انتخابات تونس، آزمونی برای بهار عربی

رافر مالوچی
پژوهشگر ارشد سیاسی در دانشگاه ییل امریکا
مترجم: وصال روحانی
تونس امروز چهارمین انتخابات سراسری خود پس از برکناری زین‌العابدین بن علی دیکتاتور سابق این کشور را برگزار می‎کند. این انتخابات در کشور 11.5 میلیون نفری تونس مورد توجه عمیق رسانه‎های بین‌المللی است. چرا که نهضت بتدریج کمرنگ شده موسوم به بهار عربی در همین کشور نضج یافت. نهضتی که پس از تونس به‌ سمت مصر و لیبی و برخی کشورهای عربی هم پرکشید اما بیش از هر مکانی تونس را تکان داد و در سایر نقاط به‌گونه‌ای مهار شد. در مصر ارتش این کشور به‌ سرکردگی السیسی، محمد مرسی و سایر اسلام گراها و مستقل‌ها را حاشیه نشین کردند و لیبی به سمت جنگ‌های تند داخلی کشیده و از نفوذ و توفیق بیشتر بهار عربی جلوگیری شد.
از دسامبر 2010 به بعد این دومین باری است که در تونس انتخاباتی با هدف تعیین یک رئیس‌جمهوری جدید انجام می‌پذیرد. چرخه‌ها و مکانیسم انتخابات پیش‌رو پیچیده است ولی نکته مهم‌تر از آن زیرساخت‌های اقتصادی کشور است که رکود و حفره‌ها در آن به وضوح و با حجم زیاد رؤیت می‌شود و امکان ندارد این مسأله روی رأی دهندگان تأثیر نگذارد. تونس بر اثر همین روند طی سال‌های اخیر رنج زیادی برده و نرخ رشد ملی‌اش که در سال 2014 به بالاترین درجه رسیده ‎بود و سودی چند صد میلیون دلاری را در حوزه‌های صنعتی رقم زده بود، رو به کاهش محسوس گذاشته است. مشکلاتی از این‌ دست سبب شده نرخ بیکاری در این کشور از 15 درصد هم فراتر برود و 10 درصد از مردم به فکر مهاجرت از خانه و زادگاه خود بیفتند. در چنین فضای نه چندان پر امیدی و براساس تغییرات صورت گرفته در قانون اساسی تونس در سال 2014 انتخابات ریاست‌جمهوری تونس در دو مرحله و به فاصله زمانی دو هفته برگزار می‌شود. ابتدا 26 مدعی در مرحله اول به رقابت بر می‌خیزند و سپس از میان آنها دو نفر که بیشترین آرا را آورده‌اند، به مرحله نهایی راه می‌یابند. تحت هر شرایطی صحنه سیاست تونس توسط دو گروه ترقی‎خواهان و محافظه‌کاران قبضه شده و این تکرار روندی است که در انتخابات 2014 هم رؤیت شده بود. در آن سال کمپ ترقی‎خواهان و لیبرال‌ها 54 درصد آرا را در مرحله دوم تصاحب کرد و محافظه‌کاران که منصف مرزوقی سرکرده‌ شان بود از 46 درصد فراتر نرفت. امسال چند فرآیند دیگر بر انتخابات پیش رو اثر می‌گذارد:
*‌ خشم مردم نسبت به سیاستمدارانی که به اغلب وعده‌های خود جامه عمل نپوشاندند، سبب شده حضور مردم در قیاس با دوره قبلی در پیشداوری‌ها به طور محسوس کمتر به‌ نظر برسد.
*‌ تفاوت اندک در عملکرد ترقی‎خواهان و محافظه‌کاران باعث تغییر بسیاری از آرای مردم و موضع‌گیری‌شان در قبال انتخابات جدید خواهد شد.
در حالی که فرار بن‌علی از کشور موجی از علاقه‌مندی و شوق را وارد چرخه انتخابات 2014 کرده‎ بود، اما گذشت زمان و انجام نشدن وعده‌ها آن اشتیاق‌ها را خشک کرده‎ است. از 2014 به بعد صحنه سیاست تونس توسط ائتلافی که محافظه‌کاران و ترقی‎خواهان به طورغیر رسمی و نامحسوس شکل داده‌اند، هدایت شده است. اما پس از مرگ ناگهانی السبسی برنده انتخابات 2014 در ماه جولای امسال، مردم و سیاستمداران تونس به‌سوی انگاره‌هایی نو به حرکت درآمده‌اند. نتیجه انتخابات تازه تونس نشان می‌دهد شاخصه‌های آزادی و بنیادهای یک گزینش اصولی تا چه حد در این کشور حفظ شده و البته در آزمونی مهم‌تر جایگاه بهار عربی نیز 10 سال پس‌از سرکوب اولیه آن در سطح آفریقا مشخص‌تر خواهد شد.
منبع: Yale Global