یک ایران است یک تهران، یک تهران است یک کرج، یک کرج است و یک عظیمیه. دهم خرداد روز افتتاح و فروش زمین های عظیمیه است.

جنوب تهران در ماه محرم بخصوص دهه اول و روزهای تاسوعا و عاشورا سیاه پوش می‌شود و حال و هوای ویژه‌ای به خود می‌گیرد و خیابان‌های کوچک و بزرگ و کوچه‌ها مملو از هیأت‌های مذهبی و دسته‌های حسینی می‌شوند. هیأت‌هایی که برخی از آنها ده‌ها سال قدمت و ریشه دارند که یکی از آنها هیأت چهارده معصوم است و در سال 1337 توسط مرحوم حاج سید مرتضی مرتضوی تأسیس شد و بعد از 62 سال همچنان میزبان جمعیت کثیری از عزاداران عاشوراست. این هیأت بعد از تکیه نفرآباد قدیمی‌ترین تکیه پایتخت که در محله نفرآباد (ضلع جنوب شرقی حرم حضرت عبدالعظیم) جای گرفته، قدیمی‌ترین هیأت جنوب تهران محسوب می‌شود.
البته برای نگاه کردن به ریشه‌های تاریخی برگزاری مراسم عزاداری محرم در پایتخت باید از جنوب تهران به مرکز و محله بازار و بافت‌های قدیمی شهر همچون عودلاجان رفت؛ محله‌هایی که برگزاری مراسم مذهبی در تکیه‌ها و حسینیه‌هایش حرف اول و آخر را می‌زند.
حسینیه سادات اخوی با قدمت حدود 200 سال یکی از این نقاط مذهبی است که از سوی حاج سید ابراهیم تقوی معروف به «اخوی» در زمان فتحعلی شاه قاجار در محله عودلاجان پا گرفت و هر ساله شاهد برگزاری مراسم ویژه محرم است. حسینیه‌ای با پارچه‌های 100 ساله عزاداری امام حسین(ع) که صبح‌ها پذیرای عزاداران حسینی است. یحیی دولت آبادی در کتاب حیات یحیی جلد اول (صفحه 249) درباره این تکیه نوشته است: «سادات اخوی سلسله بزرگی هستند در تهران، مردم به آنها اظهار ارادت می‌کنند. فتحعلی شاه قاجار به جد به آنها اخوی می‌گفته، از این سبب آنها را به این اسم می‌خوانند. سادات اخوی تکیه روضه خوانی مفصلی دارند که شب عاشورا شمع و چراغ بسیار در آن تکیه روشن و نذر و نیاز به آنجا برده می‌شود...»
از دیگر حسینیه‌ها و تکیه‌های قدیمی تهران می‌توان به تکیه رضا قلی خان، تکیه آقا اشرف در محله عودلاجان، تکیه سنگلج و تکیه چاله‌حصار، تکیه حصار بوعلی، تکیه تجریش و حسینیه نیاوران اشاره کرد. البته در بین تکیه‌های قدیمی تهران نامی که بسیار شنیده می‌شود ولی اثری از آن دیگر باقی نمانده است و جای خود را به شعبه بانک ملی داده، تکیه دولت است که روزگاری میزبان باشکوه‌ترین مراسم‌های عزاداری محرم، روضه خوانی و تعزیه بود.
تکیه دولت در زمان قاجار و به دستور ناصرالدین شاه (با تأثیر از بناهایی مانند سالن نمایش البرت هال لندن) ساخته شد و هر ساله در ماه محرم و صفر میزبان جمعیت بسیار زیاد عزاداران امام حسین(ع) و یارانش بود که با حضور در مراسم‌های روضه خوانی، تعزیه، سینه زنی و... به سوگ سیدالشهدا(ع) می‌نشستند. ساخت این بنای عظیم که در کتاب‌های تاریخی مختلف نقل شده حدود 20 هزار نفر گنجایش داشته، در سال 1247 شروع شد و در فروردین 1257 همزمان با ماه محرم افتتاح شد؛ بنای مذهبی که حدود 70 سال استوار بود ولی در نهایت در بین سال‌های 1325 تا 1327 از سوی وزارت اقتصاد و دارایی تخریب و جای بخش‌هایی از آن ساختمان شعبه بانک ملی ساخته شد. البته این بنا از آنجایی که دولتی بود و رضاخان عقاید ضد مذهبی داشت، در دوره پهلوی اول رها و متروکه و بعد تخریب شد.
آخرین مراسم رسمی که تکیه دولت میزبانش بود، تشکیل مجلس مؤسسان در سال 1304 و اعلام انقراض قاجار و آغاز سلطنت پهلوی بود. رضاخان که روی کار آمد دشمنی اش با برگزاری مراسم‌های مذهبی و در صدر آنها عزاداری‌های محرم و عاشورا را شروع کرد ولی با مقاومت مردمی رو به رو شد تا جایی که بسیاری از مراسم‌ها مخفیانه بر‌گزار می‌شد تا اینکه با اشغال ایران و برکناری رضاخان، عزاداری‌های مردمی ماه محرم دوباره به‌صورت گسترده چهره عمومی پیدا کرد و از فضاهای خصوصی و داخلی تکیه‌ها خارج و با حضور دسته‌های سینه زنی، تعزیه خوانی و... در سطح خیابان‌های شهر از جمله تهران گسترش یافت.
مجله اطلاعات هفتگی در سال 1337 به مناسبت عزاداری‌های عاشورا در مقاله‌ای با عنوان «کربلای خونبار» نوشت:«درست هزار و  سیصد و چهارده سال پیش از این، مصیبت جانگدازی در صحرای کربلا روی داد که نه تنها تا امروز یادبود آن از خاطره مردان راه حق محو نشده بلکه تا دنیا دنیاست و نوع انسان باقی است روز به روز بشریت بیشتر به بزرگواری شهدای این واقعه جانسوز پی خواهد برد و در برابر عظمت آنها سر تعظیم فرود خواهد آورد... حضرت سیدالشهدا(ع) جان گرامی خویش و بستگان و یاران خود را در راه حقیقت و عدالت نثار کرد و با اثبات مظلومیت خویش راهنمای بزرگ تمام مسلمانان حقیقی جهان گردید.»
راهنمایی که نشانه‌های آن را چند سال بعد از انتشار این مقاله در  قیام مردم و امام خمینی علیه شاه در سال 1342 به روشنی می‌توان دید.

رودررویی هنر مدرن و سنتی را باید از تقابل‌های مهم فرهنگی در قرن جدید ایران دانست که در طول یکصد سال گذشته هم ادامه داشته است و ریشه‌های شکل‌گیری آن به شروع دوران رضاخان و تلاش او برای تجدد باز می‌گردد که در دهه سی و چهل با آموزش تعداد زیادی از دانشجویان هنرهای تجسمی (نقاشی، مجسمه‌سازی و...) ایرانی در دانشگاه‌های روز در شهرهای اروپایی و امریکا به اوج می‌رسد. در اوایل قرن جدید ما شاهد شکل‌گیری جنبش نوگرایی در هنر و جدال میان پیروان کمال الملک و پیروان هنر مدرن در هنرهای تجسمی بخصوص نقاشی هستیم که چند دهه این مواجهه ادامه داشت. اما نخستین جرقه عمومی‌سازی و تأیید جنبش هنرمندان نوگرا و مدرن در قرن اخیر را باید به موضوع برگزاری نخستین دوسالانه تهران در سال 1337 گره زد. در این دوره هنرمندانی همچون جلیل ضیاءپور پا به عرصه گذاشتند که ابتدا به‌دنبال کپی کردن سبک‌هایی همچون کوبیسم به‌صورت تقلیدوار بودند اما به مرور زمان این کپی کاری‌ها جای خود را به اندیشه‌ای جدید و تغییر نگاه داد به نوعی که شاهد شکل‌گیری آثار هنری مدرن ولی برگرفته از فرهنگ و سنت ایرانی بودیم؛ تحولی که در کارهای ناصر اویسی، پرویزتناولی، ژازه طباطبایی، محمد احصایی، پرویز کلانتری و مارکو گرگوریان که در برگزاری نخستین دوسالانه تهران نقش داشت، می‌توان نمونه‌های درخشان آن را دید.غلامحسین نامی هنرمند مشهور خاطره راه‌اندازی نخستین بی‌ینال نقاشی ایران را اینگونه تعریف کرده است:«مارکو (گرگوریان) در سال 1337 طرح راه‌اندازی نخستین بی‌ینال نقاشی تهران را به اداره هنرهای زیبا که بعدها شد وزارت فرهنگ و هنر پیشنهاد داد، آنها هم پذیرفتند و بی‌ینال به‌همت خودش برگزار شد. او از انجام این کار هدف داشت. مارکو در مدت اقامت در ایتالیا یک بار عضو هیأت انتخاب بی‌ینال ونیز بود و یک بار هم عضو هیأت ژوری. او با خود فکر کرده بود ایران هم قابلیت شرکت در این بی‌ینال را دارد. به همین دلیل نخستین بی‌ینال نقاشی را راه‌اندازی کرد تا برندگانش به بی‌ینال ونیز فرستاده شوند. تعدادی از هنرمندان نوگرا، همان هنرمندانی که امروز پیشکسوتان نقاشی معاصر هستند، در آن بی‌ینال شرکت داشتند. در آخرین اثر خود مارکو به‌عنوان اثر برگزیده، انتخاب شد اما چون خودش دبیر بود جایزه را نپذیرفت.»تلاش هنرمندان نوگرای ایران در آن سال‌ها به شکل‌گیری «مکتب سقاخانه»، «نقاشی خط» و... منجر شد. در اولین بی‌ینال هنر مدرن ایران 54 هنرمند از نقاشان نوگرای نسل اول و دوم حضور داشتند و این نمایشگاه با همکاری هنرمندان ایرانی و وزارت فرهنگ وقت برگزار شد؛ دوسالانه هنری که تا 5 دوره هم ادامه پیدا کرد ولی در نهایت به‌دلیل اختلاف بین وزارت فرهنگ و دفتر مخصوص همسر شاه تعطیل شد.

حسن مجیدی

خسرو روزبه تیرباران شد

خسرو روزبه (متولد ۱۲۹۴ در ملایر) نویسنده و سروان ارتش، با نام مستعار «ستخر» (ستوان توپخانه، خسرو روزبه)، رئیس سازمان نظامی حزب توده ایران که در پانزدهم تیر ماه سال ۱۳۳۶ در خیابان سیروس جنوبی (محله بازارچه اسماعیل بزاز) دستگیر شده بود، پس از چندین بار فرار از زندان و سال‌ها فعالیت مخفیانه، سرانجام صبح روز 21 اردیبهشت ۱۳۳۷ به موجب آرای صادره از دادگاه بدوی و تجدید نظر نظامی در میدان تیر حشمتیه تیر باران شد.
ë اطلاعیه شماره 110 دادستان ارتش
غیر نظامی خسرو، فرزند حسین، شهرت روزبه که با اتهامات زیر:
1- فرار از زندان قصر در تاریخ ۲4/۹/1329 با عده‌ای از سران و رهبران حزب منحله توده در حین اجراء رأی محکومیت به پانزده سال زندان با کار بوده است. ۲ - عضویت و اداره کردن دسته و جمعیت‌هایی با مرام و رویه اشتراکی و ضدیت با سلطنت مشروطه ایران.... ۳- عضویت در سازمان نظامی حزب منحله توده و متشکل کردن نظامیان در آن سازمان با فراهم کردن موجبات تزلزلِ صمیمیت نیروهای مسلح نسبت به کشور و فراهم کردن موجبات تجهیز و تسلیح مردم غیر نظامی به منظور مقابله با قوای انتظامی. 4  «جاسوسی» بدین نحو که با تصدی شعبه اطلاعات کل حزب منحله توده از سازمان های دولتی و قانونی کشور اطلاعات جمع‌آوری می‌کرده و به مقامات و کسانی که صلاحیت اطلاع بر آن را نداشته‌اند تسلیم می‌کرده است. 5- شرکت و دخالت در قتل چند نفر به اسامی حسام لنکرانی، داریوش غفاری، محسن صالحی، پرویز نوایی و [آقا برار] فاطری. 6 - تمرد و مقاومت در برابر مأموران دولتی و تیراندازی به قصد قتل آنها هنگام مواجهه در تاریخ 15/4/1336 که بالاخره دستگیر می‌شود. ۷ - اخفاء مقصرین و متهمین به جنایت و فراری دادن آنها از تعقیب و کیفر. 8- توطئه و سوءقصد به منظور بهم زدن اساس حکومت. تحت تعقیب قرار گرفته بود، بدین ترتیب به موجب احکام صادره از دادگاه‌های بدوی و تجدید نظر نظامی محکوم به اعدام گردید و رأی صادره در ساعت پنج صبح امروز یکشنبه 11 اردیبهشت ماه به اجراء تیر باران شد.
دادستان ارتش - سرلشگر [امیرحسین] آزموده
روزنامه مهر ایران- دوشنبه 12 اردیبهشت 1337

گشایش ساختمان جدید فرودگاه مهرآباد

در شرایط ژپوپلتیک ایران، تهران نیازمند ساخت سه فرودگاه شد.
شرایط ژئوپلیتیک ایران، حکومت پهلوی اول را وادار به ساخت سه فرودگاه در پایتخت کرد. دوشان تپه (محل شکارگاه و تفرجگاه قاجاریه)، قلعه مرغی و منطقه مهرآباد (منطقه‌ای که مهریه عصمت الدوله دختر ناصرالدین شاه بود)، برای ساخت فرودگاه انتخاب شدند. اندکی پس از ساخت فرودگاه‌های دوشان تپه و قلعه مرغی، فرودگاه مهرآباد تکمیل و آموزشگاه خلبانی تأسیس و سرانجام تبدیل به فرودگاهی بین‌المللی شد:
ëگشایش ساختمان جدید فرودگاه
«بنا به دعوت آقای ابوالحسن ابتهاج مدیرعامل سازمان برنامه از ساعت 5 بعدازظهر روز سه‌شنبه هیأت دولت، نمایندگان مجلسین، نمایندگان سیاسی و وابسته‌های نظامی و هوایی خارجی، امرای ارشد ارتش، رؤسای شرکت‌های هواپیمایی داخلی و خارجی، ارباب جراید، رجال و معاریف در ساختمان جدید فرودگاه مهرآباد حضور یافتند....
مقارن ساعت پنج و چهل و پنج دقیقه اعلیحضرت همایونی به فرودگاه جدید مهرآباد نزول اجلال فرمودند... در اینجا از طرف ابوالحسن ابتهاج مدیرعامل سازمان برنامه گزارش ساختمان فرودگاه مهرآباد به عرض رسید:
«... بنایی که ملاحظه می‌فرمایند شامل قسمت‌های اصلی و مهمی بدین قرار است:
1- تالار اصلی مشتمل بر دفتر شرکت‌های هوایی داخلی و خارجی و اطلاعات و تلفن و پست و تلگراف و صفحه راهنمای حرکت هواپیماها و بانک‌ها و باجه‌های فروش و غیره. ۲- در طبقه قسمت شرق ساختمان برج هوایی برای راهنمایی هواپیماها قرار گرفته و در طبقات زیر محل بی‌سیم و دفترهای فنی اداره کل هواپیمایی و دفتر‌های شرکت‌های هوایی داخلی و خارجی می‌باشد.  3 - در قسمت غرب ساختمان تالار گمرک و تالارهای متعدد برای انتظار مسافرین و مشایعت کنندگان و اتاق تهیه غذای مسافرین شرکت‌های هوایی و اتاق معاینه بهداشتی مسافرین مشکوک و تالار غذا خوری و کافه قرار گرفته و در هر لحظه آماده پذیرایی 6۰۰ نفر مسافر می‌باشد. 4- کلیه مرکز تأسیسات مربوط به لوله کشی و تهویه و حرارت مرکزی ساختمان در قسمت زیرزمین بنا قرار دارد.... هزینه کل کارهای مربوط به فرودگاه مهرآباد از 1326 تا این تاریخ بالغ بر 315 میلیون ریال بوده که 55 ملیون ریال توسط وزارت دارایی و 260 میلیون ریال بقیه از طرف سازمان برنامه پرداخت گردیده است. سطح کلیه طبقات بنای اصلی 955/26 متر مربع و سطح کل ساختمان‌ها 650/31 متر مربع است.... اینک از پیشگاه اعلیحضرت همایونی تقاضا می‌نماید که با بریدن نوار، ساختمان بنای فرودگاه مهرآباد را گشایش فرمایند.»
روزنامه کوشش- یکشنبه 19 مرداد 1337

قبر کورش کشف شد

امروز اطلاع حاصل شد که آقای سامی رئیس بنگاه علمی تخت جمشید گزارش مهمی پیرامون یک کشف بزرگ تاریخی توسط اداره کل باستان شناسی برای آقای وزیر فرهنگ فرستاده است. خلاصه گزارش رسیده از این قرار است که چندی پیش آقای سمندر کارشناس فنی باستان شناسی به اتفاق عده‌ای از کارگران فنی برای مرمت بنای سنگ آرامگاه کورش کبیر و خشک کردن ریشه‌های درخت‌های انجیر کوهستانی که از شکاف سنگ‌ها رسته است به پاسارگاد (پایتخت کورش کبیر) عزیمت می‌نماید.آقای سمندر ضمن مرمت پشت بام آرامگاه متوجه می‌شود که در زیر یک ردیف سنگ مسقف گودالی سنگی وجود دارد. پس از حفاری دقیق، دو گودال به طول تقریبی ۲ متر و عرض یک متر و با عمق ۸۵ سانتی متر که از خاک انباشته شده بود کشف می‌گردد.دانشمندان و باستان شناسان پس از این کشف مهم معتقدند که این دو گودال سنگی مدفن اصلی کورش در داخل اتاق آرامگاه قرار داشته ولی جسد وی برای آنکه از دستبرد مصون باشد در این محل مخفی به خاک سپرده شده است. اهمیت این کشف در آن است که در هیچ یک از متون تاریخی از این ۲ قبر که در پشت بام این بنای سنگی عظیم قرار دارد ذکری نرفته و مسلم است که گذشتگان از آن اطلاعی نداشته‌اند و بدین ترتیب بر بسیاری از نقل قول‌های تاریخی قلم بطلان کشیده شد.
روزنامه اطلاعات- پنجشنبه 23 مرداد 1337

ورود اتوبوس‌های دو طبقه به ایران

آقای جهانسوزی مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی تهران دیروز در مورد وضع عمومی شرکت واحد گفت: در حال حاضر 521 دستگاه مرسدس بنز و 95 دستگاه ماشین شورولت متعلق به شرکت واحد در ۲۰ خط اصلی و ۱5 خط فرعی مشغول کار است که روزانه به‌طور متوسط چهارصد هزار نفر از آنها استفاده می‌کنند و ۳۱۳4 نفر راننده و کمک راننده و کارمند فنی و دفتری حقوق بگیران شرکت واحد را تشکیل می‌دهند.
ë ماشین دو طبقه
مدیر عامل شرکت واحد اظهار داشت: مجموعا 250دستگاه اتوبوس دو طبقه خریداری کرده‌ایم که تا کنون ۲۷ دستگاه آن به تهران رسیده و قریبا ۲۰ دستگاه آن در خیابان شهرضا بکار خواهد افتاد و بقیه نیز بتدریج برای خیابان‌های پرجمعیت استفاده خواهد شد. هر یک این اتوبوس‌ها ۹4 مسافر با خود حمل می‌کنند و چنانچه خوب از آنها نگهداری شود بیست سال کار خواهند کرد.... آقای جهانسوز در پایان راجع به این شایعه که برای تسهیل عبور اتوبوس‌های دو طبقه در خیابان پهلوی شرکت واحد از شهرداری تقاضای قطع درخت‌های خیابان را نموده گفت: این موضوع صحت ندارد و چنین تقاضایی هم از طرف شرکت واحد نشده است.
روزنامه کوشش- چهارشنبه 19 شهریور 1337

احداث مترو در تهران
آقای سرهنگ اختیار رئیس اداره راهنمایی و رانندگی طی مصاحبه‌ای که با خبرنگاران جراید پایتخت به عمل آورد اطلاعات زیر را در اختیار نمایندگان مطبوعات گذارد.
«مشکلات عبور مرور و شکایت‌هایی که از طرف اهالی پایتخت در این مورد به ما می‌رسد ما را بر آن داشت که برای رفاه و آسایش اهالی پایتخت چاره‌ای بیندیشیم و مذاکراتی با متخصصین فن به عمل آوریم. به همین جهت از چندی پیش آقای دکتر مهندس کورس مشاور عالی سازمان برنامه به درخواست اداره راهنمایی و رانندگی در این زمینه مطالعات عمیقی به عمل آورده و اینک نتیجه مطالعات خود را به اطلاع می‌رساند.»
سپس آقای دکتر مهندس کورس رشته سخن را به‌دست گرفت و چنین گفت: «مشکل شگفت عبور و مرور در تهران به اندازه‌ای واضح است که بحث در این مورد زائد به نظر می‌رسد....
این مؤسسه پس از یک سال مطالعه و مقایسه وضع تهران با شهر‌های بزرگ دیگر قبل از ساختن مترو در آنها و استفاده از تجربیات حاصله در مدت یک قرن در مورد ساختمان مترو یعنی ترن‌های زیرزمینی و تماس با مسئولان فنی بین‌المللی که در این موضوع سوابق ممتد و شهرت جهانی دارند به این نتیجه رسید که باید برای رفع مشکل عبور و مرور در تهران اقدام به ساختن مترو نمود. بر اساس مطالعاتی که به عمل آمد یک طرح مقدماتی و کلی در این زمینه تهیه گردید....
روزنامه کوشش- یکشنبه 30 شهریور 1337