محمدکریم ویسی
خبرنگار
زن ساک دستی کوچک را محکم روی پایش نگه داشته. یک کیسه نایلونی پر از میوه هم هست. مرد، حرکتی به صندلی چرخدار می‌دهد. یک دانه سیب از کیسه بیرون می‌افتد. مرد توجهی به آن نمی‌کند. سیب قل می‌خورد و چند متر آن طرف‌تر مقابل پای پیرمردی از حرکت می‌ایستد. زن و مرد از ورامین آمده‌اند. زن چند سال است دلش لک زده برای اینکه در صف زائران اربعین باشد. حالا اینجاست، در میان جمعیتی که راهی شده‌اند: «نزدیک بود بلیت گیرمان نیاد. دختر برادرم اینترنتی برایمان بلیت گرفت، از تهران آمدیم، ترمینال آزادی. گفته بودند پای رکاب هم بروید بلیت هست اما با وضعیت خانمم نمی‌شد آن طوری، خیال جمع نبود.»
مرد این را می‌گوید و توی کیف کمری‌اش دنبال چیزی می‌گردد. هر لحظه جمعیت بیشتر می‌شود. سواری‌ها، مسافران را پیاده می‌کنند و می‌روند. بیشترشان به روال واردند، بار اول‌شان نیست.
احمد یکی از همان‌هایی است که هرسال راهی می‌شود: «فقط پارسال را نتوانستم بیایم چون بچه‌ام به دنیا آمده بود و باید پیش همسرم می‌ماندم. امسال خیلی‌ها گفتند نرو، اوضاع عراق خوب نیست اما به نظر من که این طور نیست. اربعین از همه موقع امن‌تر است.»
احمد از سال‌هایی می‌گوید که هنوز صدور روادید برای زائران مثل حالا سرعت نداشت: «می‌آمدیم و چند روز می‌ماندیم تا نوبتمان برسد. هر روز تا ظهر بیشتر اجازه عبور صادر نمی‌کردند. زمانش که می ‌گذشت باید می ماندیم تا فردا، فردا هم نمی‌شد می‌افتاد روز بعدش. یک بار یادم هست چند روزی منتظر مانده بودیم، خیلی کلافه شده بودیم. جماعتی راه افتادیم الله اکبر گویان رفتیم روبه‌روی فرمانداری. همان روز کارمان درست شد. حالا اوضاع خیلی بهتر است.»
احمد از تهران آمده و می‌گوید رفیقش که دیر برای بلیت اقدام کرده بود، نتوانسته جا پیدا کند. در مهران می‌شود پلاک‌های گردشگری را بالای سر خیلی از خانه‌ها دید. آنها کسانی هستند که به زائران جا برای اقامت موقت می‌دهند. خیلی‌ها یکی دو روزی در شهر مرزی می‌مانند و بعد راهی می‌شوند، بیشترشان منتظرند اقوام و آشنایان‌شان از جاهای دیگر برسند و به آنها ملحق شوند.
«مهران شهر پیشرفته‌ای نیست اما هرچه هم دارد به خاطر حضور زائران است، خصوصاً ایام اربعین که دیگر اینجا خیلی شلوغ می‌شود و کار مردم شهر هم رونق می‌گیرد. مهران مشکل بیکاری دارد، مثل خیلی شهرهای دیگر، مثل خود ایلام که تازه مرکز استان است. خیلی‌ها اصرار داشتند باید در مهران چند هتل بنا کنند اما اگر هتل بزنند، همین درآمد اندک مردم از جا دادن به مسافرها هم از بین می‌رود.» این را فراز محمدی می‌گوید. او خودش از جمله کسانی است که خانه‌اش را در اختیار زائران قرار می‌دهد.
او ادامه می‌دهد: «مردم این دیار در زمان جنگ نه تنها شهر و کاشانه خود را رها نکردند بلکه مهاجرپذیر هم بودند. میهمان‌نوازی مردم مهران معروف است. الان هرکس خانه‌اش را در اختیار زوار قرار می‌دهد، خودش با خانواده‌اش می‌روند در یک اتاق می‌مانند یا اصلاً می‌روند خانه اقوام تا میهمان راحت باشد. به هرحال مهران انتخاب اول زائران برای رفتن به عراق است. دلیلش هم نزدیکی به عتبات و امنیت مرز است. مردم مهران هم انصافاً در پذیرایی از میهمانان کم نمی‌گذارند.»
شهر 10 هزار نفری مهران طی روزهای نزدیک به اربعین روزانه شاهد حضور جمعیتی ده ها هزار  نفری است. شکل و شمایل شهر در این روزها کاملاً تغییر می‌کند. دیگر یک شهر آرام و بی هیاهو نیست. شهر زنده می‌شود و مهرانی‌ها این سرزندگی را دوست دارند.
 سال ۹۶ حدود ۵۰ درصد زائران اربعین، مرز مهران را برای ورود به خاک عراق انتخاب کردند. سال ۹۷ این میزان به حدود ۷۰ درصد رسید. این رکورد درحالی رقم خورد که از میزان کل تردد زائران کشور در اربعین ۹۷ حدود ۴۰۰ هزار نفر هم کاسته شده بود اما در عوض از تعداد زائرانی که مهران را برای ورود به عتبات عالیات انتخاب کرده بودند نه تنها کم نشد بلکه نسبت به اربعین گذشته بیش از ۴۰۰ هزار نفر افزایش نشان داد.
قاسم سلیمانی دشتکی، استاندار ایلام در گفت و گو با «ایران» می‌گوید: «درحالی که خروج زائران ایرانی از مرز مهران در بازه زمانی اول محرم تا ۲۱ محرم سال ۹۷ حدود ۳۵ هزار و ۲۶۷ نفر بوده، این میزان در همین بازه زمانی در سال جاری به ۲۱۹ هزار و ۶۷۸ نفر رسیده است.  تعداد ورود زائران ایرانی از مرز مهران در سال گذشته حدود ۴۰ هزار و ۷۲۷ نفر بوده که این میزان در سال ۹۸ به ۱۸۷ هزار و ۲۷۷ نفر رسیده است.» اما امسال چه تسهیلات و امکانات جدیدی به مرز مهران اضافه شده؟
استاندار در پاسخ به این سؤال می‌گوید: «ساخت و تکمیل بزرگراه‌های محورهای اربعین به طول ۲۸ کیلومتر، ساخت و تکمیل راه اصلی به طول ۲۰ کیلومتر، حفاری بیش از 3 هزار متر طول تونل که یکهزار متر آن در مسیر ایلام به مهران قرار دارد، از جمله اقدامات انجام شده امسال است.
همچنین یک زیرگذر و ۲ کنارگذر برای جدا سازی مسیر ورودی و خروجی پایانه مسافربری برکت ایجاد شده است. بهسازی و آسفالت ۱۱ کیلومتر از کنار گذر غربی مهران، ساخت زیرگذر بزرگراه مهران- مرز بعد از ترمینال برکت، ساخت جاده‌های دسترسی به ترمینال برکت در ضلع غربی و شرقی به طول ۴ کیلومتر، ۴۱ کیلومتر روکش آسفالت، ایجاد ۷ کیلومتر روشنایی مسیر، اجرای ۵۰۰۰ متر روشنایی تونل قلاجه و برق‌رسانی به طول ۱۰ کیلومتر، افزایش ۶۰۰ سرویس بهداشتی و ایجاد ۸ هزار متر سایه‌بان در پایانه مرزی مهران از دیگر اقدامات انجام شده در جهت تسهیل در تردد زوار است.»
همچنین به گفته سلیمانی، ایجاد ۱۴ پایگاه موقت امدادی و ۱۲ پایگاه ثابت امداد و نجات در مسیرهای مواصلاتی، آمادگی کامل ۳۵ تیم عملیاتی و استقرار ۳ تیم واکنش سریع در قرارگاه مرزی مهران، استقرار ۵ تیم موتوری در پایانه مرزی مهران، اختصاص ۳۸ دستگاه آمبولانس و ۱۴ دستگاه خودرو نجات، از جمله اقداماتی است که برای اربعین امسال در این حوزه تدارک دیده شده است.
پیش‌بینی شده امسال بیش از 4 میلیون زائر از مرز مهران به عتبات عالیات تردد کنند. آیت قیصر بیگی، مدیرکل روابط عمومی استانداری ایلام، نزدیک بودن فاصله مهران تا کربلا در بین مرزهای منتهی به عراق را یکی از دلایل مهم انتخاب مردم برای گذر از مرز مهران می‌داند: «از مهران تا کربلا ۲۷۵ کیلومتر است و این در حالی‌ است که فاصله دیگر مرزها تا کربلا به مراتب بیشتر از این است. مهران تنها شهر ایران است که در نقطه صفر مرزی با کشور عراق قرار دارد به‌طوری که هنگام خروج از شهر مهران بلافاصله وارد پایانه مرزی می‌شوید. نزدیکی مهران به مرز و ایجاد پارکینگ‌های بزرگ و سایر امکانات موجود در شهر از دیگر انگیزه‌های زوار برای انتخاب مرز مهران برای سفر به کشور عراق است. اربعین سال گذشته بیش از ۲۰۰ هزار خودرو در پارکینگ‌ها و شهر مهران ساماندهی شدند. همچنین استان «واسط» عراق در همسایگی مرز مهران قرار دارد که این استان به نسبت دیگر مناطق عراق از امنیت قابل قبول‌تری برخوردار است.»
قیصر بیگی ادامه می‌دهد: «ایلام را به خاطر میزبانی شایسته از زوار اباعبدالله الحسین (ع) پایتخت خادمین اربعین حسینی لقب داده‌اند، شور استقبال از زوار در این نقطه از کشور به حدی است که مردمان این دیار در مسیرهای اربعین خانه‌های خود را به زائرسرا مبدل می‌سازند.»
به گفته او، در سال‌های گذشته شاهد گره‌های ترافیکی زیادی در جاده‌های استان بودیم اما در اربعین ۹۷ این مشکل به سبب آماده شدن زیرساخت‌های جاده‌ای در مسیر ایلام به مهران وجود نداشت تا جایی که وزیراطلاعات در بازدید از جاده‌های اربعین و حضور در میان زائران چهره‌های بشاش و سرزنده آنان را متفاوت‌تر از دوره‌های گذشته دید و آن را ناشی از عدم معطلی و گیرافتادن در گره‌های ترافیکی عنوان کرد.
 همچنین سردار نورعلی یاری، فرمانده انتظامی استان ایلام در گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه استانی سیمای ایلام به کسانی که تاکنون موفق به اخذ گذرنامه نشده‌اند، وعده داد که می‌توانند با ارائه شناسنامه و کارت ملی به مدیریت گذرنامه استان، گذرنامه موقت دریافت کنند. این مسأله نگرانی‌های زائران را در این باره تا حدود زیادی رفع می‌کند.
  فرمانده انتظامی ایلام البته به زائران  توصیه می‌کند حتماً با گذرنامه معتبر در مرز حضور پیدا کنند و در طول مسیر به توصیه‌های پلیس و تابلوهای راهنما توجه داشته باشند و از سرعت و سبقت غیرمجاز و انجام حرکات حادثه‌ساز خودداری کنند.
مهران، این روزها همان چهره‌ای را دارد که مردمش بیشتر از همیشه دوست می‌دارند، برای زائران هم آشنا و هم دوست داشتنی است، مثل خاطره‌ای که در ذهن ثبت می‌شود و هربار یادآوری‌اش حالی خوش به همراه دارد.