قیمت مواد مخدر افزایش یافت، مقدار مصرف نه!

مهسا قوی قلب
خبرنگار
​​​​​​​


 چند روز پیش خبری منتشر شد مبنی بر اینکه تولید تریاک، حشیش و گل در افغانستان و بخشی در پاکستان در سال آینده افزایش خواهد داشت.به گفته رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر فراجا در سال گذشته در کشور افغانستان، بیش از ۲۳۳ هزار هکتار  زمین زیر کشت خشخاش رفته که از آن تولید ۶ هزار و ۵۰۰ تن تریاک برآورد شده است، همچنین ۳۵۰ الی ۵۰۰ تن هروئین نیز قرار است، تولید و به بازارهای نقاط مختلف دنیا منتقل شود.بر اساس آخرین آمارهای رسمی موجود، از ابتدای سال‌جاری نیز بیش از ۲۰ تن شیشه در این کشور کشف شده که نشان از تولید انبوه این ماده روانگردان در کشور افغانستان دارد.با توجه به ارقام اعلامی، نگرانی‌ها از ورود این مواد توسط سوداگران مرگ و افزایش مصرف آنها در کشور شدت پیدا کرده است.این در حالی است که پس از اطلاع‌رسانی طالبان در خصوص ممنوعیت کشت خشخاش انتظار آن می‌رفت که شاهد کاهش تولید موادمخدر در کشور افغانستان باشیم اما بر اساس شواهد موجود رویه برعکس شد، از آنجایی که افزایش تعداد معتادان بویژه معتادان متجاهر بر روند آسیب‌های اجتماعی و همچنین خانوادگی به‌صورت مستقیم اثرگذار است، نهادهای مسئول مربوطه بیش از سال‌های گذشته در این زمینه باید در برنامه‌ریزی‌ها و سیاستگذاری‌های خود جدیت داشته باشند.بی‌تردید نقش سازمان‌ها در آگاهی‌رسانی اجتماعی و اطلاع‌رسانی در خصوص اثرات مخرب مصرف مواد مخدر در خانواده‌ها، بویژه قشر نوجوان و جوان، همچنین در سطح مداس و دانشگاه‌های کشور پررنگ‌تر از قبل دیده می‌شود.
فرید براتی سده متخصص و کارشناس حوزه اعتیاد با اشاره به اثرگذاری مستقیم تولید موادمخدر در افغانستان بر کشور به «ایران» می‌گوید: وقتی طالبان بر سر کار آمد، سناریوهایی درباره میزان تولید موادمخدر در کشور افغانستان مطرح شد.می‌شد پیش‌بینی کرد که چه اتفاقاتی در این حوزه به وقوع خواهد پیوست. سناریوی اول این بود که طالبان اجازه کشت ندهد، هرچند که این صحبت از جانب آنها یک بازی و مانور بود، این گزینه را همان ابتدا هم مطرح کرده بودند اما این اتفاق هیچ وقت عملی نشد. سناریوی دیگر که برعکس اولی بود، افزایش میزان زیر کشت‌های خشخاش و شاهدانه و روند افزایشی تولید بود که حالا شاهد آن هستیم.
او در ادامه می‌افزاید: با توجه به جمیع جهات، باید برنامه‌ریزی‌های لازم انجام می‌شد. با توجه به سناریوهای مطرح شده ما هم فرصت داشتیم و هم تهدید. در حال حاضر بالارفتن قیمت موادمخدر در کشور و برنامه‌ریزی‌های انجام شده، تأثیری بر میزان مصرف موادمخدر نداشته است و سیاستگذاری‌ها بیشتر در راستای جمع‌آوری معتادان از سطح خیابان‌ها و بحث نگهداری صورت گرفت. وضعیتی که حالا در کشور افغانستان شاهد آن هستیم، یعنی همان بالا رفتن میزان تولید مواد مخدر، قطعاً بر کشور ما هم اثر خواهد گذاشت.باید ببینیم، این تولیدات انبوه تا چه میزان وارد کشور می‌شود.با توجه به وضعیت اقتصادی افغانستان، طالبان می‌خواهد تا حد ممکن فروش خود را گسترش دهد و ما باید آماده این اتفاق باشیم تا شاهد کمترین آسیب‌های ممکن در این حوزه باشیم.

کارگاه‌های ساخت موادمخدر در افغانستان بشدت فعال هستند
براتی سده در تکمیل توضیحات خود می‌گوید: با هدف جلوگیری از افزایش مصرف، بالابردن تأسیس مراکز درمانی امری الزامی است، به موازات آن، برنامه‌های مربوط به کاهش آسیب نیز باید تقویت شود. طی دو سه ماه اخیر، به امر کاهش آسیب آنچنان که  باید و شاید توجه نشده، باید در نظر داشته باشیم که در کنار افزایش تولید مواد افیونی، متامفتامین‌ها از جمله شیشه نیز با افزایش تولید روبه‌رو خواهند شد، زیرا در کشور افغانستان، کارگاه‌های ساخت مواد افیونی بشدت فعال و در حال تولید هستند.با توجه به اشارات مقام معظم رهبری در سیاستگذاری‌های کلان کشور در این حوزه باید از مصرف مواد پر خطر  به سمت مواد کم خطر پیش برویم.
به اعتقاد این کارشناس حوزه اعتیاد، مصرف مواد افیونی درمقایسه با شیشه مضرات کمتری دارند، هرچند مواد افیونی به عنوان مثال تریاک نیز اثرات زیانبار بی شماری دارند اما مصرف شیشه و نظایر آن اثرات مخرب اجتماعی و خانوادگی بیشتری دارند چرا که درمان خاص دارویی ندارند. از سویی دیگر، روند افزایشی تولید در کشور افغانستان ممکن است، سبب کاهش قیمت موادمخدری همچون تریاک و هروئین در کشور شود و این عامل به خودی خود ممکن است میل و گرایش به مصرف مواد را بالا ببرد و الگوی مصرف و میزان مصرف را با سیر افزایشی روبه‌رو کند.
او در زمینه میزان مصرف موادمخدر به تفکیک در حال حاضر اظهار می‌کند: عمدتاً الگوی مصرف مواد مخدر سنتی بیشتر از سایرین است و بقیه مواد به تبع شرایط بازار، به لحاظ قیمت آنها، همچنین نحوه توزیع و قاچاق موادمخدر از کشور افغانستان الگوی مصرف متغیری دارند؛ به عنوان مثال تا مدتی پیش مصرف شیشه روندی کاهشی داشت، در مقابل موادی مانند گل، حشیش و در مجموع کانابیس‌ها و مواد توهم زا افزایش پیدا کرد.
به گفته براتی سده، با توجه به افزایش قیمت‌ها و سیاست‌های طالبان در این حوزه در چند وقت اخیر، میل به مصرف شیشه زیاد شد و تمایل به مصرف مواد افیونی مانند تریاک کاهش یافت.از جمیع این یافته‌ها پی می‌بریم که فروشندگان و قاچاقچیان، تأثیر مستقیمی بر الگوی مصرف دارند، از این رو دبیرخانه ستاد مبارزه با موادمخدر باید با هوشیاری کامل عمل کرده و در بحث درمان اقدامات جدی‌تری داشته باشد، چراکه درمان اعتیاد به موادی همچون تریاک و هروئین در مقایسه با سایرین راحت‌تر است و با درمان دارویی می‌توان مبتلایان را ترک داد، اما مصرف شیشه متأسفانه هیچ درمان دارویی ندارد؛ با این همه با وضع موجود می‌توان بازار درمان را نیز مدیریت کرد.
این کارشناس و متخصص حوزه اعتیاد، درخصوص سازمان‌هایی که در امر درمان مسئول هستند، توضیح می‌دهد: وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی کشور هم در حوزه درمان، باید بیش از پیش برنامه‌ریزی داشته باشند تا بهتر عمل کنند. با تغییر سیاست‌های طالبان بجز تریاک، الگوی مصرف بقیه موادمخدر تحت تأثیر قرار گرفته و در نتیجه این امر، تغییر پیدا خواهد کرد.
او در خاتمه اضافه می‌کند: گرانی‌های اخیر باعث شده مصرف هروئین از طریق تزریق افزایش پیدا کند، چرا که هزینه کمتری را برای افراد معتاد به دنبال دارد و بیشترین نشئگی را می‌تواند برای فرد ایجاد کند.معتادی که توان تهیه موادمخدر را ندارد، همواره به دنبال ارزان‌ترین مواد با بالاترین اثرگذاری است و این اتفاق خوبی نیست.در سیاستگذاری‌های سال آینده باید تمامی این موارد را در نظر گرفت تا بتوان با دقت عمل بالا از شمار مبتلایان به موادمخدر کاست. بالا رفتن آمار مصرف‌کنندگان موادمخدر، می‌تواند در افزایش آسیب‌های اجتماعی و بویژه خانوادگی اثرات منفی زیانباری را برای سالیان متمادی برای فرد، خانواده او و جامعه‌ای که در آن زیست می‌کند، به دنبال داشته باشد.