آن قلندرآشفته‌مو‌

ارمغان بهداروند
پژوهشگر‌
نه «حسین منزوی» شدن آسان است نه «حسین منزوی» ماندن! شاید همین دشواری، دلیل قانع کننده‌ای برای منزوی کردن حسین باشد. حتماً باید بعد از این جمله که مثل عطسه‌ای ناغافل، بدجور پاییز را یادآوری می‌کند، به خودم بگویم: «البته ماه، پشت ابر نمی‌ماند.» با خودم فکر می‌کنم آیا سهم آن ماه که می‌گویم، همین اندک آسمان است و آن ابر نابارور چه وقت می‌خواهد ببارد و نتوانستن‌اش را باور کند؟!

«منزوی» 57 «مهر» را به چشم دید و حالا که پاییز، این به قول اخوان «پادشاه فصل‌ها»، در راه است، 15 سال است که «مهر»، «منزوی» را به چشم ندیده است و «منزوی» هم البته «مهری» ندیده است. غزلِ منزوی، صورت‌حساب غزل امروز است. بیانیه‌ای بلیغ که سُرنا و کرنایی نداشته است اما همه این سال‌ها سبب‌ساز بوده است. سبب‌سازی که سعی می‌کرد خودش باشد و دیوار شعر کسی را آوار نکرد و هر چه قدر هم او را جعل کردند و از نمد نام و نشانش کلاه دوختند، نتوانستند شبیه‌ اش باشند که او از «عشق» رویین تن بود و اکنون اگر پیش و پس اسم او، هیچ لقبی - به رسم تعارفات بیهوده شبه ادبی- خرج نمی‌شود، دست‌کار عشق است و به‌همین کیمیا اکنون شعر او «قند پارسی» است و به «بنگاله» می‌رود. اکنون چه باک که او چگونه زیست و چگونه به جبر، به خود ویرانگری سر سپرد و به باختن عادت کرد و چرا به ناسزاواری رعایت نشد تا به تنهایی خویش برمد و بمیرد که هر چه بود و هر چه بر سر او آمد، از خاک و خاکستر او بسیار کلمه روییده است و بسیار غزل قد کشیده است تا ترجمه دلی باشند که دوست داشتن را به جان و جهان زیسته بود و بر انسانِ ناسپاس گریسته بود. گریستنی تلخ از جنس ان الإِنْسانَ لَفِی خُسْر...
در غیاب آن انسان شاعر، شمع 73 سالگی‌اش روشن و خاموش می‌شود اما آرزوی من و ما، نه بقعه و بارگاهی بر مزارش (که بعد به امان خدا رها شود)، نه چاپِ چندباره کتاب‌هایی که آبروی شعرش را خرج دخل دیگران کند (و هیچ از ثمر آن درخت به دست اهل خانه نرسد)، نه نامی بر خیابانی در تهران (که بعد مشمول قصه تکراری چرا او باشد و دیگری نباشد) و نه خانه ‌موزه‌ای در محله حق وردی زنجان (که البته با خاک برابر شد) و نه سردیسی از آن قلندر آشفته موی (که بعد به حکایت یکی بود، یکی نبود مبتلا شود) که شادمان باشیم از اینکه با او معاصریم. همین!
او بلد بود و بلد است چطور «منزوی» بماند و منزوی نماند.