امین محمودی
خبرنگار


تأمین نیاز بازار و خودکفایی در تولید قند و شکر جزو اصلی‌ترین برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی است که برای این مهم افزایش سطح زیر کشت و تولید نیشکر و چغندر قند در کشورمان از سال‌های گذشته مورد توجه قرار گرفت.
وزارت جهاد کشاورزی برای رسیدن به این مهم همراه با 7 محصول کشاورزی دیگر بازه ده ساله (از سال 1394 تا 1404) را تدوین و برنامه‌ریزی کرد تا با حمایت از کشاورزان بتواند به خودکفایی در تولید شکر برسد.
فعالیت 36 کارخانه برای تولید شکر در کشور
شکر در ۱۲۰ کشور جهان تولید می‌شود و ۸۰ درصد از تولید جهانی شکر، بر پایه نیشکر است. برزیل و هند پیشگامان تولید در صنعت قند و شکر جهان هستند. تولیدکننده‌های عمده شکر در جهان عبارتند از برزیل، هند، چین، تایلند و امریکا که از میان آنها برزیل و هند درمجموع حدود ۴۰ ‌درصد شکر جهان را تولید می‌کنند. 
در ایران پس از صنعت نساجی، صنعت قند و شکر، دومین صنعت قدیمی محسوب می‌شود. ایران یکی از هفت کشور جهان است که از نظر تنوع اقلیمی و عرض جغرافیایی، از شرایط تولید شکر از هر ۲ محصول چغندرقند و نیشکر برخوردار است؛ اما برخلاف آمار جهانی سهم تولید شکر با پایه چغندرقند نسبت به نیشکر بیشتر است و در حدود ۶۰ درصد از شکر تولیدی در ایران، از فرآوری چغندر حاصل می‌شود. ازنظر تکنولوژی، صنعت شکر کشور در وضعیت خوبی قرار ندارد. 
در ایران مجموعاً ۳۵ کارخانه تولید شکر چغندری و ۹ کارخانه شکر نیشکری تأسیس شده است که از این آمار، تنها ۳۶ کارخانه فعال هستند.
همین امر کارساز واقع شد به طوری که واردات شکر مورد نیاز کشورمان در سال 96 به حدود 103 هزار تن رسید و انتظار می‌رفت در سال 97 کشورمان به خودکفایی برسد اما اعطای ارز 4200 تومانی به واردات محصولات مختلف به سان توفان سونامی خودکفایی در بسیاری از محصولات کشاورزی از جمله شکر را به رؤیای دیرینه تبدیل کرد.
به طوری که آمارهای گمرک در سال 97 نشان دهنده آن است که طی این سال با افزایش 550 هزار تنی حدود 640 هزار تن شکر وارد کشور شد و طی سال‌های بعدی نیز بیش از 500 هزار تن بوده است.
کاهش مصرف شکر پس از اصلاح ارز ترجیحی
 میانگین مصرف شکر سال گذشته حدود 2 میلیون و 400 هزار تن بود اما با توجه به کاهش سرانه مصرف پس از اصلاح ارز ترجیحی، مصرف شکر در بازار داخلی منطقی شده و به نظر می‌رسد آرام آرام به سمت 2 میلیون و 100 هزار تن در سال برسد، از این میزان یک میلیون و 500 هزار تن آن از محل تولید داخل تأمین می‌شود. بخش زیادی از شکر وارداتی و تولید داخل هر ساله به صورت کاذب توسط صنایع بیسکوئیت، شیرینی و شکلات مصرف می‌شد به همین دلیل میزان مصرف سرانه این کالای اساسی برای هر ایرانی 10 کیلوگرم بالاتر از مصرف سرانه جهانی بود.
افزایش واردات شکر برای ذخایر استراتژیک
با این حال در حال حاضر بازار شکر آرام بوده و قیمت هر کیلوگرم از این محصول بین 20 تا 24 هزار تومان در بازار است.
غلامحسین بهمنی، دبیر انجمن تصفیه‌کنندگان شکر در گفت‌و‌گو با «ایران» درخصوص آخرین وضعیت بازار شکر گفت: هم‌اکنون میزان عرضه در بازار شکر بشدت بالاست به همین دلیل شاهد ثبات قیمت این محصول در بازار هستیم.
وی افزود: خوشبختانه در سال‌جاری میزان واردات شکر افزایش یافته، که همین امر زمینه‌ساز این امر شده که هیچ مشکلی در عرضه این کالا وجود نداشته باشد.
با این حال با توجه به افزایش قیمت‌های جهانی به دلیل جنگ اوکراین و وقوع خشکسالی بی‌سابقه در کشورهای تولیدکننده قند و شکر، بیشتر کشورهای جهان به سمت افزایش ذخایر استراتژیکی خود رفته‌اند که ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. به طوری که با وجود آنکه بازار نیازی به واردات شکر به صورت انبوه ندارد اما دولت سیزدهم برای رفع نگرانی در این بازار حدود 400 هزار تن قند و شکر بیش از نیاز بازار وارد کرده است.
افزایش تولید چغندرقند در کشور
در سال زراعی 1400-1399 کشت چغندر قند در بیش از 115 هزار هکتار از اراضی کشور صورت گرفت که این امر زمینه ساز تولید 6 میلیون و 260 هزار تن چغندرقند را فراهم آورد، از طرف دیگر در بیش از 70 هزار هکتار از اراضی کشاورزی کشور نیز 5 میلیون و 320 هزار تن نیشکر تولید شد.
با این حال یکی از سیاست‌های اصلی وزارت جهاد کشاورزی برای خودکفایی در تولید شکر افزایش تولید چغندرقند به جای تولید نیشکر در کشور است به طوری که با افزایش 70 درصدی قیمت خرید تضمینی چغندرقند به دنبال تحقق این مهم است.
در همین خصوص سیدجواد ساداتی‌نژاد، وزیر جهاد کشاورزی در گفت‌و‌گو با «ایران» اظهار کرد: با اولویت قرار دادن کشت چغندر قند به جای نیشکر و توسعه کشت پاییزه این محصول به جای کشت تابستانه به دلیل آب بر بودن می‌توانیم به خودکفایی در تولید شکر برسیم. از طرف دیگر پیمان حصادی، مجری طرح گیاهان قندی وزارت جهاد کشاورزی با تأکید بر افزایش قابل توجه نرخ خرید تضمینی چغندر قند می‌گوید: عقب‌ماندگی طرح خودکفایی شکر طی سالیان آینده جبران خواهد شد و تا سال 1403 می‌توانیم به خودکفایی در تولید این کالای اساسی نائل شویم.
واردات 530 میلیون دلاری در سال‌جاری
آمارهای گمرک در هفت ماه نخست سال نشان می‌دهد تاکنون 966 هزار و 476 تن و 101 کیلوگرم انواع قند و شکر به ارزش 529 میلیون و 868 هزار و 586 دلار وارد کشور شده، این در حالی است که در هفت ماه نخست سال 1400 حدود 896 هزار و 228 تن و 164 کیلوگرم انواع قند و شکر به ارزش 396 میلیون و 493 هزار دلار وارد کشور شده بود. 
این آمار حاکی از آن است که واردات انواع قند و شکر با افزایش حدود 100 هزار تنی و 135 میلیون دلاری نسبت به سال گذشته روبه‌رو شده است، از طرف دیگر به لحاظ درصدی نیز واردات انواع قند و شکر در هفت ماه نخست سال‌جاری نسبت به بازه زمانی مشابه در سال گذشته به لحاظ ارزشی به دلیل افزایش قیمت‌های جهانی در یک سال گذشته رشد34 درصدی و به لحاظ وزنی افزایش 8 درصدی را به خود دیده است.
بیشترین شکر وارداتی کشور از مبادی کشورهای امارات متحده عربی، هندوستان و ترکیه وارد کشور شده است، با این حال می‌توان از کشورهای ایتالیا، آلمان، فرانسه، سوئیس، بلژیک، چین، افغانستان، قطر، کانادا و لوکزامبورگ به عنوان 10 مبدأ دیگر واردات انواع قند و شکر یاد کرد.

آرامش بر بازار میوه حاکم است

 عضو هیأت مدیره اتحادیه بارفروشان گفت: با توجه به فراوانی عرضه در برابر تقاضا پیش‌بینی می‌شود که نوسان خاصی در بازار رخ ندهد. 
اکبر یاوری با بیان اینکه بازار میوه تعریفی ندارد، گفت: با توجه به فراوانی عرضه در برابر تقاضا پیش‌بینی می‌شود که نوسان خاصی در بازار میوه اتفاق نیفتد. 
وی قیمت کنونی هر کیلو انار دماوند را ۲۰ تا ۴۳ هزار تومان، انار ساوه ۸ تا ۲۵ هزار تومان، انار شیراز ۱۵ تا ۳۵ هزار تومان، پرتقال تامسون شمال ۶ تا ۱۵ هزار تومان، پرتقال ناول جنوب ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان، خرمالو شمال ۸ تا ۱۸ هزار تومان، خرمالو کن ۱۵ تا ۳۷ هزار تومان، کیوی ۱۰ تا ۲۰ هزار تومان، لیموشیرین ۱۵ تا ۲۸ هزار تومان و نارنگی را ۱۰ تا ۲۵ هزار تومان اعلام کرد. 
یاوری می‌گوید: هم‌اکنون هر کیلو انگور بی‌دانه زرد با نرخ ۲۰ تا ۴۰ هزارتومان، انگور بی‌دانه قرمز ۲۰ تا ۵۰ هزارتومان، خیار اصفهان ۸ تا ۱۵ هزار تومان، خیار بوته‌ای ۸ تا ۱۲ هزارتومان، سیب لبنانی زرد ۱۵ تا ۳۸ هزار تومان، سیب لبنانی قرمز ۱۵ تا ۳۵ هزار تومان، موز ۳۰ تا ۴۳ هزار تومان و هندوانه ۴ تا ۸ هزار تومان در میدان مرکزی عرضه می‌شود. 
عضو هیأت مدیره اتحادیه بارفروشان قیمت کنونی هر کیلو پیاز قرمز را ۱۵ تا ۱۶ هزار تومان، پیاز شیری ۱۲ تا ۱۴ هزار تومان، پیاز زرد ۱۲ تا ۱۳ هزارتومان، گوجه‌فرنگی ۵ تا ۸ هزار تومان و سیب‌زمینی را ۱۲ تا ۱۳ هزار تومان اعلام کرد و گفت: قیمت کنونی گوجه فرنگی نسبت به قبل کاهش یافته، اما توزیع پیاز کماکان به‌صورت قطره چکانی در حال انجام است. او گفت: با توجه به فراوانی تولید مرکبات و عرضه سایر میوه‌ها پیش‌بینی می‌شود که نوسان خاصی در بازار شب یلدا رخ ندهد.

 سطح زیر کشت گندم به بالای ۶ میلیون هکتار می‌رسد

 رئیس بنیاد ملی گندمکاران گفت: کشت گندم تا ۲۰ آذر ادامه دارد و برآورد می‌شود که سطح زیرکشت گندم به ۶ تا ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار برسد.
عطااللّه هاشمی گفت: بنابر آخرین آمار بیش از ۸۰ درصد کشت گندم آبی و دیم در استان‌های کشور انجام شده است. به گفته وی، با توجه به پراکنش بارش در برخی استان‌ها، کشت دیم در شمال غرب و غرب انجام شده است، همچنین کشت آبی در استان‌های باقیمانده تا ۱۰ روز دیگر انجام می‌شود. 
هاشمی با بیان اینکه کشت گندم تا ۲۰ آذر ادامه دارد، گفت: برآوردها حاکی از آن است که سطح زیرکشت گندم به ۶ تا ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار برسد. رئیس بنیاد ملی گندمکاران گفت: هم‌اکنون مشکلی از لحاظ سطح زیرکشت گندم نداریم، تنها در خصوص تغذیه و کود مشکل داریم که به رغم پیگیری‌های صورت گرفته به خوبی تأمین نشد. 
وی با بیان اینکه تا پایان سال ۲.۵ تا ۳ میلیون تن گندم وارد می‌شود، گفت: بنابر پیش‌بینی سازمان هواشناسی، با استمرار بارش‌های مناسب در فصل زمستان و بهار انتظار می‌رود که در سال آینده نیازی به واردات گندم برای تأمین نان کشور نداشته باشیم.