تلاش برای حل و فصل بحران در ارتباطات رسانه‌ای

علی رستمی   
مدیر مؤسسه مطالعات خاورمیانه
امروزه در فرآیند حرکتی جامعه، همواره مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به‌دلیل اثرگذاری بر یکدیگر به‌شکلی هماهنگ حرکت می‌کنند. اما پیچیدگی‌های موجود در هر یک از این مقولات نشان می‌دهد که باید به روش‌های متفاوتی برای درک‌شان فکر کرد.

امروزه مقدم بر بحران و مدیریت‌های آنها، دیدگاه‌های تازه‌ای در سطح جهانی شکل‌گرفته است که از آن با عنوان «ارتباطات در بحران» نام برده می‌شود؛ با این فرض که بحران‌ها نمی‌توانند در سطح داخلی باقی بمانند و مشکل را نمی‌توان در این سطح مدیریت و حل کرد. گسترش شبکه‌های ارتباطی اجتماعی و تنوع آنها در یک بحران اجتماعی خود زاییده ارتباطات در بحران است که همواره مسائل را به سطحی جهانی می‌کشاند. در این دیدگاه عملکرد وسایل مختلف ارتباطی و شبکه‌های اجتماعی در متغیرهای مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی با تکیه ‌بر نقش ارتباطات در بحران و نوع آن بررسی می‌شود. گستردگی وسایل ارتباطی در مقوله «ارتباطات در بحران» در جریان کار خود می‌تواند اولاً مقولاتی را بزرگ یا کوچک جلوه دهد، ثانیاً ساختارهای ارتباطی و تصمیم‌گیری را که باید متناسب با نیازهای جامعه باشد تحت تأثیر قرار ‌دهد. در واقع امروزه اگر بخواهیم تفاوت دشواری‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را با موارد مشابه در گذشته بررسی کنیم متوجه می‌شویم که در گذشته به‌دلیل محدود‌بودن نوع و تعداد و کیفیت وسایل ارتباطی دولت‌ها می‌توانستند با تکیه ‌بر ابزارهای مدیریت بحران با سهولت و هماهنگی‌های ساده‌تری عمل کنند. اما امروزه سرعت و گستردگی وسایل ارتباطی که شامل مجموعه‌ای ملی و فراملی می‌شود جامعه را نیازمند آن می‌کند که قبل از پرداختن به مدیریت بحران حتماً شناخت از ارتباطات در بحران و تأثیرات آن در داخل و خارج و همچنین تأثیر آن بر افکار عمومی را مد نظر قرار دهد.
 در شرایط جاری ما نیازمند آن هستیم که در چارچوب شناخت ارتباطی از موقعیت خود به سه حلقه مؤثر در سیاست‌های داخلی و خارجی توجه کنیم. این حلقه‌ها عبارتند از: 1. منابع موجود کشور
2. نیازها و آرزوهای ما. 3. راهبردهایی که می‌تواند نوع سیاستگذاری را از طریق شناخت میزان تداخل این سه نقطه و حدود اشتراک حاصل از آنها که امکانات ما را نشان دهد. این موارد در چارچوب ارتباطات بحران بازتاب می‌یابد و شناخت آن کمک مؤثری است به درک عینی ما از نیازها، منابع و راهبردها و مشکلات داخلی و خارجی موجود بر سر راه سیاستگذاری ملی.