انوشه میرمرعشی

علاقه امام به همسر و فرزندان و نوه هایشان را بهتر از همه شاید بتوان در میان خطوط نامه هایی دید که برای خانواده شان می‌نوشتند؛ بویژه نامه هایی که برای همسرشان نوشته‌اند...
اولین نامه را امام در فروردین 1312.ش برای همسرشان نوشته‌اند. در این تاریخ امام برای سفر «حج» راهی خانه خدا بوده‌اند و در مسیر و از بیروت نامه را خطاب به خدیجه خانم ثقفی نوشته‌اند. در آن زمان فرزند اول امام یعنی حاج آقا مصطفی سه ساله بوده‌اند...
«بسمه تعالی. تصدقت شوم، الهی قربانت بروم، در این مدت که مبتلای به جدایی از آن نور چشم عزیز و قوت قلبم گردیدم، متذکر شما هستم و صورت زیبایت در آیینه قلبم منقوش است.عزیزم، امیدوارم خداوند شما را به سلامت و خوش در پناه خودش حفظ کند. [حال] من با هر شدتی باشد می‌گذرد؛ ولی به حمدالله تاکنون هرچه پیش آمد، خوش بوده و الان در شهر زیبای بیروت هستم. حقیقتا جای شما خالی است، فقط برای تماشای شهر و دریا خیلی منظره خوش دارد. صد حیف که محبوب عزیزم همراهم نیست که این منظره عالی به دل بچسبد. در هر حال، امشب، شب دوم است که منتظر کشتی هستیم. از قرار معلوم و معروف، یک کشتی فردا حرکت می‌کند، ولی ماها که قدری دیر رسیدیم، باید منتظر کشتی دیگر باشیم. عجالتا تکلیف معلوم نیست، امید است خداوند به عزت اجداد طاهرینم، که همه حجاج را موفق کند به اتمام عمل. از این حیث قدری نگران هستم، ولی از حیث مزاج بحمدالله به سلامت. بلکه مزاجم بحمدالله مستقیم‌تر و بهتر است. خیلی سفر خوبی است، جای شما خیلی خیلی خالی است. دلم برای پسرت [سیدمصطفی] قدری تنگ شده است. امید است که هر دو به سلامت و سعادت در تحت مراقبت آن عزیز و محافظت خدای متعال باشند. اگر به آقا [پدر همسر امام] و خانم‌ها [مادر و مادربزرگ همسر امام] کاغذی نوشتید، سلام مرا برسانید. من از قِبَل همه نایب‌الزیاره هستم. به خانم شمس آفاق [خواهر همسر امام] سلام برسانید و به توسط ایشان به آقای دکتر [علوی] سلام برسانید. به خاور سلطان و ربابه سلطان سلام برسانید. صفحه مقابل را به آقای شیخ عبدالحسین بگویید برسانند. ایام عمر و عزت مستدام. تصدقت. قربانت؛ روح‌الله » 1

ë زنان بروند کارکنند اما با حجاب
امام خیلی محکم از اجرای احکام و مقررات اسلام دفاع می‌کردند. یکی از این اصول مسأله «حجاب بانوان مسلمان» بود که در آیات 31 سوره نور و 59 سوره احزاب قرآن حکیم آمده است. امام خمینی(ره) در سخنرانی که برای گروه کثیری از بانوان در مدرسه فیضیه و در تاریخ 13 اسفند 57 آنهم با موضوع «زن از دیدگاه اسلام» داشتند؛ در بخشی از سخنرانی خود بعد از تجلیل فراوان از بانوان مسلمان انقلابی، فرمودند: «زن‌ها نباید گول بخورند، زن‌ها گمان نکنند که این مقام زن است که باید بزک کرده بیرون بروند با سر باز و لخت! این مقام زن نیست... » 2. دو روز بعد از آنهم یعنی در تاریخ سه شنبه 15 اسفند 57، امام در طی یک سخنرانی در فیضیه فرمودند: «در وزارتخانه اسلامی نباید در آن معصیت بشود. در وزارتخانه‌های اسلامی نباید زنهای لخت بیایند. زنها بروند اما با حجاب باشند. مانعی ندارد بروند، کار بکنند، لکن با حجاب شرعی باشند، با حفظ حجاب شرعی باشند. » 3
ë خطبه عقد در بیمارستان قلب
در فاصله پیروزی انقلاب اسلامی تا رحلت امام خمینی(ره)، یکی از افتخارات جوانان انقلابی که قصد ازدواج داشتند، این بود که امام خطبه عقدشان را بخوانند. جالب است که امام هم بعد از خواندن خطبه عقد جوانهای انقلابی تنها یک نصیحت به آنها می کردند؛ آنهم اینکه «بروید با هم بسازید»...
زمستان سال 58 امام عزیز(ره) دچار عارضه قلبی شد و به ناچار مدتی در بیمارستان قلب تهران، بستری شدند. البته همان موقع هم با وجود مشکلات قلبشان همچنان به امور کشور و مسائل انقلاب رسیدگی می کردند. آنوقت در همان شرایط بیماری و بستری بودن امام در بیمارستان، یک زوج جوان ابن الوقتی! تصمیم گرفتند که از امام بخواهند خطبه عقدشان را در همان بیمارستان بخوانند...
«دیروز در آخرین ساعتهای اقامت امام خمینی در بیمارستان قلب، یک زوج جوان در حضور امام خمینی به عقد ازدواج یکدیگر درآمدند و پیمان زناشویی بستند. عروس خانم زهرا غلامی بلوک، پرستار بخش «آی. سی. یو» بزرگسالان بیمارستان و داماد آقای احمد داوودی حقیقت طلب، تکنسین الکترونیک بیمارستان قلب هستند که در حضور امام امت پیمان زناشویی بستند. مهریه عروس خانم به نام 14 معصوم، 14 سکه آزادی تعیین شد. در ساعت 15:05 بعدازظهر دیروز خطبه عقد جاری شد و پس از آن امام خمینی یک جلد قرآن مجید را امضا و به عروس و داماد جوان هدیه کردند. در صفحه اول این قرآن امام چنین مرقوم فرمودند:
بسمه تعالی
به مبارکی و میمنت عقد ازدواج بین مخدره زهرا و آقای احمد حقیقت طلب واقع؛ خداوند ان‌شاءالله مبارک فرماید. 12 اسفند 58. روح الله الموسوی الخمینی» پس از جاری شدن خطبه عقد، از طرف عروس و داماد شیرینی در بین کارکنان بیمارستان قلب توزیع شد.»4
ë ضمن عقد شرط بشود که وکیل باشد[زن]در طلاق خودش...
مجلس خبرگان قانون اساسی که تشکیل شد، تنها یک بانو توانست به عنوان نماینده به این مجلس از سوی مردم راه پیدا کند. این بانو منیره گرجی نام داشت که استاد حوزه علمیه بود. از ابتدای ورود خانم گرجی به مجلس خبرگان تدوین قانون اساسی، ایشان اهتمام ویژه‌ای درباره قوانین مربوط به خانواده و حقوق زنان داشت.
برای همین موقع بررسی مسأله قوانین مربوط حقوق زن در خانواده و بویژه بحث طلاق، شایعاتی درباره تضییع حقوق زنان در قانون اساسی از سوی برخی مطبوعات زاویه دار با اسلام و انقلاب اسلامی، منتشر شد که عکس العمل جمعی از زنان را علیه مجلس خبرگان و بویژه خانم گرجی به دنبال داشت. به طوری که در عصر روز سه شنبه 8 آبان 58، تظاهراتی به وسیله اتحادیه انقلابی زنان –با گرایشات چپ- در پارک دانشجو تهران سازماندهی شد که در آن تظاهر کنندگان شعارهایی مبنی بر «منیره گرجی منتخب زنان نیست، تحمیل ارتجاع است» و یا «جنگیدیم، خون دادیم اما هنوز در بندیم» می‌دادند. ولی در همان روز و در قسمت دیگر پارک تظاهراتی از سوی انقلابیون برپا شده بود که تظاهرکنندگان فریاد می زدند: «بی بندوبار دیروز – مبارزان امروز» و یا «کردستان تمام شد-توطئه‌ها شروع شد» که در نهایت کار این دو گروه به زد و خورد و درگیری انجامید.5
امام خمینی(ره) بعد از این جریانات در سخنرانی خود در تاریخ 9 آبان 58 و در دیدار خانواده شهدای 15 خرداد 42، به این شایعات اشاره کردند و فرمودند: «من امیدوارم که این قشرهای مختلفی که هست، همه توجه داشته باشند که این توطئه‏هایی که الان در بین هست با توجه خودشان خنثی کنند. شما دیدید و خانم‌های به قول خودشان روشنفکر دیدند، که یک دروغی در تهران منتشر کردند. و این خانم‌ها بدون اینکه رسیدگی کنند، به خیابان‌ها می‏خواستند بریزند. در صورتی که اصلاً یک همچو قانونی که آنها خیال می‏کردند مطرح نبود. مع‏ذلک، مع‏الأسف این روشنفکرها معلوم شد که این قدر بی‏توجه به مسائل روز هستند و به مسائلی که مربوط به سرنوشتشان هست که مطالبی که در رادیو - تلویزیون، در مطبوعات منتشر شده است اینها نگاه نکردند و فقط به نوشته بعض اشخاص مُفْسِد نگاه کردند... این معنا[از]من قبلاً سؤال شده بود و جواب دادم که طلاق در صورتی که شرط بشود در ضمن عقد با مرد، وقتی که می‏خواهند عقد کنند، شرط بکنند و در ضمن عقد این شرط بشود که وکیل باشد[زن]در طلاق خودش، یا مطلقاً، یا در شرایطی یک سؤالی پیش آورده است و آن اینکه این زنهایی که حالا تحت زوجیت هستند چه؟ این ولایت فقیه را اینها مخالفت می‏کنند، در صورتی که نمی‏دانند از شئون فقیه هست که چنانچه یک مردی با زن خودش رفتارش بد و ناسالم باشد،  [دادگاه] او را اولاً نصیحت کند و ثانیاً تأدیب کند و اگر دید نمی‏شود، اجرای طلاق کند. » 8
ë امامی که نگران آینده همسران شهدا بود...
امام خمینی(ره) در سخنرانی‌های زیادی صبر و مقاومت همسران شهدا را می‌ستودند و برای‌شان از خدا توفیق و اجر فراوان طلب می‌کردند. اما امام حواس‌شان به مسائل روانی، اجتماعی و عاطفی همسران شهید هم بود یعنی ایشان می‌دید که در برخی از مواقع سنت‌ها و تفکرات عوامانه مانعی جدی در برپایی سنت الهی ازدواج برای آنها می‌شود.
به همین علت ایشان در پیامی به مناسبت روز میلاد حضرت زهرای مرضیه(س) خطاب به همسران شهید فرمودند: «یک نصیحت مخلصانه و پدرانه به بانوانی که جوانند و همسران‌شان به لقاءالله پیوسته‌اند می‌نمایم که از ازدواج؛ این سنت ارزنده الهی سرباز نزنند و با ازدواج خود یادگارهایی چون خود، مقاوم و ارزنده به جا گذارند و به وسوسه بعضی اشخاص بی‌توجه به صلاح‌ها و فسادها گوش فرا ندهند و نیز به پاسداران و سربازان و جوانان عزیز تذکر می‌دهم که ازدواج با این بانوان را غنیمت شمرده و با انتخاب همسرانی چنین ارزنده به زندگی شرافتمندانه خویش ادامه دهند. خداوند تعالی یار و مددکارتان باد.»
 

و امامی که برای دل عروسش «فاطمه خانم طباطبائی» شعر می گفت...
دخترم!
فاطی از فاطمه(س) خواهد سخنی
بین چه میخواهد از مثل منی
آن که جبرئیل پیام آور اوست
عارف منزلتش داور اوست
کیست در جمع رسل جز احمد
کاتب وحی وی از سوی احد
دخترم! دست بدار از دل من
 عشق من جوی در آب و گل من9

منابع:
1  -صحیفه امام (ره)، جلد1، ص 2و3
2  -صحیفه امام(ره)، جلد 6، صفحه 301
3 -صحیفه امام (ره)، جلد 6، صفحه 328 و 329
4 -روزنامه اطلاعات، شماره 16089، مورخ 13 اسفند 1358.ش، ص 1
5 - روزنامه جمهوری اسلامی، شماره 126، مورخ 9 آبان 58، ص 1و2
6  -صحیفه امام (ره)، جلد 3، صفحات 11، 83، 96
7  -صحیفه امام (ره)، جلد1، ص 437
8  - صحیفه امام (ره)، جلد 10، ص 406
 9 - دیوان امام (ره) –مجموعه اشعار امام خمینی(ره)، ص 312