لیلا مرگن
خبرنگار

این روزها درختان شکسته و افتاده حاشیه جاده‌های جنگلی شمال به دستور عباسعلی نوبخت رئیس سازمان منابع ‌طبیعی و آبخیزداری، زیر چکش نشانه‌گذاران قرار دارند. آن طور که خبرهای رسیده حکایت دارد، قرار است تا عمق 70 متری از حاشیه جاده‌ها این درختان برداشت شوند. نقی شعبانیان با تأیید این خبر، دلیل برداشت درختان شکسته و افتاده را نامه سازمان بازرسی برای مقابله با حیف و میل بیت‌المال اعلام می‌کند. در حالی که هادی کیادلیری رئیس دانشکده منابع‌ طبیعی و محیط زیست دانشگاه علوم و تحقیقات این دستور را اقدامی خلاف قانون برنامه ششم معرفی کرده و می‌گوید: بر اساس متن صریح قانون برنامه ششم هر گونه برداشت درخت از جنگل‌های شمال، مشروط به تهیه طرح جایگزین برای مدیریت پایدار این جنگل‌هاست. طرح برداشت درختان شکسته و افتاده فقط جزء کوچکی از طرح مدیریت پایدار جنگل است. بنابراین به‌دلیل صراحت قانونی، قبل از تهیه طرح جایگزین، هرگونه برداشت درخت از جنگل‌های شمال، اقدامی خلاف قانون است و سازمان بازرسی نیز درباره این درخواست غیرقانونی باید پاسخگو باشد.
صدای چکش نشانه‌گذاران سکوت جنگل را در هم شکسته است. تازه این ابتدای راه است. بعد از آن قرار است ماشین‌‌آلاتی که از جنگل جمع شده بودند به این اکوسیستم بازگردند تا درختان شکسته و افتاده را به دستور عباسعلی نوبخت رئیس سازمان منابع ‌طبیعی و آبخیزداری تا جایی که طول سیم وینچشان اجازه می‌دهد از عرصه‌های جنگلی خارج کنند. دوباره قرار است اره‌های موتوری از پستوی کارگاه‌ها خارج شوند و چوبی که چکش قانونی روی آن نقش بسته را قطعه قطعه کنند. پیمانکاران در گیر و دار برآورد وضعیت تجهیزاتشان هستند تا در مناقصه‌هایی که در آینده به این منظور برگزار می‌شود، بر اساس پتانسیلی که دارند شرکت کنند. کارخانه‌های چوب روی خروجی درختان شکسته و افتاده که روزگاری اصلاً جزء آمارهای برداشت محسوب نمی‌شدند، حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند. خریداران پر و پا قرص امروز، از قضا در گذشته برای خرید همین درختان ان‌قلت‌های زیادی می‌آوردند اما امروز می‌خواهند خوراک کارخانه‌هایشان را با همان درختان بی‌کیفیت دیروز یعنی شکسته و افتاده‌های نشانه‌گذاری شده تأمین کنند اما در این میان چه بر سر جنگل خواهد آمد؟
برداشت 100 هزار متر مکعب درخت شکسته و افتاده
آن‌طور که «نقی شعبانیان» معاون امور جنگل سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری به «ایران» می‌گوید: هنوز فرایند نشانه‌گذاری درختان شکسته و افتاده در دو سوی جاده‌های جنگلی کامل نشده اما برآوردها نشان می‌دهد که 100 هزارمتر مکعب از این درختان نشانه‌گذاری خواهند شد.
100 هزار متر مکعب نیاز چند روز کارخانجات چوب را تأمین می‌کند که به خاطرش باز هم فرایندهای بهره‌برداری جنگل از سر گرفته شود؟ اگر حجم هر درخت را چهارمتر مکعب بگیریم، طرحی که این روزها نوشته شده است، قرار است 25 هزار درختی را که قامتش زیر بار فشارهای ناشی از دخالت‌های انسان شکسته است، از جنگل خارج کند تا خوراک کارخانه‌ها شوند. اگر هر هکتار جنگل 800 درخت داشته باشد، با امضای رئیس سازمان منابع‌ طبیعی و آبخیزداری، معادل درختان موجود در کمی بیش از 31 هکتار جنگل، با یک امضا از این اکوسیستم خارج می‌شوند. اما چرا باید به برداشت این درختان تن داد؟ دلیل تعیین عمق 70 متری برای نشانه‌گذاری درختان شکسته و افتاده چیست؟
تعیین عمق 70 متر به‌دلیل تناسب با‌طول وینچ
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی سه دلیل برای تعیین عمق 70 متر برای برداشت درختان شکسته و افتاده اعلام می‌کند. اول اینکه گردشگران عموماً حداکثر تا عمق 70 متر داخل جنگل می‌روند و در این محدوده احتمال بروز آتش‌سوزی بیشتر است. دوم اینکه طراحان قصد داشتند ماشین برداشت و حمل چوب داخل جنگل نرود و صرفاً با سیم وینچ که به این ماشین‌ها وصل می‌شود، درخت کشیده شود و از جنگل خارج شود. سوم اینکه طول وینچ 70 متر بیشتر نیست!
اظهارات شعبانیان این پرسش را در ذهن ایجاد می‌کند که اگر ماشین‌ها قادر به استفاده از سیم وینچی بیش از 70 متر باشند، استانداردهای این سازمان برای برداشت درختان شکسته و افتاده تغییر می‌کند؟
او البته مهم‌ترین دلیل برداشت درختان شکسته و افتاده را نامه سازمان بازرسی اعلام می‌کند که در آن نامه تأکید شده برای جلوگیری از حیف و میل بیت‌المال باید درختان شکسته و افتاده برداشت شوند.
معاون امور جنگل از تهیه دستورالعمل و طرحی برای برداشت درختان شکسته و افتاده خبر می‌دهد. بر اساس این دستورالعمل که هدفش به حداقل رساندن آسیب به جنگل است، در مسیرهای زادآوری درختان شکسته و افتاده نباید برداشت درخت انجام شود. همچنین درختان پوسیده به‌دلیل اثرشان برای اکوسیستم جنگل در همان جایی که هستند باقی می‎‌مانند و درختان خشک شده سرپا یا درختان شکسته سرپا نیز از لیست نشانه‌گذاری برای برداشت خط می‌خورند.
او البته در بخش دیگری از صحبت‌های خود دلیل خط خوردن نام درختان پوسیده کف جنگل از لیست درختان قابل برداشت را عدم صرفه اقتصادی برداشت این درختان اعلام می‌کند.
معاون امور جنگل با اشاره به این نکته که این سازمان در بحث جاده خسارت‌های زیادی را متحمل شده، مسدود شدن آبراهه‌ها و جاده‌ها بوسیله درختان شکسته و افتاده را دلیل دیگری برای صدور دستور برداشت این درختان اعلام می‌کند.
او اضافه می‌کند: در برداشت درختان شکسته و افتاده نباید هیچ مسیر چوب‌کشی جدیدی ایجاد شود.
معلوم نیست چرا سازمان بازرسی درختان حاشیه جاده‌ها را بیت‌المال دانسته و نگران حیف و میل آن است اما نگران درختان شکسته و افتاده قلب جنگل نیست، اما شعبانیان می‌گوید که هدف اصلی سازمان متبوعش برای نشانه‌گذاری درختان حاشیه جاده‌ها، به حداقل رساندن آسیب به جنگل در جریان برداشت این درختان است.
اقدامی خلاف قانون
با وجود همه این توضیحات، هادی کیادلیری رئیس دانشکده منابع‌طبیعی و محیط زیست علوم و تحقیقات، در گفت‌وگو با «ایران» اقدام سازمان منابع طبیعی را اقدامی خلاف قانون توصیف می‌کند.
او در واکنش به نامه سازمان بازرسی درباره برداشت درختان شکسته و افتاده می‌گوید: هیچ نهاد ناظری نمی‌تواند خلاف قانون عمل کند. نهاد ناظر موظف است که بر اجرای درست قانون نظارت کند. ناظر نمی‌تواند به مسائل فنی ورود کند.
کیادلیری می‌گوید: یک دستگاه ناظر نمی‌تواند به یک سازمان بگوید که طبق قانون عمل نکند. اگر چنین اتفاقی رخ داده است، هم سازمان منابع ‌طبیعی باید پاسخگو باشد و هم دستگاه ناظری که چنین دستوری را داده است، باید پاسخ بدهد.
او ادامه می‌‎دهد: در بند ف ماده 38 قانون برنامه ششم آمده است، هرگونه بهره‌برداری چوبی از جنگل‌های شمال کشور از ابتدای سال چهارم قانون برنامه ممنوع است. قانونگذار در تبصره این بند مطرح می‌کند که بهره‌برداری از درختان ریشه‌کن، شکسته و افتاده و غیر قابل احیا تا پیش از تدوین طرح جایگزین و حداکثر تا پایان سال سوم برنامه، صرفاً با مجوز سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری کشور (سازمان منابع‌طبیعی فعلی) مجاز است. اکنون ما از سال سوم برنامه گذشته‌ایم. پس اجازه نداریم یک شاخه هم از جنگل بدون تدوین طرح جایگزین برداشت کنیم.
کیادلیری تأکید می‌کند: طرح جایگزین با طرح برداشت درختان شکسته و افتاده فرق دارد. طرح برداشت درخت‌های شکسته و افتاده طرح جایگزین نیست. طرح جایگزین طرحی جامع است که بر اساس شاخص‌ها و معیارهای پایداری برای مدیریت کل جنگل تعریف می‌شود و برداشت درختان شکسته و افتاده می‌تواند جزئی از آن باشد.
او تأکید می‌کند: در حال حاضر طرح رئیس سازمان جنگل‌ها منطبق بر قانون نیست. قانون در رابطه با بهره‌برداری از جنگل صراحت دارد و مفاد آن کاملاً واضح، روشن و مبرهن است. مگر اینکه بخواهیم آگاهانه و دانسته خلاف کنیم.

ایسنا- سید مهدی موسوی‌موحد، معاون میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان از پایان مرمت سه نیم‌ترک دیگر گنبد مسجد شیخ لطف‌الله خبر داد و گفت: نقشه راهی با اولویت‌های سازه‌ای برای مسجد جامع عباسی در حال تهیه است که با توجه به شرایط گنبد آن، از این بخش مسجد شروع شده است.

ایرنا- خسرو ناظری، دبیرکل سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو گفت: اردبیل به دلیل داشتن قابلیت‌های موجود به‌عنوان پایتخت گردشگری کشورهای عضو این سازمان در سال ۲۰۲۳ میلادی انتخاب شده است.

ایسنا- سردار حسن مهری، فرمانده یگان حفاظت میراث‌ فرهنگی کشور از کشف۲۳۳ شیء تاریخی مربوط به دوره‌های نوسنگی، هزاره اول قبل از میلاد تا دوران اسلامی که در بخش کن استان تهران کشف و ضبط شد خبر داد و گفت: در بازرسی از منزل یکی از قاچاقچیان، ۲۳۳ قلم شیء شامل گردنبند، حلقه، انگشتر، سکه، مجسمه و... کشف‌ و ضبط شد. با توجه به اعلام نظر کارشناسان میراث‌ فرهنگی، اشیای مکشوفه دارای ارزش تاریخی است.

مهر- کعب عمیر، نماینده مردم شوش و کرخه در مجلس گفت: وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در شوش بجز دو اثر جهانی، هیچ کار ارزشمندی در حوزه میراثی و گردشگری انجام نداده است.

ایسنا-عطا حسن‌پور، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان گفت: مهم‌ترین دغدغه دانشجویان باستان‌شناسی این است که بعد از دانش‌آموختگی، بازار کار به‌ قدر کافی برای این رشته نیست.

تسنیم- علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره سد تنگ سرخ گفت: در دولت قبل مجوز ارزیابی زیست‌محیطی به این سد داده شده است و ما گزارشات و مجوزهای این سد را توسط کارشناسان سازمان مجدداً بررسی می‌کنیم و اگر قرار باشد انحراف آبی صورت گیرد، قطعاً جلوی آن را می‌گیریم.

میراث آریا- سامان سورتیجی، سرپرست هیأت باستان‌شناسی زیر آب در دریای مازندران در پی کشف لنگری عظیم و تاریخی در دریای مازندران در محدوده‌ ایزدشهر شهرستان نور گفت: این اثر ارزشمند بدون شک متعلق به کشور روسیه است اما به‌ منظور شناسایی‌ گونه‌ و سالیابی مطلق آن، نمونه‌‌ چوب لنگر توسط پژوهشگاه میراث‌ فرهنگی و گردشگری به مؤسسه بین‌المللی‌ مطالعات مدیترانه و شرق موسوم به «ایزمئو» در شهر رم کشور ایتالیا ارسال شد و در حال حاضر در مراحل آزمایشگاهی است.