنعت پتروشیمی کشور یکی از پایه‌های درآمدهای ارزی کشور در شرایط تحریم بوده و این عامل را می‌توان با توسعه صنعت افزایش داد.
هرچند که حمیدرضا عراقی، مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران در گفت‌وگو با «ایران» تأکید دارد که در شرایط فعلی و با توجه به بحران انرژی در جهان، باید توجه داشت هر گردشی که در اقتصاد صورت می‌گیرد باید دارای ارزش افزوده باشد.
او افزوده که در حال حاضر زیرساخت‌های خوبی در زمینه خطوط انتقال گاز انجام شده اما تکلیف سازکارها مشخص نیست، زیرا معلوم نیست که چه مقدار سوخت باید به بخش خانگی اختصاص یابد و چه مقدار هم صرف منابع پتروشیمی‌ها شود.با این همه شکی نیست که صادرات گاز نیز دارای ارزش افزوده خوبی برای کشور بوده، آنچنان که میزان درآمدهای ارزی آن در گزارش وزیر نفت بخوبی مشخص است.
در همین پیوند، یاسین بدری، رئیس هیأت مدیره شرکت پتروشیمی فارابی در گفت‌و‌گو با «ایران» با دفاع از صادرات گاز ایران در شرایط فعلی معتقد است که با توجه به عدم ارسال گاز روسیه به اروپا، صادرات گاز ایران به بازارهای جهانی در مقایسه با ترزیق آن به صنایع متانول ساز کشور به مراتب مقرون به‌صرفه‌تر است.
به گفته وی، با توجه به محاسبه گاز به ازای هر مترمکعب 5 هزار تومان برای شرکت‌های متانول ساز، این رقم برای شرکت‌های متانول‌ساز هم صرفه اقتصادی ندارد.
بدری، تصریح کرد که سرمایه‌گذاری جدی در صنایع متانول ساز صورت گرفته و تعداد زیادی هم شرکت متانول ساز ایجاد شده که استدلال آنها این بود که می‌توانند از گاز ارزانقیمت بهره بگیرند اما با این نرخ خوراک دیگر صرفه اقتصادی وجود ندارد. او، با استناد به همین امر نتیجه‌گیری کرد که در شرایط فعلی و با بحران انرژی در جهان، صادرات گاز برای کشور به مراتب اقتصادی‌تر است.