میانگین کیفیت ساختمان و سطح ایمنی بالا رفته است

خیلی‌ها معتقدند که سازنده‌ها در افزایش یا کاهش کیفیت ساختمان‌ها تأثیر بسیاری دارند، شهروندان اما بیش از آنکه به اسم و رسم سازنده‌ها توجه کنند، درگیر ظاهر ساختمان‌ها می‌شوند، این میل شدید موجب شده تا برخی سازنده‌ها نیز بی‌توجه به اصل کیفیت و استاندارد به سراغ ظاهرسازی‌های ارزان قیمت بروند. این گرایش البته بازار کسب و کار سازندگان واقعی را هم تحت‌الشعاع قرار داده و حتی آن‌دسته که ترجیح می‌دهند نکات ایمنی را رعایت کرده و از مصالح با کیفیت هم استفاده کنند در دسته بساز و بندازها قرار دهد. برای همین اعتماد عمومی نسبت به کیفیت ساختمان‌ها نسبت به دوره‌های گذشته کاهش یافته است. این درحالی است که برخی سازندگان معتقدند این تصور که ساختمان‌ها بی‌کیفیت و ناایمن ساخته می‌شوند، درست نیست و اتفاقاً وضعیت ساخت و ساز در این چند سال اخیر به مراتب بهتر شده است. علیرضا محمدی، یکی از سازندگان مناطق شمالی تهران است. او می‌گوید: «ساختمان‌ها از نظر ایمنی و کیفیت به دو دسته تقسیم می‌شوند، یک مرحله سفت کاری است و مرحله بعد نازک کاری، در بخش نازک کاری، کیفیت دست سازنده است، البته ما از روی نقشه کار را جلو می‌بریم، اما بیشتر کار دست خود ماست. اینکه بخواهید مطمئن شوید از نهادهای نظارتی، کسی نظارت می‌کند یا نه؟ باید بگویم همه چیز به وجدان سازنده ربط دارد. چون کیفیت کار باهم متفاوت است، اما ظاهر یکسانی دارد. من می‌توانم شبیه یک لوله متری 20 هزار تومان را 5 هزار تومان هم پیدا کنم. در مقابل اما ساختمان‌ها در مرحله اسکلت و سفت کاری، بشدت از سوی نظام مهندسی نظارت می‌شوند. فکر می‌کنم به خاطر حرکت گسل‌ها و احتمال وقوع زلزله، این فشارها بیشتر شده است. به این صورت که نقشه زمین‌های بالاتر از 500 متر به نظام مهندسی می‌رود. برای تأیید نقشه، باید اسکلت فوق‌العاده سنگین و تعداد میلگردها هم بالا باشد، ما به اصطلاح می‌گوییم اسکلت سنگین که ارتفاع تیرها بیشتر و قوی‌تر است. اگر بخواهم نسبت به‌گذشته مقایسه کنم باید بگویم سازه دو برابر قوی‌تر از گذشته شده است.»
به‌گفته او، هم‌اکنون ساختمان‌هایی با بنای 1500 متر، دارای 4 ناظر هستند. اما در گذشته حتی نقشه‌ها به سازمان نظام مهندسی نمی‌رفت و شهرداری باید نقشه را تأیید می‌کرد، یعنی برگه را مهندس ناظر تأیید می‌کرد و سازمان نظام مهندسی اصلاً نقشه را نمی‌دید. اما حالا نقشه بعد از تأیید شهرداری، به نظام مهندسی می‌رود که آنها هم بسیار سخت می‌گیرند و نمی‌توان با پرداخت رشوه و پارتی بازی هم تأییدیه نقشه را گرفت.»
محمدی با بیان اینکه از سال 94-93 این سخت‌گیری‌ها بیشتر شده است، می‌گوید: «پایه و اساس ساختمان از قدیم روی اسکلت بنا می‌شده و به‌همین علت می‌گوییم اسکلت مهم‌ترین بخش یک ساختمان است و از این نظر وضعیت بسیار متفاوت شده و می‌توان امیدوار‌تر بود. اما بالاخره اگر سازنده بخواهد می‌تواند بازهم مثلاً از میلگرد بدزدد، چون برخی مهندسان ناظر، نظارت نمی‌کنند، با وجود آنکه باید مرتب سر ساختمان باشند و همه امور را بررسی کنند. مهندس ناظر باید قبل از بتن‌ریزی سقف، نقشه را چک کند، اما ناظر را می‌خرند، درحالی‌که اگر ساختمانی بعد از 10 سال فرو بریزد، مهندس ناظر باید پاسخگو باشد نه مالک!»
او می‌گوید که این سخت گیری‌ها در مناطق 22 گانه شهر تهران به‌صورت یک قانون اجرا می‌شود و در جنوب و شمال شهر هم یکسان است، اما اگر مثلاً نمای یک ساختمان ولو نوساز، هنگام وزش باد شدید، بر سر عابران بیفتد که این اتفاق هم بارها افتاده، دلیل بر فنی کار کردن است نه جنس مصالح! البته ممکن است سازنده از مصالح درجه چندم استفاده کرده باشد، اما اگر جنس درجه یک را هم خوب کار نکرده باشد، باز هم این اتفاق محتمل است. در اینجا باید مهندس معمار جواب بدهد. مهندسی که گاهی سالی یکی- دوبار بیشتر سر ساختمان دیده نمی‌شود. البته منظورم ساختمان‌هایی است که خود من ساخته‌ام!
به‌گفته او، درحال حاضر ضوابط سختگیرانه بیشتری اعمال می‌شود، اما در مرحله اجرا همچنان ضعف‌های زیادی وجود دارد، چون یک ناظر نمی‌تواند بدون توقف سر ساختمان بایستد و لحظه به لحظه را رصد کند. «با این‌همه من به‌عنوان سازنده به خریداران می‌گویم میانگین کیفیت ساختمان و سطح ایمنی بالا رفته است، اما در داخل ساختمان مثلاً دیواری ترک بر دارد، این ربطی به کیفیت ندارد، چون در مناطقی مثل آزادی، هفت تیر و اطراف ایستگاه‌های مترو، نشست ساختمان زیاد است و حتی بهتر است در کنار مترو، ساخت و ساز نشود. اما خب پول حرف اول را می‌زند! از طرفی ترک برداشتن دیوارهای داخلی در 5 سال اول عادی است، یا مثلاً اینکه لوله‌ای آب بدهد، اینها ایراداتی است که باید اصلاح شود.