بورس همچنان جذاب و رکورد شکن

سیاوش رضایی
خبرنگار
بورس تهران روزگذشته ابرکانال 300 هزار واحدی را نیز فتح کرد و با رشد 4 هزار و 529 واحدی در ارتفاع 304 هزار و 460 واحدی ایستاد. بدین ترتیب درحالی که سایر بازارهای رقیب مانند ارز، طلا، مسکن در ارائه بازدهی به سرمایه‌گذاران حرفی برای گفتن ندارند، بورس اوراق بهادار تهران از ابتدای سال‌جاری تا روز گذشته 70.4 درصد بازدهی و سود برای سهامداران خود به همراه داشته است. تنها در 13 روز شهریور ماه جاری شاخص کل بورس نزدیک به 14 درصد سود داشته است. در ماه‌های اخیر رکوردشکنی‌های پی‌در‌پی بورس باعث شده است تا این بازار میزبان نقدینگی جدید نیز باشد. در روزگذشته ارزش معاملات بازار برای نخستین بار به بیش از 2 هزار و 100 میلیارد تومان رسید و ارزش بازار نیز از 112 هزار میلیارد تومان عبور کرد.
به اعتقاد کارشناسان شرایط ویژه اقتصاد ایران و ثبات بازار ارز فرصتی طلایی برای اقتصاد ایران به وجود آورده است تا حجم بالای نقدینگی کشور به سمت تولید هدایت شود. درهمین راستا در روزهای اخیر بازار سهام مورد توجه رئیس دولت نیز قرار گرفته و آن را باعث دلگرمی دانسته است. با وجود این تداوم این صعود و رکوردشکنی‌ها نیازمند اما و اگرهایی است. درکنار سهامداران فعلی و باسابقه بورس، این تازه واردان و نقدینگی جدید است که ضمانتی برای تداوم رکوردهای بورس است. برهمین اساس صندوق‌های سرمایه‌گذاری که ریسک بسیار پایینی دارد به‌عنوان پلی برای ورود سهامداران تازه وارد به بورس تعبیه شده است. اما محدود بودن سقف این صندوق‌ها پذیرش سهامداران جدید را با شک روبه رو کرده است. چرا که ورود مستقیم سهامداران به بازار خطراتی برای آنها به همراه دارد. برهمین اساس نهادناظر بازار باید بسترهای ورود نقدینگی جدید به بورس را فراهم و تداوم رشد آن را ضمانت کنند. درهمین زمینه «ایران» درگفت‌و‌گو با دو نفر از صاحبنظران ضمن بررسی دلایل رشد اخیر بورس ضمانت‌های تداوم رشد را تحلیل کرده است.

ضامن رشد پایدار

عباس هشی
کارشناس بازار
بازارسهام بهترین محل برای جمع‌آوری سرمایه و نقدینگی و به کار‌گیری آن در بخش تولید است که این اتفاق در بازار اولیه رخ می‌دهد. اما در بازار ثانویه سهام موجود دست به دست می‌شود که هم‌اکنون در بازار سهام ایران عمده معاملات ناشی از دست به دست شدن سهام است. دراین بازار بازیگران را می‌توان به دو دسته حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای تقسیم کرد. حرفه ای‌ها با تخصص و اطلاعاتی که دارند در بازار فعالیت می‌کنند و لی غیرحرفه ای‌ها در صورتی که به‌صورت مستقیم وارد بازار شوند متضرر خواهند شد. برهمین اساس در راستای تنوع بخشی ابزار صندوق‌های سرمایه‌گذاری به شاکله بورس افزوده شد که این صندوق‌ها به‌صورت غیرمستقیم سرمایه‌گذاری در بورس را ممکن می‌کند و حتی قادر به گارانتی سود نیز هست.
به‌دلیل ساختار دولتی اقتصاد ایران و عدم هماهنگی میان سیاست‌های اقتصادی بسترهای ورود سرمایه به بخش تولید فراهم نیست. در همین راستا طی سال‌های اخیر شاهد آن هستیم که بخش عمده‌ای از نقدینگی برای کسب سود وارد بازارهایی مانند ارز، طلا، مسکن و خودرو شد. اکنون که این بازارها جذابیت خود را از دست داده‌اند، نقدینگی راهی به جز ورود به بازار سهام ندارد و برهمین اساس در ماه‌های اخیر معاملات سهام در ایران رونق گرفته است.
البته بخش عمده شرکت‌هایی که در بورس سود بالایی پیش‌بینی کرده‌اند، سود خود را از محل رشد تورم و ارز به دست آورده‌اند. پس از افزایش نرخ ارز از سال گذشته شرکت‌هایی که موجودی انبار داشته یا صادرات‌گرا بوده‌اند با رشد سوددهی بالایی مواجه شده‌اند. این درحالی است که حتی پس از کاهش نرخ ارز نسبت به سال گذشته همچنان قیمت کالاها متناسب با آن کاهش نیافته است و به همین دلیل سودآوری این دسته از شرکت‌ها رشد بالایی داشته است.
بدین ترتیب در شرایطی که سایر بازارها مانند ارز و طلا جذابیت خود را از دست داده‌اند، جذابیت بازار سهام برای سرمایه‌گذاران افزایش یافته است و مردم ترجیح می‌دهند برای کسب سود بالاتر به‌سمت این بازار بروند.
از سوی دیگر عامل دیگری که در جذابیت بورس مؤثر بوده طرح حذف چهار صفر از پول ملی است که هم‌اکنون لایحه آن به مجلس ارسال شده است. از لحاظ روانی پس از اجرای این طرح کسانی که دارای سرمایه غیرنقدی و کالا هستند ارزش سرمایه آنها بیشتر می‌شود که نمونه این شرکت‌ها در بورس بسیار است.
حال پس از ورود نقدینگی جدید به بورس بهترین رویکرد برای آن افزایش سرمایه شرکت‌های بورسی یا اجرای طرح‌های توسعه توسط این شرکت هاست. درصورتی که نقدینگی جدید صرف افزایش سرمایه شرکت‌ها شود، به این معناست که مستقیم وارد تولید شده است. برای اینکه روند صعودی شاخص بورس در آینده تداوم داشته باشد نیازمند این هستیم که دولت آگاهی مورد نیاز را به مردم بدهد. دراین زمینه بهترین روش برای ورود سهامداران جدید به بازار صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که به‌صورت غیرمستقیم وارد بورس می‌شود و ریسک بسیار پایینی دارد. از سوی دیگر اقدام دیگری که دولت باید دراین زمینه انجام دهد افزایش نظارت‌ها بر بازار است. مهم‌ترین بازوی اجرایی بورس حسابرسان هستند که صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی را تأیید می‌کنند، اما نظارت بر حسابرسان با دولت است و باید دراین زمینه نظارت دقیق تری صورت گیرد.
درمجموع هم‌اکنون با وجودی که عمده شرکت‌های فعال در بورس خصوصی هستند، اما نظارت بر آنها با دولت است و باید با تقویت مقررات نظارتی بسترهای تخلفات احتمالی از بین برود.

سکوی پرش بورس

حمید میرمعینی
کارشناس بازار
در ماه‌های اخیر تحولات مثبتی در بستر اقتصاد رخ داد که این تحولات به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بر بازار سهام تاثیر گذاشته است. اولین تحول ثبات نسبی در بازار ارز است که آینده اقتصاد را پیش‌بینی پذیر کرده است و از آن مهم‌تر نقدینگی که در اوج نوسانات وارد این بازار شده بود را به‌سمت بازار سهام روانه کرده است. بدین ترتیب در حدود سه ماه اخیر بازارهای رقیب بورس مانند ارز، طلا، مسکن و خودرو با رکود مواجه شده‌اند و دیگر جذابیتی برای سرمایه‌گذاران ندارند. علاوه براین گزارش صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی نیز برخلاف انتظاراتی که درخصوص آثار تحریم‌ها وجود داشت نشان داد که این شرکت‌ها از ناحیه محدودیت‌های تحریم با مشکل جدی روبه‌رو نشده و همچنان سوددهی قابل قبولی دارند.
از سوی دیگر رکوردشکنی‌های پی‌در‌پی بورس و بازدهی قابل توجه آن باعث شده است تا نقدینگی جدید وارد این بازار شود. رکوردهایی که درماه‌های اخیر ادامه دار بوده است. البته دستورالعمل تغییرات در بازار پایه فرابورس در ابتدا باعث شد تا حجم معاملات بازار سهام تحت تأثیر قرار گیرد، اما درمجموع به نفع بازار تمام شد، چرا که نقدینگی موجود در بازار پایه به‌سمت سهم‌های بنیادی‌تر بازار هدایت شده است. با وجود انتقاداتی که از تغییرات بازار پایه مطرح می‌شود به‌دلیل ریسک بالای این بازار به‌نظر می‌رسد که این تغییرات لازم و بجا بود. از لحاظ قانونی از سال 1390 تمام شرکت‌های سهامی عام ملزم شدند تا سهام خود را در بازار سهام عرضه کنند، اما برخی از این شرکت‌ها شرایط پذیرش در بازارهای اصلی بورس و فرابورس را نداشتند و به همین دلیل بازار جدیدی با عنوان پایه برای عرضه سهام این شرکت‌ها که شفافیت بالایی نداشتند ایجاد شد. اما به‌دلیل اینکه سهام این شرکت‌ها محدودیت‌های نوسان بازار اصلی را نداشت، در شش ماه اخیر مورد اقبال برخی از سهامداران قرار گرفت. این درحالی است که بسیاری از شرکت‌های حقوقی و صندوق‌ها وارد این بازار نشدند و بیشتر سفته بازان بودند که در این بازار فعال بودند. بدین ترتیب اجرای دستورالعمل جدید باعث کنترل سفته بازی شد. با وجود این همانگونه که اشاره شد همین دستورالعمل موجب شد تا بخشی از نقدینگی این بازار به سهم‌های بنیادی‌تر هدایت شود. اکثر شرکت‌هایی که در ماه‌های اخیر با اقبال سهامداران مواجه شده‌اند، از جمله شرکت‌هایی هستند که از لحاظ بنیانی قوی هستند و صورت‌های مالی آنها نیز مشکلی ندارد. در فضای کلی بازار نیزضمن اینکه شاهد تحول منفی در عرصه سیاسی نیستیم، سیگنال‌های مثبتی نیز از بازشدن احتمالی گره محدودیت‌ها ارسال می‌شود. درخصوص تداوم روند صعودی بازار نیز به نظر می‌رسد که مهم‌ترین عامل تأثیرگذار مسائل سیاسی است. بنابراین درصورتی که شرایط موجود دشوارتر نشود، بازار همچنان ظرفیت‌های رشد بیشتر را داراست. ضمن اینکه افزایش سرمایه شرکت‌ها از محل تجدید دارایی‌ها نیز در آینده باعث رشد بیشتر شاخص خواهد شد. این درحالی است که هنوز شرکت‌هایی در بازار وجود دارند که ارزش روز آنها فاصله زیادی با ارزش واقعی و ذاتی آنها دارد. عامل دیگری که می‌تواند در تداوم رشد بورس اثر داشته باشد باقی ماندن بازارهای ارز و طلا در وضعیت فعلی است بدین معنا که اگر نوسان به این بازارها بازگردد به طور قطع شاهد خروج بخشی از نقدینگی بورس به این بازارها خواهیم بود. همچنین سیاست‌های اقتصادی دولت نیز دراین بخش مؤثر است. هم‌اکنون بازار سرمایه از سوی رئیس دولت و وزرای اقتصادی مورد تأکید قرار می‌گیرد و در صورتی که اقدامات عملی نیز دراین خصوص انجام شود تأثیرگذار خواهد بود. هم‌اکنون صندوق‌های سرمایه‌گذاری محل مطمئنی برای ورود سهامداران جدید به بورس است که از ریسک پایینی برخوردار است ولی محدودیت سقف سرمایه‌گذاری آنها ظرفیت بالایی برای جذب سهامدار ندارد. این درحالی است که حجم درخواست‌ها بسیار بالاست و سازمان بورس برای ارائه مجوز نیازمند بررسی‌های کارشناسی است که زمانبر هم هست. اما به ناچار باید این زمان را بپذیریم.