وزیر نیرو با اشاره به اجرای موفق طرح‌های مدیریت مصرف و قبض رایگان 5 میلیون مشترک در تابستان، مشارکت مردم را یکی از پایه‌های مدیریت مصرف امسال عنوان کرد. به گزارش وزارت نیرو، «علی‌اکبر محرابیان» با بیان اینکه یکی از پایه‌های مدیریت مصرف امسال، مشارکت مردم است، اظهار کرد: برای مشارکت عموم مردم لازم بود مردم را با موارد مدیریت مصرف آشنا کرده و اقشار جامعه را به مشارکت در این باره دعوت کنیم.
وی با اشاره به نتیجه اجرای طرح مدیریت مصرف گفت: از ابتدای فصل گرم حدود 40 میلیون قبض صادر شده که 16 میلیون و 700 هزار مشترک به عبارتی دیگر بیش از 40 درصد مشترکان مصرف خود را نسبت به سال گذشته کاهش داده‌اند. این موضوع نشان دهنده مشارکت عمومی مردم و موفقیت طرح‌های مدیریت مصرف است. محرابیان یادآور شد: بر اساس قولی که به مردم دادیم، قرار شد در کنار این طرح برای مشترکان کم‌مصرف پاداش صرفه‌جویی در نظر گرفته شود که از این بابت حدوداً 850 میلیارد تومان پاداش مدیریت مصرف به مشترکان صنعت برق داده شده که پیش‌بینی می‌شود این رقم از هزار میلیارد هم تا آخر فصل تابستان عبور کند. وزیر نیرو خاطرنشان کرد: از 16 میلیون و 700 هزار قبضی که شامل دریافت پاداش صرفه‌جویی شدند، حدود 5 میلیون قبض، رایگان یا بستانکار شد که نشان می‌دهد پاداش صرفه‌جویی این مشترکان بیش از هزینه قبض آ‌نها بوده است.
وی با اشاره به برنامه مدیریت مصرف در ادارات تصریح کرد: در بخش اداری مصوبه هیأت دولت مبنی بر کاهش 30 درصدی مصرف نسبت به سال گذشته را داشتیم که با همکاری همه دستگاه‌های دولتی توانستیم این طرح را با موفقیت اجرا کنیم.
عضو کابینه دولت سیزدهم اضافه کرد: بر این اساس مقرر شد ساعت اداری یک ساعت زودتر شروع شود تا در ساعات گرم روز ادارات دولتی تعطیل شوند، کاهش دمای حرارت دستگاه‌های سرمایشی و استفاده از مولدهای خودگردان از دیگر راهکارهای کاهش مصرف ادارات در طرح مدیریت مصرف بود.
وی برنامه مدیریت بار مصرف صنایع را برنامه‌ای منعطف و متنوع دانست و خاطرنشان کرد: از 630 هزار صنعت فعال در کشور، متعهد شدیم که برق 580 هزار صنعت را که عمدتاً صنایع خرد یا حیاتی مثل داروسازی بودند، بدون محدودیت تأمین کنیم. همچنین برق 49 هزار و 558 مشترک صنعتی دیگر نیز که در سال گذشته به صورت روزانه و از ساعت 11 صبح تا 20 قطع می‌شد، امسال تنها به مدت 12 ساعت در هفته طی یک روز، آن هم تنها از ساعت 11 تا 23 به صورت گردشی محدود می‌شد.
وزیر نیرو در پایان یادآور شد: همچنین با 442 شرکت صنایع بزرگ که مشمول طرح محدودیت شدند، این گونه به تفاهم رسیدیم که اولاً در طول سال میزان برق مورد نیازشان را برای تولید استاندارد تأمین کنیم، ثانیاً ایامی را که مشمول محدودیت مصرف می‌شوند به دوران تعمیر و نوسازی و تعطیلات سالانه اختصاص دهند و ثالثاً تا آنجا که برایشان مقدور است کسری برق روزانه را در ایام محدودیت با برق نامحدود شبانه جبران کنند.

گروه اقتصادی/ با نزدیک شدن به فصل سرما، تقاضای انرژی در اروپا روندی افزایشی گرفته و رسانه‌ها از تشدید بحران در اروپا گزارش می‌دهند. «فایننشال  تایمز» در این باره با اشاره به نشست اضطراری اتحادیه اروپا در خصوص شرایط سخت تأمین انرژی می‌نویسد: «اتحادیه اروپا نشست اضطراری وزرای انرژی را تشکیل خواهد داد؛ زیرا قیمت گاز روز جمعه به بالاترین حد خود در اروپا رسیده و از 343 یورو در هر مگاوات ساعت (100 دلار در هر میلیون واحد حرارتی بریتانیا) بالاتر رفته است. این مسأله اقتصاد منطقه را به رکود عمیقی خواهد برد و کشورها نگران بخش صنعت و کشاورزی هستند. پتر فیالا، نخست‌وزیر چک، روز جمعه گفت که چک به‌عنوان رئیس دوره‌ای شورای اروپا، وزیران انرژی را احضار می‌کند تا درباره اقدامات اضطراری خاص برای رسیدگی به وضعیت انرژی بحث کنند. این نشست نشان‌دهنده تهدید جدی برای صنایع انرژی بر است.»
شرایط اروپا از نظر قیمت انرژی بویژه گاز، بحرانی است. قیمت ها به رقمی رسیده که گویی اروپاییان برای هر بشکه نفت 500 دلار پرداخت می‌کنند. قیمت‌ها بیش از 10 برابر سطح آنها در ایالات متحده است. اگرچه این قیمت برای امریکا نیز بالاترین قیمت از قبل بحران مالی است.
این کمبود و گرانی از زمانی که روسیه عرضه گاز از طریق خط لوله کلیدی نورد استریم 1 به اروپا را (در ماه ژوئن) کاهش داد، تشدید شده است. «فایننشال تایمز» اشاره می‌کند که همچنین ممکن است در زمستان با سرد شدن دما گاز صنعت نیز با جیره‌بندی مواجه شود. به دنبال این مسأله روز جمعه وزیران انرژی اتحادیه اروپا در نشستی اضطراری برای تصمیم‌گیری درباره اعمال سقف قیمتی برای گاز روسیه با این طرح مخالفت کردند.
هزینه سوخت خانوارهای اروپایی
در توصیف وضعیت بحرانی اروپا در بخش انرژی همین بس که براساس داده‌های منتشرشده در بلومبرگ، قیمت برق فقط در یکسال اخیر در کشور آلمان بیش از 860 درصد افزایش یافته و به بیش از 800 یورو به ازای هر مگاوات ساعت رسیده است. این وضعیت به آلمان محدود نبوده و براساس گزارش فایننشال تایمز، بحران انرژی سبب شده تا قیمت برق در منطقه اروپا 5 برابر شود.
در این باره دانشگاه صنعتی شریف در گزارش هفتگی خود از بازار انرژی اشاره می‌کند: «برای درک بهتر بحران در ناحیه یورو کافیست این ارقام با بهای پرداختی در ایران مقایسه شوند. براساس مصوبه دی ماه 1400 هیأت وزیران مشترکان پرمصرف ایرانی به ازای هر کیلووات ساعت تنها مبلغ 1400 تومان پرداخت می‌کنند. این در حالی است که با فرض نرخ هر یورو برابر 28500 تومان و با توجه به ارقام ذکرشده توسط فایننشال تایمز هر شهروند اروپایی در حال حاضر مبلغ 17100 تومان یعنی بیش از 12 برابر یک شهروند ایرانی را به ازای هرکیلووات ساعت پرداخت می‌کند. موضوعی که خود را در اعتراضات هفته‌های اخیر در کشورهای اروپایی نیز نشان داده است.»
به گفته گازپروم، تا به امروز، اعضای اتحادیه اروپا تحویل گاز طبیعی روسیه را تا 48 درصد کاهش داده‌اند.
کمبود گاز در اروپا متفاوت از ایران
در این روزها که بحران انرژی بویژه گاز و برق اروپا را در وضعیت اضطراری قرار داده، برخی می‌گویند که شرایط ایران در زمستان امسال متفاوت از اروپا نیست. چراکه مانند سال گذشته با کمبود 250 میلیون متر مکعبی گاز در برخی از روزهای سرد مواجه خواهد بود. اما رئیس گروه مطالعات انرژی وین می‌گوید: «اندازه و ابعاد مشکل در ایران و اروپا یکسان نیست. ایران دسترسی به منابع گازی در داخل و حتی در همسایگی دارد؛ حتی می‌تواند کاهش فصلی صادرات داشته باشد. ایران با اروپا، قابل مقایسه نیست. اروپا هیچ گونه دسترسی ندارد.»
فریدون برکشلی در گفت‌و‌گو با «ایران» ادامه می‌دهد: «ایران در فصل زمستان عرضه به صنایع پرمصرف را قطع و سوخت مایع را جایگزین می‌کند، اما زمستان را پشت سر می‌گذارد. برای ایران مصارف خانگی مهم است اما در اروپا تعادل بین صنایع و مصارف خانگی لازم است. لذا این دو قابل قیاس نیستند.»
او با اشاره به اینکه در اروپا صرفه‌جویی یک مسأله مهم است، می‌گوید: «امکانات صرفه‌جویی هم فراهم است. هر ۳ سال فردی به خانه سر می‌زند و لوازم برقی پرمصرف را کنترل می‌کند؛ تلویزیون، یخچال، ماشین رختشویی و... کنترل می‌شوند تا از نظر مصرف انرژی استاندارد باشند. اگر مطابق استاندارد نباشند، جریمه می‌کنند. در ایران نیز ظرفیت صرفه‌جویی وجود دارد.»
طرح‌های تشویقی برای کاهش مصرف
برکشلی با اشاره به اینکه در کشورهای اروپایی قیمت گاز و برق متفاوت از یکدیگرند، بیان می‌کند: «کشورها به دنبال راهکارهای متفاوتی نیز برای مدیریت شرایط هستند. از جمله اینکه در اتریش برای مصرف برق بخش خانگی مثل ایران برنامه‌ریزی کرده‌اند. قیمت، تابعی از مصرف هست. کم مصرف‌ها کمتر می‌پردازند و تشویق‌های قیمتی دریافت می‌کنند. پرمصرف‌ها هیچ کمکی دریافت نمی‌کنند. این اقدام یعنی قیمت‌گذاری بر مبنای مصرف از ماه اوت آغاز شده است. اما با این حال، به طور متوسط برای خانگی تقریباً نزدیک به ۴ برابر نسبت به پارسال شده است. البته در اروپا قیمت برق، گاز و آب، با هم حساب می‌شود. یعنی مردم برای هر سه، یک صورتحساب دریافت می‌کنند.»
رئیس گروه مطالعات انرژی وین می‌گوید: «البته سیاست‌ها مرتب تغییر می‌کند. سردرگمی دارند. شرایط مثل زمان شیوع کرونا است. اروپا بلا تکلیف است. در واقع دنیا بلاتکلیف است. نارضایتی مردمی نیز زیاد شده است. تنها مسأله‌ای که می‌توان پیش‌بینی کرد این است که روسیه برای همیشه از صحنه گاز اروپا خارج شده است.»
کارشناسان بر این باورند که بحران گازی امسال اروپا با افزایش سهم ال‌ان‌جی در ماه‌ها و سال‌های آتی به شکلی پیش خواهد رفت که سهم راهبردی روسیه در بازار اروپا تضعیف و درنهایت تبدیل به یک سهم تجاری می‌‌شود. این مسأله سبب می‌شود برخی از پروژه‌ها مثل خط لوله «نورد استریم 2» و خط لوله «ترک استریم» به سمت کشورهای حوزه بالکان و سایر خطوط لوله روسیه توسعه نیابد و در نهایت وضعیت کنونی هم تضعیف شود. در سال 2021 سهم خطوط لوله گاز روسیه از بازار اروپا نزدیک به 145 میلیارد مترمکعب بود و حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیارد ‌مترمکعب نیز صادرات «ال ان جی» بود. حالا نه ‌تنها نورد استریم 2 با سهمی حدود 50 میلیارد مترمکعب افتتاح نمی‌شود بلکه تقریباً نزدیک به ۷۰ تا ۹۰ میلیارد مترمکعب از سهم روسیه از این بازار حذف خواهد شد. برکشلی می‌گوید: «ایران هم با مجموعه اقداماتی می‌تواند وارد این بازار شود، بیش از هر چیز، نیاز به عزم ملی و بهبود روابط بین‌المللی است. اگر این دو، در کار باشند، آینده گاز ایران به اروپا، قطعی است. اروپایی‌ها کاملاً به این موضوع توجه دارند.»