آنها می‌توانند هرجایی را شلوغ کنند

اصغر نوری
مترجم  و نمایشنامه‌نویس
موافقت و مخالفت ما با ورود سلبریتی‌های حوزه هنر، از جمله بازیگران به حوزه‌های دیگر مسأله‌ای نیست که حائز اهمیت باشد. این رویداد هم مثل تمام اتفاق‌های دیگر جهان است که می‌افتد و کسی توجهی به آنها نمی‌کند. اما نکته‌ای در این میان وجود دارد که نه سلبریتی‌ها می‌توانند انکارش کنند و نه ناشرانی که کتاب‌های این افراد را منتشر می‌کنند: انگیزه‌ اصلی و محرک مهم چاپ کتاب سلبریتی‌ها؛ مسأله و انگیزه مالی‌ است. در همه جا دنیا هم همین‌طور است. طبیعی است که کتاب سلبریتی‌های مورد علاقه مردم فروش بالایی خواهد داشت. اصلاً به همین دلیل از این چهره‌ها برای حضور در مراسم خیریه و عام‌المنفعه هم دعوت می‌شود. چون آنها می‌توانند هر جایی را شلوغ کنند. پس یک حقیقت و انگیزه پررنگ مالی در این ماجر دخیل است. ناشر می‌داند اگر هر کتابی اعم از شعر، داستان، ترجمه، روز نوشت و خاطرات و... از یک چهره‌ چاپ کند سود خوبی عایدش می‌شود. پس این کار را انجام می‌دهد. و این همان نکته‌ای است که باعث می‌شود نظرات موافق و مخالف نسبت به این اتفاق بی‌اهمیت بشود.
من هیچ اشکال و عیبی در اینکه یک چهره سلبریتی و سرشناس در یکی از حوزه‌های هنری، مثل بازیگری و... به حوزه ادبیات ورود کند نمی‌بینم و اتفاقاً نسبت به آن بدبین نیستم. کتاب خیلی‌ها را هم می‌خوانم و ذهن خود را تا پیش از خواندن اثر بدون پیش‌داوری باقی می‌گذارم تا لحظه‌ای که کتاب را بخوانم و ببینم نویسنده توانسته از کاری که می‌خواسته در این حوزه انجام دهد برآمده یا نه.
به‌عنوان مثال، در حوزه تخصصی کار خودم یعنی ترجمه می‌شنوم که یک سلبریتی آمده و کتابی چاپ کرده است. در وهله اول می‌دانم که بحث مالی در این زمینه دخیل بوده اما به لحاظ کیفی به داوری خود این فرصت را می‌دهم که کتاب را بخوانم بعد نظر بدهم. اتفاقاً من از برخی چهر‌ه‌های سرشناس و معروفی که دست به ترجمه زده‌اند کتاب خوانده‌ام و بین‌ آنها کتاب‌های خوبی هم وجود داشته و بعد از خوانش متوجه شدم که آن فرد دانسته وارد حوزه ترجمه شده است.
بحث دیگری که مهم به‌ نظر می‌رسد این است که در این بین مسئولیت ناشر بسیار مهم و پررنگ است. اگر ناشر به اسم، آبرو و جایگاه خود اهمیت بدهد حتماً زیر بار چاپ هر کتاب سخیفی به انگیزه و بهانه درآمد و سودآوری بالا نخواهد رفت. یا اگر می‌خواهد چنین کاری کند و کتابی از یک سلبریتی منتشر کند حتماً در انتخابش دقت و وسواس به خرج می‌دهد. اگر متن ضعیف است روی آن کار می‌کند و همان ابتدا به ساکن، به همان شکل ضعیف اولیه آن را منتشر نمی‌کند؛ یا اینکه متن را آن‌قدر ضعیف می‌بیند که یکسره عطای چاپ آن را به لقایش می‌بخشد.
 من به ناشری برخورده‌ام که کتاب یک سلبریتی را آن‌قدر پس فرستاد و نویسنده اصلاح کرد تا در نهایت به کیفیت قابل قبولی رسید. برای این ناشر شرط کیفیت بود و حالا کتاب این نویسنده سرشناس، در کنار نویسنده‌های دیگری که کتاب‌شان عالی نیست اما قابل قبول است، قرار گرفته است. یک نویسنده هم اگر بخواهد وارد دنیای بازیگری شود حتماً باید از پس کار، به قدر و اندازه‌ای که بتواند بربیاید.
مثلاً ناصر تقوایی در «آرامش در حضور دیگران» از چند شاعر برای بازی در فیلمش استفاده کرد. خب باید دید که این شاعران بازی قابل قبولی از خود در قامت یک بازیگر ارائه داده‌اند یا نه. وقتی فیلم را می‌بینید متوجه می‌شوید که چنین اتفاقی افتاده است. من فقط گاهی تعجب می‌کنم وقتی جلسات جشن امضای کتاب سلبریتی‌ها برگزار می‌شود و در یک روز مثلاً پنج‌هزار نسخه کتاب به‌فروش می‌رسد. از خودم می‌پرسم ما واقعاً این‌همه کتابخوان داریم؟