نام های ماندگار

گروه فرهنگی: فعالیت گروه‌های موسیقی سنتی ایران به پیش از انقلاب برمی‌گردد.اغلب این گروه‌ها دارای سرپرست بودند که با انتخاب یک هنرمند باتجربه و دارای مدیریت اجرایی اداره می‌شد اما عنوان این گروه‌ها یا براساس ارادت شخصی و ادای احترام به یکی از استادان زمانه خود انتخاب می‌شد یا نام فامیلی و حتی علاقه و گرایش به نامی خاص از ادبا و شاعران بوده است. اما هدف و هسته اصلی این گروه‌ها ارائه و اجرای موسیقی اصیل ایرانی بود که هر کدام از آنها به نحو شایسته از عهده این کارها برآمدند و آثار ارزشمندی را تولید و منتشر کرده‌اند و فعالیت هر یک از این گروه‌ها با اعضای شناخته شده آن هر کدام برگی از تاریخ موسیقی ایران است. در زیر به برخی از گروه‌های موفق موسیقی اشاره شده است که در ادامه می‌خوانید:
«پایور» پیش از انقلاب به گروه سازهای ملی نامیده می‌شود که سرپرست آن فرامرز پایور بود. این گروه با نوازندگانی از اداره فرهنگ و هنر ایران چون هوشنگ ظریف، رحمت‌الله بدیعی، حسن ناهید، حسین تهرانی، پروین صالح و... سال ۱۳۴۳ به‌نام ارکستر سازهای ملی ایرانی بنیانگذاری شده بود و فعالیت‌های هنری چشمگیری داشت. پس از انقلاب با مهاجرت بعضی از نوازندگان آن به خارج از کشور این گروه با تغییراتی در نوازندگان آن و با نام گروه پایور ادامه پیدا کرد. گروه پایور با خوانندگانی همچون نادر گلچین، عبدالوهاب شهیدی و محمدرضا شجریان همکاری کرده است.
«استادان» یک گروه موسیقی سنتی ایرانی بود که با سرپرستی فرامرز پایور فعالیت می‌کرد، استادان موسیقی در این گروه گرد هم آمده بودند، این گروه با خوانندگان مختلفی همچون محمدرضا شجریان، شهرام ناظری و دیگران همکاری کرد.
«چاووش» یک انجمن موسیقی بود که در دهه ۱۳۵۰ با تلاش حسن کامکار و محمدرضا لطفی و حمایت‌های معنوی هوشنگ ابتهاج شکل گرفت و مجموعه آلبوم‌های چاووش که شامل ۱۲ آلبوم موسیقی بوده ماحصل این گروه است. آثار کانون چاووش هم از جایگاه اجتماعی - سیاسی مهمی بهره‌مند هستند و هم از دیدگاه موسیقایی تحول و پیشرفت مهمی در زمینه موسیقی سنتی ایران به وجود آوردند. کانون چاووش در سال ۱۳۶۳ تعطیل شد و با جدا شدن بسیاری از هنرمندان آن، رو به افول گذاشت. آخرین کنسرت تعدادی از اعضای کانون در سال ۱۳۶۷ با آهنگسازی حسین علیزاده و آواز شهرام ناظری در تالار وحدت روی صحنه رفت. بخش عمده‌ای از گروه چاووش کامکارها در گروه شیدا بودند که با این اعضا و دیگر اختلافات و مشکلات، کانون چاووش منحل شد.
«شیدا» گروه موسیقی سنتی است که سال ۱۳۵۱ توسط محمدرضا لطفی و با همکاری درویش رضا منظمی، حسین عمومی و ناصر فرهنگ‌فر در دانشگاه تهران پایه‌گذاری شد. فعالیت رسمی این گروه در سال ۱۳۵۳ با همکاری هوشنگ ابتهاج در رادیو ایران آغاز شد. اولین برنامه گروه شیدا که از رادیو پخش شد بازسازی آثار قدما بود و نخستین اجرای گروه نیز در جشن هنر سال ۱۳۵۴ با اجرای دستگاه نوا همراه بود.
«همنوازان شیدا» هم توسط محمدرضا لطفی پایه‌گذاری شد. لطفی در گذشته سرپرست و بنیانگذار گروه شیدا بود و پس از بازگشت به ایران گروه‌های سه‌گانه بازسازی شیدا، همنوازان شیدا و بانوان شیدا را تأسیس کرد. از جمله آثار این گروه می‌توان به آلبوم وطنم ایران با صدای محمد معتمدی اشاره کرد. در اوایل سال ۱۳۹۳ لطفی، بنیانگذار، آهنگساز و سرپرست این گروه موسیقی درگذشت و فعالیت آن برای همیشه متوقف شد.
«عارف» گروه موسیقی سنتی است که سال ۱۳۵۶ توسط پرویز مشکاتیان تشکیل شد. مشکاتیان در همان سال‌ها پس از استعفا از رادیو، مؤسسه چاووش را با همراهی گروه عارف و شیدا تشکیل داد. این گروه با وجود عمر کوتاهش یکی از تأثیرگذارترین گروه‌های تاریخ موسیقی است.
«گروه تنبور شمس» گروه موسیقی سنتی ایرانی با سرپرستی کیخسرو پورناظری است و با توجه به اینکه ساز تنبور، ساز اصلی این گروه بود، این گروه با نام گروه تنبور شمس معروف است. گروه شمس در سال ۱۳۵۹ تأسیس شد وبا خوانندگانی چون شهرام ناظری و نوازندگانی همچون سید خلیل عالی‌نژاد، گل نظر عزیزی و علی اکبر مرادی، تهمورس پورناظری و سهراب پورناظری فعالیت داشته است. اواخر این گروه اسم خود را گروه شمس گذاشت چرا که تنها از تنبور استفاده نمی‌کرد و با حضور پسران کیخسرو پورناظری تغییرات زیادی در گروه و از جمله سازبندی داده شد.
«دستان» گروه موسیقی سنتی ایرانی است که در سال ۱۳۷۰ شروع به فعالیت کرد و هرگز سرپرستی نداشته است. دستان از موفق‌ترین گروه‌های موسیقی ایرانی در دو دهه اخیر است.هسته اولیه این گروه، هنرمندانی چون پشنگ و بیژن کامکار، حمید متبسم، کیهان کلهر، محمدعلی کیانی‌نژاد و مرتضی اعیان بودند و آقای کیانی‌نژاد از اعضا و سخنگوی گروه بود.
«یاران» گروه موسیقی بانوان است به سرپرستی افلیا پرتو که در اواخر دهه هفتاد تشکیل شد و این گروه به اتفاق خاطره پروانه (خواننده و ردیف‌دان موسیقی سنتی ایرانی) تأسیس شد و کنسرت‌های متعددی را برای بانوان به صحنه برد.
«فارابی» گروه موسیقی سنتی بود که به سرپرستی محمد علی کیانی‌نژاد در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایران تشکیل شد. آلبوم انتظار به خوانندگی محمدرضا شجریان و آهنگسازی کیانی‌نژاد از آثار این گروه است.
«آوا» از دیگر گروه‌های موسیقی سنتی بود که داریوش پیرنیاکان در کنار محمد رضا شجریان پس از انقلاب تأسیس کرد و با این گروه کنسرت‌های بسیاری در داخل و خارج کشور برگزار شد.
«شهناز» گروهی بود شامل خوانندگان و نوازندگان ایرانی که در زمینه موسیقی سنتی فعال هستند. بنیانگذار این گروه، محمدرضا شجریان بود که در سال ۱۳۸۷ آن را تشکیل داد. گروه شهناز متشکل از نوازندگان جوان است. مجید درخشانی سرپرستی نوازندگان را برعهده دارد. یکی از ویژگی‌های گروه شهناز در این است که از سازهای ابداعی محمدرضا شجریان در کنسرت‌های این گروه استفاده می‌شود. عنوان این گروه از نام جلیل شهناز گرفته شده‌ است.
«شهنازی» هم در سال ۱۳۸۰ توسط داریوش پیرنیاکان تشکیل شد و نام این گروه از نام استاد علی‌اکبر شهنازی گرفته شده است. در همان سال نخست کنسرت‌هایی در تهران و شهرستان‌ها و همچنین خارج از کشور برگزارشد و یک آلبوم هم با نام «آسمان» با آواز آقای نوربخش حاصل کار این گروه است.
«کامکارها» یکی از گروه‌های موسیقی کردی و ایرانی است. از این گروه با عنوان «بزرگترین گروه موسیقی خانوادگی ایران» یاد شده‌ است. کامکارها در سال ۱۳۴۴ به سرپرستی حسن کامکار در سنندج تشکیل شد. اولین کنسرت‌های رسمی این خانواده با نام «گروه کامکارها» در اوایل انقلاب و در مجموعه آزادی و تالار وحدت اجرا شد.مدیریت هنری گروه کامکارها بر عهده «هوشنگ کامکار» است.
«مولانا» از گروه‌های قدیمی موسیقی سنتی ایران است که تقریباً 43 سال از فعالیت این گروه می‌گذرد. مؤسس و سرپرست این گروه محمد جلیل عندلیبی است که تا کنون کنسرت‌های بسیاری با همراهی این گروه برگزار کرده است.
«مولوی» یکی دیگر از گروه‌های موسیقی است که به خوانندگی شهرام ناظری کنسرت‌های بسیاری در داخل و خارج از ایران برگزار کرده است.
«هم‌آوایان» گروه موسیقی‌ای است که در سال ۱۳۶۸ توسط حسین علیزاده تشکیل شد و شیوه تازه‌ای در خواندن آوازهای جمعی ایرانی ابداع کرد. این گروه متشکل از خوانندگان مرد و زن و همچنین نوازندگان مختلفی است که در طی یک دوره آموزش می‌بینند و توسط علیزاده برای اجراهای بعدی آماده می شوند.
«غزل» گروه موسیقی چند ملیتی است که اعضای آن را کیهان کلهر نوازنده کمانچه ایرانی و شجاعت حسین خان نوازنده سی‌تار، سواپان چادهوری و سواپان چات هوری نوازنده طبلا از هند تشکیل می‌دهند. آثار گروه تلفیقی از موسیقی شمال هند و موسیقی سنتی ایرانی است.