ائتلاف زنانه

مهراوه خوارزمی
خبرنگار
چهار حزب متعلق به زنان اصلاح‌طلب در هفته‌ای که گذشت، از ائتلاف با یکدیگر و تشکیل نهادی با عنوان «شورای‌عالی سیاستگذاری زنان اصلاح‌طلب» خبر دادند. انجمن روزنامه‌نگاران زن ایران به دبیر کلی ژاله فرامرزیان، جمعیت حمایت از حقوق بشر زنان که شهیندخت مولاوردی دبیرکل آن است، مجمع زنان اصلاح‌طلب به دبیر کلی زهرا شجاعی و جمعیت زنان مسلمان نواندیش که فاطمه راکعی در جایگاه دبیرکلی‌اش قرار دارند، اهدافی همچون تعیین راهبردهای اصلی مشارکت سیاسی زنان، تهیه بانک اطلاعات زنان فعال و توانمند سیاسی را از جمله هدف‌های پیش‌بینی شده برای این تشکل ائتلافی تعریف کرده‌اند. این تغییر در حالی است که بدنه اجتماعی چندان ارزیابی مثبتی از نتایج این فعالیت‌های حزبی ندارند و این را در شبکه‌های اجتماعی بروز می‌دهند. با این حال  به بهانه اعلام موجودیت این تشکل گفت‌وگوی کوتاهی با فاطمه راکعی انجام دادیم که در پی می‌آید.   
 
شاید ساده‌ترین پرسش این باشد که چه دلایلی ائتلاف میان احزاب زنان اصلاح‌طلب را ضروری ساخت، در فعالیت ائتلافی این احزاب چه مزایایی نهفته است که به صورت جداگانه قابل پیگیری نبود؟
ما دبیران کل هر چهار حزب به کار متشکل و شبکه‌ای  معتقدیم و به همین دلیل به این نتیجه رسیدیم که برای هم‌افزایی بیشتر و برای اینکه این چهار حزب با هم  و با اعضای یکدیگر ارتباط شبکه‌ای بیشتری داشته باشند و به تعامل و همفکری بیشتری دست پیدا کنند شورای ‌عالی سیاستگذاری زنان اصلاح‌طلب را تشکیل دهیم. برای اینکه در موارد حساس بتوانیم مواضع مشترک اتخاذ کنیم.
این تغییر آیا می‌تواند به تحولی در پیگیری مطالبات زنان منتهی شود یا آن طور که برخی ناظران برداشت می‌کنند نوعی تشکل‌یابی برای به دست آوردن قدرالسهم بیشتر در عرصه سیاسی و فهرست‌های آتی انتخاباتی است؟
متأسفانه با وجود 40 سال کار بی وقفه‌ای که زنان و مردان مدافع حقوق زنان در ایران انجام داده‌اند، هنوز به آن تصویری که در ابتدای انقلاب اسلامی از موقعیت و جایگاه زنان در کشور تجسم می‌شد، نرسیده‌ایم. تصویری که امام خمینی(ره) به تأسی از احکام دین مبین اسلام و سنت پیامبر ارائه می‌دادند و در جملات تاریخی ایشان از جایگاه زنان در جامعه ارائه می‌شد؛ اینکه می‌فرمودند از دامن زن است که مرد به معراج می‌رود و بعد زنان را با قرآن مقایسه می‌کردند و آنها را مربیان جامعه می‌دانستند و تأکید داشتند بر اینکه زنان باید در مقدرات اساسی کشور تأثیرگذار باشند. اینها مسائلی است که در قانون اساسی کشورمان هم دیده شده است و  این قانون ظرفیت نائل شدن به خیلی از مواردی را که در انقلاب پیرامون رفع موانع و مشکلات حقوقی و اجتماعی زنان مطرح شد دارد؛ ولی هنوز تا تحقق کامل اهداف آن فاصله داریم و  موارد تبعیض آمیزی در قانون مدنی، قانون استخدام کشوری و بسیاری از مقررات نهادهای مختلف کشور وجود دارد که باید بر طرف شود.
علی رغم دستاوردهایی که انقلاب اسلامی برای زنان ایران داشته است  هنوز از بسیاری از مسائل متأثر  از دیدگاه یک تفکر اقلیتی در کشور است که  دیدگاه‌هایی همچون تفکیک جنسیتی را پیگیری می‌کنند. مسلم است که این دیدگاه‌ها هم قانونی نیست و هم مغایر با فرهنگ انقلاب ما است. اما عده‌ای همچنان بر این طبل می‌کوبند که زنان را بعد از این همه پیشرفت و تلاش خانه‌نشین کنند. به همین دلیل تلاش‌های ما  برای مقابله با چنین تفکراتی پایانی ندارد. تاکنون نیز این تلاش‌ها نتایج بزرگی داشته که بازگشت پذیر نیست اما همچنان تا زمانی که برابری کامل به لحاظ انسانی و اجتماعی بین زنان و مردان جامعه آنچنان که مورد تأیید امام و بزرگان دین و اخلاق بوده است برقرار نشود، این تلاش‌ها ادامه دارد.
اما علاوه بر این کارویژه‌ها باید تأکید کنیم که تنها کار این احزاب دفاع از حقوق زنان نیست، اگرچه مهم‌ترین کارشان است. این احزاب تشکیل شده‌اند تا  همان طور که بنیانگذار انقلاب اسلامی تأکید داشتند نهادی برای نقش‌آفرینی سازمان‌مند زنان در مقدرات اساسی کشور باشند. پس این احزاب دو کارویژه دارند؛ یکی رفع تبعیض‌ها و تنگ نظری‌ها در حوزه زنان که ابتدایی‌ترین کارشان است و بعد شرکت جدی در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها برای کشور در حوزه‌های مختلف.
به تناسب همین اهداف ما با هم‌افزایی صورت گرفته تلاش خواهیم کرد تا نقش پررنگ‌تری در تحولات سیاسی کشور ایفا کنیم. چنان که در سال‌های گذشته نیز ما موفق شدیم ایده سهمیه 30 درصدی  زنان را در ارکان احزاب و در فهرست‌های انتخاباتی اصلاح‌طلبان برای مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا را جا بیندازیم و اجرایی کنیم.
می‌دانیم که یکی از شعارهای اساسی دولت روحانی حضور بیشتر زنان در سطوح عالی مدیریت کشور بود، کارنامه دولت را تا این لحظه با توجه به حضور زنان در سمت‌هایی همچون معاونت و مشاوره رئیس جمهوری یا برعهده گرفتن مسئولیت سفارت چگونه ارزیابی می‌کنید؟
گرچه در دولت در سطح کابینه نشد که چند وزیر زن داشته باشیم و هیچ وقت هم آقای روحانی توضیح درستی به جامعه زنان ندادند که چرا می‌خواستند و نشد؛ اما با تلاش‌های خود زنان و نگاه مثبتی که در دولت آقای روحانی وجود داشت در سطوح پایین‌تر از کابینه یعنی مدیریت‌های ارشد و میانی تعدادی از خانم‌ها روی کار آمدند و قدر و فرصت مدیریتی را که به آنها محول شد را با پاکدستی و مسئولیت پذیری که دارند  پاسخ دادند. آنها با تلاش شبانه روزی در انجام مسئولیت محوله درخشیدند و نشان دادند زنان برای قرار گرفتن در سمت‌های بالای سیاسی، اجتماعی و مدیریتی تا چه حد قابلیت دارند. به باور ما هرگونه تلاش شبکه‌ای با هدف هم افزایی توان زنان و چانه‌زنی برای حضور پررنگ‌تر آنان در چنین مسئولیت‌هایی اتفاقی مبارک و مثمر ثمر است.
رابطه آنچه با عنوان شورای‌عالی سیاستگذاری زنان اصلاح‌طلب شکل گرفته است با نهادهایی مانند شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان چه خواهد بود، آیا این دورنما وجود دارد که بخواهید در مقطعی یا مواردی مستقل عمل کنید؟
سعی‌مان این است که تصمیم‌گیری‌هایی که باید در سطح ملی شود ما با همفکری مواضع واحدی را اتخاذ کنیم. الان هم خوشبختانه همه افرادی که ائتلاف احزاب زنان اصلاح‌طلب را تشکیل داده‌اند عضو حقوقی شورای عالی سیاستگذاری هستند و تعدادی هم در شورای هماهنگی احزاب اصلاح‌طلب حضور فعال دارند. آنجا هم آیین‌نامه و اساسنامه مجمع عالی اصلاح‌طلبان در حال تدوین است. از سوی دیگر معنای دیگری که این ائتلاف دارد توانایی و آمادگی زنان برای کار تشکیلاتی و متشکل بر مبنای خرد جمعی است.
آیا احتمال دارد که برای تجمیع قدرت این احزاب و متمرکز شدن آنها بر پیگیری مطالبات زنان جامعه ائتلافی فرا جناحی شکل بگیرد یا دست‌کم سه حزب دیگری که در حوزه زنان وجود دارند و از حیث گرایش سیاسی چندان دور از احزاب اصلاح‌طلب به شمار نمی‌روند به این شورای عالی دعوت شوند؟
بیش از یک دهه است که مسئولیت کمیته زنان خانه احزاب ایران را  برعهده دارم. این کمیته‌ای است که من و خانم مولاوردی با همراهی جمع دیگری از زنان فعال حزبی اعم از اصلاح‌طلب و اصولگرا در خانه احزاب تأسیس کردیم. یکی از مهم‌ترین اهداف این کمیته فعال کردن همه احزاب کشور است تا کمیته سازمان یا به هر حال ساختار مشخصی برای زنان و متمرکز بر مطالبات آنها داشته باشند. زنان فعال در احزاب کشور اعم از اصلاح‌طلب و اصولگرا در کمیته زنان خانه احزاب همه اهتمام داریم که مسائل زنان در احزاب جدی گرفته شود و زنان به ارکان احزاب راه پیدا کنند. این حرکت بسیار موفق بوده و خوشبختانه تداوم دارد. همه احزاب حتی اصولگرایان معتدل سنتی  جدا از مسائل سیاسی و جناحی به مسائل زنان به طور خاص فکر می‌کنند چون جمعیت زنان فعال در این احزاب اغلب مسائل مشترکی را دنبال می‌کنند. بنابراین اینگونه ائتلاف‌ها و اتخاذ مواضع مشابه و یکسان امیدواریم در حوزه زنان بزودی فراگیر شود و جدا از مسائل جناحی به عنوان مسأله‌ای فرا جناحی دیده شود. حیف است که کشور ما با این فرهنگ بالای اجتماعی بعد از گذشت 40 سال از انقلاب هنوز با مشکلات زنان مواجه باشد و کسانی  بخواهند با دیدگاه‌هایی که نه اسلامی است و نه مطابقتی با عرف و خواست مردم دارند به موانع قوانینی در نقش مدیریتی و مشارکت‌های اجتماعی زنان دامن بزنند. هدف بالاتر این است که زنان به واسطه تخصص‌هایی که دارند، مشارکت جدی‌تری در ساختن کشور داشته باشند و نقش خود را در توسعه پایدار ایفا کنند.
یکی از مسائلی که این روزها در حوزه زنان مطرح می‌شود، بحث حجاب است. در محدوده معقول این بحث قشری از زنان معترض به برخورد‌های قهری با پوشش انتخابی‌شان هستند و بعضاً از مواجهه با تبعیض به دلیل نوع پوشش گلایه می‌کنند. بحث تا جایی پیش می‌رود که یک نماینده مجلس پیشنهاد برگزاری رفراندوم می‌دهد و حتی شخص رئیس جمهوری اعلام موضع می‌کند.  موضع و دیدگاه احزاب زنان اصلاح‌طلب در این باره چیست؟
گرچه خود دبیران  کل و اکثریت اعضای شورای مرکزی و.... عموماً زنانی هستند که حجاب اسلامی را رعایت می‌کنند و به آن عقیده  دارند. اما هیچ کدام از فعالان حزبی زن معتقد به حجاب اجباری نیستند. اگر چه قابل انکار نیست که در فرهنگ ایرانی ما قبل از اسلام در دین زرتشت و همه ادیان الهی، حجاب برای زنان به عنوان سرپوش و تن پوش مناسب وجود داشته است، اما متأسفانه همچنان با این نقیصه مواجهیم که فلسفه این پوشش برای جامعه بخوبی و درستی تبیین نشده است و همواره رویکرد اجبار بر فرهنگ‌سازی پیشی گرفته و از نفوذ آن کاسته است. قطعاً احزاب زنان در این موارد مواضع و برنامه‌هایی دارند.  ما چهار حزب هیچ کدام به افراط و تفریط در مسائل زنان معتقد نیستیم و روش‌مان یک روش متعادل و میانه است. بنابراین معتقدیم که هم باید به خواست فرهنگ عمومی  جامعه پاسخ داده شود و هم در هیچ زمینه‌ای  از جمله حجاب نباید به زور و اجبار متوسل شد زیرا تاکنون دیده‌ایم که عملاً نتیجه‌ای ندارد.