گروه اقصادی/ تحولات ترانزیتی در کشور بسرعت پیش می‌رود و روند رشد ترانزیت از ابتدای امسال تداوم دارد. جواد هدایتی، مدیرکل دفتر ترانزیتی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای در گفت‌و‌گو با «ایران» از رشد 20 درصدی ترانزیت جاده‌ای در 6 ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل خبر داد و گفت: در 6 ماهه امسال 5 میلیون تن کالا از بخش جاده‌ای ترانزیت شده است که این میزان ترانزیت معادل کل ترانزیت (ریلی – جاده‌ای) سال 99 است. همچنین میزان ترانزیت جاده‌ای در شهریور امسال برابر 791 هزار تن است.
بخش زیادی از رشد ترانزیت به خاطر گشایش دوباره محورهای ترانزیتی و مرزهای ترکمنستان است که در گفت‌و‌گوهای دولت با کشورهای همسایه و همچنین رایزنی‌ها در اجلاس شانگهای، مسیر ترکمنستان دوباره بازگشایی شده است.
مدیرکل دفتر ترانزیت کالای سازمان راهداری با اشاره به آغاز دوباره مراودات جاده‌ای با ترکمنستان گفت: در حال حاضر روزانه 100 کامیون از ترکیه به مقصد آسیای میانه و یا برعکس، از ایران ترانزیت کالا دارند. به گفته هدایتی بعد از اجلاس شانگهای، ترکمنستان محدودیت‌های ترانزیتی و همچنین عوارض 1.5 دلاری به ازای هر کیلومتر را برای ناوگان ایران برداشته است. به این ترتیب شرایط خوبی هم برای ترانزیت و هم برای صادرات کالا به ترکمنستان و از آنجا به کشورهای آسیای میانه و روسیه فراهم شده است.
با باز شدن مرزهای ترکمنستان ترانزیت کالا به‌صورت حمل یکسره (جاده‌ای یا ریلی) از بندرعباس به مقصد آسیای میانه و روسیه امکان‌پذیر شده و گشایشی بزرگ در ترانزیت این منطقه ایجاد شده است. بازگشایی دوباره کریدورهای ترانزیتی با تحریم روسیه وارد مرحله جدیدی شده است. قبل از این، شاخه غربی کریدور شمال- جنوب(مسیرروسیه-آذربایجان- ایران) بیشترین فعالیت را داشت اما با بسته شدن مرزهای روسیه با اروپا، شاخه شرقی یا میانی (خلیج فارس-ترکمنستان -آسیای میانه -روسیه) و بخصوص شاخه جنوبی کریدور شمال -جنوب (چین-ترکمنستان-ایران- ترکیه) با تقاضای زیاد بار مواجه است. شاخه میانی کریدور شمال- جنوب در حال حاضر از بار اشباع است و بیشترین توجه به شاخه جنوبی کریدور شمال- جنوب است که از ایران می‌گذرد. پیش از تحریم روسیه روزانه حدود 1.5 میلیون تن بار چین از آسیای میانه و با حمل ترکیبی به اروپا می‌رفت اکنون از شاخه جنوبی کریدور شمال- جنوب بار چین به مقصد ترکیه و بالعکس با حمل یکسره زمینی (جاده‌ای-ریلی) امکان انتقال را دارد.
ایران؛ مرجع ترانزیت منطقه
برنامه‌های راهبردی برای رشد ترانزیت و رساندن آن به 15 و 20 میلیون تن تا پایان امسال و سال آینده در حال اجرا است. در همین راستا رایزنی‌های مختلفی با کشورهای منطقه برای فعالیت مسیرهای ترانزیتی و ایجاد مسیرهای جدید در حال انجام است و مسیرهای ترانزیتی جدید در حال شکل‌گیری است. در این خصوص رستم قاسمی، وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه حمل‌ونقل اساس پیشرفت هر کشوری است، نوید اجرای طرح توسعه ترانزیت کشور را داد و گفت: این طرح منجر به ایجاد تحول در حوزه حمل‌ونقل طی سه سال آینده خواهد شد.
وی افزود: نقش حمل‌ونقل در توسعه کشورها بسیار تعیین کننده است و ایران امتیازات ژئوپلیتیک از جمله دستیابی به آب‌های آزاد دارد که بسیاری از کشورها از آن بی‌بهره‌اند. در یک سال گذشته با بسیاری از کشورهای همسایه مثل ترکمنستان و آذربایجان که گلوگاه‌های ترانزیتی هستند، رابطه نداشتیم اما امروز با گسترش روابط، ایران را به‌عنوان مرجع ترانزیت منطقه می‌شناسند. توافق‌های بسیار خوبی در اجلاس شانگهای با کشورهای منطقه انجام دادیم که مبنای ترانزیت کشور شده است.
قاسمی ادامه داد: بر اساس گزارش‌ها و جلسات مشترکی که با روسیه برگزار شد، بیش از ۱۰۰ میلیون بار در منطقه وجود دارد که حجم زیادی است وبخش عمده آن می‌تواند از مسیر ایران و توسط راه‌آهن که امن‌ترین و ارزان‌ترین روش حمل‌ونقل برای کشورهاست، عبور کند.
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به وجود کریدورهای بزرگ جاده‌ای و ریلی در کشور، آنها را سرمایه عظیم ترانزیتی برای ایران دانست و افزود: برنامه‌ریزی مفصلی در حوزه ترانزیت بویژه بخش ریلی انجام شده است که با توجه به ظرفیت کنونی بار منطقه، بتوان حجم بالایی از این بار را به سمت ایران جذب کرد. روسیه حدود ۴۰ میلیون تن زغال سنگ و حجم بالایی از کود را به هند صادر می‌کند. بر اساس توافق‌هایی که با کشورهای عربی جنوب خلیج فارس انجام شده و امضای توافقنامه با روسیه، پایانه‌هایی در اختیار آنها گذاشته می‌شود تا از سیستم ریلی ایران که در حال اتصال به سیستم ریلی جهان است، برای جابه‌جایی بار استفاده کنند. وی ادامه داد: با وجود ۱۴ هزار کیلومتر راه‌آهن در کشور هنوز کریدورهای اساسی ما به ریل متصل نشده، به همین منظور طرحی به‌نام توسعه ترانزیت برای ایجاد تحول در حوزه حمل‌ونقل آماده کردیم که در تاریخ حمل‌ونقل ایران می‌تواند بی‌سابقه باشد و حوزه ریلی را هم از لحاظ زیرساخت‌ها و نوسازی ناوگان با تحولات جدی همراه خواهد کرد. در حال حاضر ده‌ها پروژه حمل‌ونقل ریلی در مناقصات داریم که در صورت به نتیجه رسیدن اشتغال زیادی برای پیمانکاران نیز ایجاد خواهد کرد. قاسمی گفت: حجم بالای ترانزیت موجود در منطقه و توافق‌های انجام شده با روسیه و چین نیازمند اجرای اقدامات بزرگی در حوزه ریلی است و تعداد ناوگان نوسازی شده و تولید داخل چندین برابر خواهد شد. وی با یادآوری اینکه طی یک سال اخیر با خیلی از کشورها که قبلاً ارتباط نداشتیم رابطه برقرار کرده‌ایم، گفت: ترکمنستان و آذربایجان از جمله این کشورها هستند که به‌عنوان گلوگاه ترانزیتی رابطه‌ای با ایران نداشتند اما با برگزاری جلسات متعدد و حضور در مراسم‌ مختلف امروز کشورهای منطقه ایران را به‌عنوان مرجع ترانزیت قبول دارند.
وزیر راه و شهرسازی با یادآوری اینکه در اجلاس شانگهای توافق‌های دو، سه و چند جانبه‌ای با کشورهای منطقه داشتیم، گفت: بر اساس این توافق‌ها ایران مبنای ترانزیت منطقه قرار گرفته است. برای مجموعه ترانزیتی کشور برنامه‌ریزی مفصلی انجام داده‌ایم ودر راستای تغییر بنیادی در حوزه ترانزیت، طرح توسعه ترانزیت کشور تدوین شده که در تاریخ ایران بی‌سابقه است. قاسمی از توافق با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس برای واگذاری پایانه‌های بار خبر داد و گفت: این کشورها برای این کار ابراز تمایل کرده‌اند و در این راستا اخیراً با وزیر حمل‌ونقل قطر توافقنامه‌ای امضا کردیم. وی از توافق با چینی‌ها برای ترانزیت کالا خبر داد و گفت: طی توافق با روس‌ها، متعهد شده‌ایم 15 میلیون تن بار ترانزیتی این کشور را حمل کنیم.
آغاز ساخت راه‌آهن شلمچه- بصره
یکی از راه‌های ترانزیتی که اتصال ایران به عراق و از آنجا به سوریه و مدیترانه را شکل می‌دهد راه‌آهن شلمچه -بصره است که با طول 35 کیلومتر به خاطر مشکلات ساخت تا کنون تکمیل نشده است. وزیر راه و شهرسازی اکنون از برطرف شدن مشکلات و آغاز ساخت این کریدور مهم بین‌المللی خبر داده است. وزیر راه و شهرسازی با اشاره به حل اختلاف نظر با عراق برای ساخت خط آهن شلمچه - بصره گفت: پایانه‌های بار در اختیار کشورهای عربی قرار می‌گیرد.
ساخت راه‌آهن رشت -آستارا با مشارکت روسیه
یکی دیگر از مسیرهای ترانزیت کشور راه‌آهن رشت -آستارا است که بخش پایانی شاخه ریلی کریدور شمال- جنوب محسوب می‌شود. این مسیر ریلی 165 کیلومتر دارد که به گفته مدیرکل دفتر ترانزیتی سازمان راهداری با توافق‌های فنی و مالی با روسیه، بزودی با مشارکت این کشور، راه‌آهن رشت- آستارا ساخته می‌شود. هدایتی گفت: با فراهم شدن شرایط و افزایش تردد بار از شاخه‌های مختلف کریدور شمال- جنوب، پیش‌بینی ترانزیت 15 میلیون تنی تا پایان امسال را داریم.

توافق برای پروازهای ارزان قیمت جام جهانی

وزیر راه و شهرسازی با اعلام توافق‌های انجام شده با مسئولان قطری از فروش بلیت ارزان قیمت برای سفر به قطر خبر داد. رستم قاسمی با اشاره به سفر دو روزه خود به کشور قطر و ملاقات با نخست‌وزیر و وزیر حمل‌ونقل این کشور، توافق‌های انجام شده در مورد جام جهانی ۲۰۲۲را از دستاوردهای مهم این سفر برشمرد و بیان کرد: در جلسه‌ای که با وزیر حمل‌ونقل برگزار شد، توافق شد چند روز قبل از مسابقات جام جهانی، قیمت بلیت هواپیمای ایران و قطر ایرویز قیمت‌گذاری و اعلام شود. وزیر راه و شهرسازی از همه کسانی که قصد تماشای مسابقات جام جهانی را داشتند درخواست کرد تا بلیت‌هایی که به‌صورت بسته‌هایی با مبالغ ۸۰ میلیون تومان و حتی بیشتر از این به فروش می‌رسد را تهیه نکنند و تأکید کرد که بلیت‌ با این نرخ‌ها را نخرند. وی ابراز امیدواری کرد با توافق‌های بسیار خوبی که با کشور قطر برای بلیت ارزان صورت گرفته است مردم دو هفته قبل از مسابقات جام جهانی از طریق سایتی که رسماً اعلام خواهد شد، بلیت ارزان تهیه کنند. قاسمی همچنین با اشاره به توافق‌های انجام شده برای انجام سفر هوایی از فرود گاه‌های کشور به دوحه افزود: از شهرهای ساحلی جنوبی بوشهر، بندرعباس، شیراز و کیش به دوحه پرواز انجام خواهد شد. وی افزود: با توجه به فراهم بودن امکانات رفاهی در استان‌های ساحلی جنوبی تماشاچیان می‌توانند صبح به قطر سفر کنند و بعد از تماشای بازی به شهر خود بازگردند یا در هتل شهرهای شیراز، کیش و بوشهر استراحت کنند. وزیر راه و شهرسازی با اشاره به تعداد پرواز در نظر گرفته شده برای بازی‌های قطر گفت: تعداد زیادی پرواز برای مسابقات جام جهانی در نظر گرفته شده و فکر نمی‌کنیم این تعداد تماشاچی وجود داشته باشد و از سوی ما محدودیتی وجود ندارد و حتی هزینه نشست و برخاست هواپیماهای ایرانی که در فرودگاه دوحه می‌نشینند برای ایران بدون دریافت هزینه پیش‌بینی شده است.

 
مناطق آزاد حلقه تقویت همکاری‌های ایران و تاجیکستان

معاون حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی از عزم تاجیکستان برای افزایش همکاری‌های ترانزیتی با ایران خبر داد.شهریار افندی‌زاده برگزاری نشست مشترک با قائم مقام وزیر توسعه اقتصادی تاجیکستان را اعلام کرد. معاون حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی درباره موضوعات مطرح شده در این جلسه با اشاره به اینکه مناطق آزاد تاجیکستان زیرمجموعه وزارت توسعه اقتصادی این کشور است، گفت: در سفری که به دعوت دولت تاجیکستان به این کشور داشتیم، از منطقه آزاد کولاب بازدید کرده و با امکانات و تسهیلات مناطق آزاد تاجیکستان بویژه منطقه کولاب آشنا شدیم. افندی‌زاده افزود: منطقه کولاب نقش مهم و تأثیرگذاری در عبور بار‌ها به‌ صورت جاده‌ای از مبدأ چین و انتقال آن از طریق ریل به ایران برای رسیدن به مقصد دارد. معاون حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی با اشاره به عزم تاجیک‌ها برای تقویت روابط ترانزیتی و لجستیکی با ایران گفت: قائم‌مقام وزیر توسعه اقتصادی تاجیکستان با ابراز علاقه‌مندی به حضور تجار ایرانی در حوزه‌های حمل‌ونقل و لجستیک ایران، از سرمایه‌گذاران ایرانی دعوت کرد تا به سرمایه‌گذاری در منطقه کولاب تاجیکستان اقدام کنند. وی افزود: ما هم متقابلاً از سرمایه‌گذاران تاجیکستان دعوت کردیم تا با حضور در مناطق آزاد ایران، از بندر چابهار و بنادر شمالی کشور از جمله امیرآباد و انزلی که در مناطق آزاد قرار دارند، بازدید کرده و با امکانات و ظرفیت‌های آن آشنا شوند. افندی‌زاده مناطق آزاد را فرصتی برای تقویت روابط حمل‌ونقلی و لجستیکی میان ایران و همسایگان دانست و افزود: در برابر سرمایه‌گذاری تجار و فعالان ایرانی در تاجیکستان، ایران هم تسهیلاتی در حوزه حمل‌ونقل برای تجار تاجیکی در مناطق آزاد در نظر خواهد گرفت تا حلقه لجستیکی بین دو کشور برقرار شود.