امین محمودی
 خبرنگار

با وجود تغییرات اقلیمی، خشکسالی و کم‌آبی در استان‌های خرماخیز کشورمان شامل سیستان و بلوچستان، فارس، جنوب کرمان، خوزستان، هرمزگان و بوشهر میزان تولید این محصول در سال‌جاری با افزایش 150 هزار تنی روبه‌رو بوده و از 1 میلیون و 250 هزار تن به 1 میلیون و 400 هزار تن رسیده است.
این امر مرهون اتخاذ سیاست‌های درست در حوزه کشاورزی و مدیریت درست منابع آبی است که نه تنها از تولیدات خرما و سطح زیر کشت نخلستان‌ها کم نشد بلکه تهدید خشکسالی به یک فرصت برای افزایش حد نصاب تولید تبدیل شده است. افزایش میزان تولید خرما در کشورمان می‌تواند نویدبخش افزایش اشتغال، ارزآوری و رونق تولید و کشاورزی باشد، به همین دلیل با توجه به توسعه کشت نخیلات در 15 استان کشور، ایران در رتبه دوم جهانی تولید خرما قرار دارد و سالانه 25 تا 30 درصد محصول تولیدی خود را صادر می‌کند.
صادرات ۴۰۰ میلیون دلاری خرما
محسن رشید فرخی، رئیس انجمن خرما در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره آخرین وضعیت تولید این محصول در کشورمان اظهار کرد: با وجود آن که سیل و خشکسالی به برخی از نخیلات کشور آسیب رساند ولی میزان تولید خرما نسبت به سال گذشته افزایش یافته است. وی افزود: در سال‌جاری تولید این محصول به حدود 1 میلیون و 300 هزار تن رسیده و امیدواریم در سال‌جاری بتوانیم 30 درصد از این محصول را روانه کشورهای دیگر کنیم تا از این طریق بتوانیم حدود 400 میلیون دلار برای کشورمان ارزآوری داشته باشیم.
رئیس انجمن خرما در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر توسعه صنایع تبدیلی در زنجیره تولید و صادرات خرما خاطر نشان کرد: طبیعتاً می‌توان با توسعه ارزش افزوده این محصول میزان صادرات آن را افزایش داد این در حالی است که در وضعیت فعلی بخش زیادی از خرمای کشور به صورت فله صادر می‌شود.
خرمای ایرانی در بازار 60 کشور دنیا
در سال گذشته صادرات خرما به حدود 350 میلیون دلار رسید ولی با این حال پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که با توجه به افزایش تولید خرما این میزان در سال جاری از 400 میلیون دلار عبور کند.
برداشت خرما تا اواسط مهرماه در سراسر کشور ادامه دارد به همین دلیل میزان صادرات این محصول در شش ماهه نخست سال کم و بیشترین میزان صادرات خرما در نیمه دوم سال به دیگر کشورها صادر می‌شود. به همین دلیل و براساس آخرین آمار گمرک در شش ماهه نخست سال جاری 70 هزار تن خرما به ارزش 57 میلیون و 300 هزار دلار به دیگر کشورها صادر شده است.
از مهم‌ترین مقاصد صادراتی کشورمان می‌توان به اتریش، ارمنستان، ازبکستان، استرالیا، افغانستان، امارات، اندونزی، انگلستان، اوکراین، آلمان، بحرین، بلاروس، بلژیک، بلغارستان، بوسنی و هرزگوین، پاکستان، تاجیکستان، تایلند، تایوان، ترکمنستان، ترکیه، ترینیداد و توباگو، جزیره مالت، جمهوری آذربایجان، چک، مقدونیه، چین، دانمارک، رومانی، ژاپن، سوریه، سنگاپور، سوئد، شیلی، صربستان و مونته نگرو، عراق، روسیه، فنلاند، فرانسه، فیلیپین، قرقیزستان، قزاقستان، قطر، کانادا، کره جنوبی، کرواسی، کویت، گرجستان، لبنان، لتونی، لهستان، لیتوانی، مجارستان، نروژ، نیوزیلند، هلند، هند و یونان اشاره کرد.
تولید سالانه یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن خرما در کشور
مدیرکل دفتر امور میوه‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری وزارت جهاد کشاورزی گفت: ایران با تولید سالانه یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن خرما رتبه دوم تا سوم جهان را در سال‌های پیاپی به خود اختصاص داده است. زهرا جلیلی‌مقدم افزود: در سال گذشته حدود ۳۴۰ هزار تن خرما از ایران صادر شده است. وی با اشاره به اینکه بیشترین سهم بازار صادرات خرمای ایران به کشور هند اختصاص دارد، تصریح کرد: بعد از هند، پاکستان عمده واردکننده خرمای ایران است. مدیرکل دفتر امور میوه‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری وزارت جهاد کشاورزی به موضوع شناسنامه‌دار کردن نخیلات نیز پرداخت و اظهار کرد: محوریت این امر با معاونت باغبانی وزارت جهاد کشاورزی و اتاق اصناف کشور است، اما در این زمینه تشکل‌ها و انجمن‌های قوی به همراه تولیدکنندگان نیز می‌توانند منشأ اثر باشند.
جلیلی‌مقدم با تأکید بر ضرورت توجه به تولید نهال خرما، آینده کشور را به نوعی وابسته به خرما توصیف کرد و افزود: از آنجا که به لحاظ میزان تولید، تنوع و تکثر ارقام در شرایط مطلوبی قرار داریم و کشور ما نمی‌تواند وارد کننده نهال خرما باشد؛ بنابراین باید برای تولید ارقام دیگر در داخل کشور برنامه‌ریزی کنیم.

نفیسه امامی
 خبرنگار

​​​​​​​

یکی از چالش‌های مهم در بخش کشاورزی کشور هدر رفت آب با توجه به شرایط اقلیمی کشور است که بر اساس نظر کارشناسان این حوزه یکی از روش‌های کارآمد برای بهره‌وری در استفاده از منابع آب، توسعه گلخانه‌ها و کشت گلخانه‌ای است. کشت گلخانه‌ای با توجه به جلوگیری از هدر رفت آب از طریق تبخیر و با روش‌های آبیاری نوین، نسبت به روش معمولِ کشت به مقدار آب کمتری احتیاج دارد و بالاترین استفاده بهینه از آب را فراهم می‌‌کند.
کشت گلخانه‌ای می‌‌تواند تولید بسیاری از محصولات را به خودکفایی نزدیک کند زیرا با توجه به شرایط کنترل شده و به سبب مناسب بودن شرایط محیطی می‌‌توان 10 برابر بازدهی بیشتری نسبت به کشت در فضای آزاد را انتظار داشت. وقتی از روش گلخانه‌ای برای تولید محصولات کشاورزی استفاده شود، می‌‌توان در هر محیطی با هر نوع آب و هوا و هر نوع خاک کشت انجام داد.
ساداتی نژاد وزیر جهاد کشاورزی نیز با توجه به اهمیت توسعه گلخانه‌های کشور، پیشرفت آنها را یکی از اولویت‌های مهم وزارت جهاد کشاورزی عنوان کرده و گفته است: «افزایش سطح کشت گلخانه‌ای از ۲۵ هزار هکتار کنونی به ۱۰۰ هزار هکتار تا پایان سال آینده از اولویت‌های اساسی این وزارتخانه است.» توسعه کشت گلخانه‌ای با توجه به بهره‌وری بیشتر و کشت چندباره در طول سال ضریب امنیت غذایی را بالا می‌‌برد. به همین منظور نیز  توسعه و صنعتی‌سازی گلخانه‌های کشور در بودجه سال آینده در دستور کار قرار گرفته است. 

مزایای کشت گلخانه‌ای
از مزایای کشت گلخانه‌ای می‌‌توان به تولید محصولات خارج از فصل، کشت متراکم محصول، کشت خارج از محیط طبیعی، کم آب بر بودن تولید، تولید محصولات با کیفیت بالاتر، افزایش میزان برداشت، محافظت از گیاهان در برابر تغییرات مخرب آب و هوایی، نگهداری گیاهان و محصولات از وجود بیماری‌ها و آفات و ممانعت از ورود  حشرات و آفات و کاهش تعداد کارگران اشاره کرد.
توسعه و افزایش تعداد گلخانه‌های کشور یکی از اصلی‌ترین نیازهای بخش کشاورزی است و خوشبختانه طی سال‌های گذشته در روند توسعه‌ای قرار گرفته است. بر اساس آمار، ایران از سال ۸۵ تا سال ۹۵ وارد کننده سازه‌های گلخانه‌ای به کشور بوده اما امروزه بسیاری از کشورهای همسایه این خدمات را از کشور ما دریافت می‌‌کنند. 

افزایش بالای راندمان تولید در روش کشت گلخانه‌ای
رضا نورانی رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ایران در گفت‌وگو با «ایران» با اشاره به ضرورت توسعه کشت گلخانه‌ای در کشور گفت: ایران با توجه به وجود کم‌آبی و خشکسالی که بر منابع زیرزمینی اثرات زیادی گذاشته است، باید بر توسعه و پیشرفت گلخانه‌های کشور متمرکز شود زیرا این روش کمک زیادی به مصرف بهینه آب می‌‌کند. به عنوان نمونه کشور هلند که مساحت زیادی ندارد و از ذخایر نفت و گاز هم بی‌بهره است، سالانه 11 میلیارد دلار از فروش محصولات کشاورزی خود از طریق کشت گلخانه‌ای درآمد کسب می‌‌کند. بنابراین ایران هم می‌‌تواند بر درآمدزایی از این طریق سرمایه‌گذاری کند.
وی توسعه و پیشرفت ساخت گلخانه در کشور را پایین عنوان کرد و گفت: ساخت و توسعه گلخانه در کشور پیشرفت زیادی نداشته است چون کمک‌های زیرساختی به افراد علاقه‌مند به این روش نشده و وام‌های با بهره‌های پایین با توجه به گران بودن تجهیزات صنعت گلخانه اختصاص داده نشده است. دولت با ارائه تسهیلات، مشوق‌ها و برآورده شدن نیازهای اولیه جهش بالایی در توسعه کشت گلخانه در کشور ایجاد می‌‌کند.
نورانی با اشاره به مشکل کمبود آب در کشور گفت: کشورهای حاشیه خلیج فارس از آب‌های خلیج استفاده بهینه کرده و اقدام به شیرین کردن آب کرده‌اند ولی ما همواره نگاه‌مان به آسمان بوده است و از این فرصت استفاده نکرده‌ایم. افزایش گلخانه‌ها در کشور به منابع آبی ما کمک می‌‌کند چون کاشت در فضای باز باعث بخار شدن بیشتر آن می‌‌شود و در روش‌های سنتی فعلی نیز آب بیشتری هدر می‌‌رود در حالی که یکی از منافع مهم در کشت گلخانه مهار منابع آبی است.
وی مبارزه با آفات را یکی دیگر از امتیازات مهم کاشت به شیوه گلخانه‌ای عنوان کرد و افزود: از طریق گلخانه‌ها می‌‌توان با ورود آفات مبارزه جدی کرده و استفاده استانداردی هم از سموم کرد و حتی از سموم بیولوژیک در کشت گلخانه‌ای استفاده نمود. ضمن اینکه با استفاده از روش گلخانه‌ای راندمان تولید بالاتر می‌‌رود و می‌‌توان کشت‌های سه یا 4چهار مرتبه در سال انجام داد اما در فضای باز نهایت می‌‌توان دو بار اقدام به کشت محصول کرد.
 رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ایران اضافه کرد: ارزش افزوده در گلخانه‌ها افزایش پیدا می‌‌کند و تولید در واحد سطح را نیز بالا می‌‌برد. اکنون هم نیمی از محصولات گلخانه‌ای به کشورهای حاشیه خلیج فارس و اوراسیا صادر می‌‌شود. در واقع از طریق کشت گلخانه‌ای تولید در چهار فصل امکانپذیر می‌‌شود.
نورانی با بیان اینکه تا یک سال آینده می‌‌توان به رشد 50 درصدی در توسعه و ایجاد گلخانه‌ها دست یافت، افزود: با توجه به تحریم‌های ظالمانه ساخت و ساز و استفاده از فناوری‌های روز با سختی همراه شده است و در این بخش با کمبودهایی روبه‌رو هستیم به همین علت نمی‌توان انتظار رشد بیش از این میزان را تا یک سال آینده داشت.  
رئیس انجمن ارگانیک ایران با بیان اینکه امکان توسعه گلخانه‌ها در همه مناطق کشور از جمله جنوب ایران نیز وجود دارد، گفت: کشت گلخانه‌ای در تهران، قزوین، اصفهان و فارس رو به افزایش است اما این پتانسیل در مناطق محروم مانند چابهار و مکران نیز وجود دارد تا از آب خلیج فارس و دریای عمان نیز استفاده شود. اکنون در استان‌های گیلان و گلستان هم کشت محصولات کشاورزی گلخانه‌ای افزایش داشته است اما در استان مازندران در سال‌های گذشته کشت گلخانه‌ای بیشتر برای تولید گل و گیاه مورد استفاده قرار گرفته و به صورت نهال، گلدان و شاخه گل به کشورهای CIS صادر می‌‌شود.
نورانی با اشاره به ساخت تجهیزات گلخانه در کشور بیان کرد: بخش قابل توجهی از تجهیزات گلخانه در کشور ساخته می‌‌شود اما همچنان نیاز به ورود تجهیزات گرمازدایی، گرمادهی و سرمادهی با استفاده از انرژی‌های پاک و خورشیدی داریم. برای استفاده از تکنولوژی روز دنیا باید از ابتدای ساخت گلخانه از تجهیزات روزآمد استفاده شود اما اکنون از منابع گازی و گازوئیلی در گلخانه‌ها استفاده می‌‌شود که باید جایگزین انرژی‌های پاک شود.

مدیرکل پشتیبانی امور دام خوزستان گفت: عملیات ضربتی و فوری حمل ۱.۲ میلیون تن نهاده‌ دامی از بندر امام خمینی(ره) به سراسر کشور از روز شنبه آغاز شد. حمید بدوی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا افزود: برای حمل این میزان نهاده‌های دامی شامل کنجاله سویا، ذرت و جو، از شبکه یکپارچه حمل ونقل جاده‌ای و ریلی استفاده شده است. وی گفت: حمل روزانه ۱۴ تا ۱۵ هزار تن نهاده‌ دامی از بندر امام خمینی(ره) به سایر نقاط کشور برنامه‌ریزی شده ولی با گسیل صدها دستگاه کامیون و تریلر به بندر امام خمینی(ره) امیدواریم حمل روزانه نهاده‌های دامی به ۳۰هزار تن برسد. مدیرکل پشتیبانی امور دام خوزستان با اشاره به اینکه هم‌اکنون ۶.۲ میلیون تن نهاده‌ دامی در انبارها و لنگرگاه‌های بندر امام خمینی(ره) متعلق به شرکت دولتی پشتیبانی امور دام وابسته به وزارت جهادکشاورزی و شرکت‌های بخش خصوصی وجود دارد، افزود:موانع تأخیر در حمل نهاده‌های دامی از بندر امام خمینی(ره) در حال برطرف شدن است و بزودی تعدادی از کشتی‌های حامل نهاده‌های دامی از لنگرگاه به سمت اسکله «فله بار» مجتمع بندری امام خمینی(ره) حرکت می‌کنند. به گفته بدوی، هم‌ اکنون ۲۲ فروند کشتی حامل نهاده‌های دامی در لنگرگاه بندر امام خمینی(ره) در انتظار تخلیه محموله‌های خود هستند. حدود ۸۰ درصد حجم کالاهای اساسی (نهاده‌های دامی وغلات) مورد نیاز کشور از طریق بندر امام خمینی(ره) وارد می‌شود. در هفت ماه نخست امسال حدود ۸.۶ میلیون تن کالای اساسی از طریق بندر امام خمینی(ره) وارد کشور شده است.

مدیرکل مبارزه با آفات عمومی حفظ نباتات گفت: بنابر بررسی‌های صورت گرفته، پیش‌بینی می‌شود که سطح مبارزه علیه آفت سن گندم به ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار برسد.
سعید معین گفت: بنابر آمار امسال ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تن گندم خریداری شد که مجموع میزان سن‌زدگی ۷ هزار تن بالای ۲ درصد است. به گفته او، سال گذشته از مجموع ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تن خرید، میزان سن‌زدگی‌گندم ۳۸ هزار تن بود که میزان سن‌زدگی امسال در مقایسه با سال قبل ۵ برابر کاهش داشته است. معین می‌گوید: سن گندم یکی از مهم‌ترین آفت غلات است که برای سال آینده پیش‌بینی می‌شود در سطح ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار مبارزه علیه این آفت صورت گیرد. هر چند جمع‌بندی نهایی در اواخر اسفندماه بسته به وضعیت سبز مزارع و شرایط جوی صورت می‌گیرد. مدیرکل مبارزه با آفات عمومی و همگانی سازمان حفظ نباتات گفت: سال گذشته در ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار مبارزه علیه آفت سن گندم در مزارع صورت گرفت که خوشبختانه از لحاظ تأمین سم‌ مشکلی نداریم. با توجه به آنکه تدارکات تأمین سموم در حال انجام است، پیش‌بینی می‌شود که مشکلی برای مبارزه نداشته باشیم. همچنین قیمت سموم تابع نرخ ارز است و در صورت تغییر نرخ ارز، قیمت سم افزایش می‌یابد.