ایمن سازی به فرهنگ سازی نیاز دارد

شورای شهر در این دوره در زمینه بالا بردن کیفیت و ایمنی ساختمان‌های تهران چه اقداماتی انجام داده است؟ آیا می‌توان امیدوار بود که در این دوره، بازوی نظارتی شهر به کمک شهروندان آمده و اجازه ندهد تا بازار ساخت و سازهای به‌ظاهر گران، اما از اساس ارزان، کیفیت مسکن را تعیین کند؟ محمد سالاری، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران می‌گوید: «ما در این دوره از شورا با وجود کمبود منابع مالی شدید، اما بحث افزایش تاب‌آوری و ایمن‌سازی شهر بویژه ساختمان‌های عمومی و فرسوده و قدیمی را با جدیت پیگیری کردیم. در همین زمینه شهرداری تهران مکلف شد تا در این مناطق با محوریت سازمان آتش‌نشانی با نمایندگان کسبه این پاساژ‌ها و هیأت مدیره ساختمان‌های عمومی جلسه بگذارد و با رویکرد اقناعی، مشارکت واقعی ذینفعان این مراکز و اماکن را برای استاندارد‌سازی و نصب تجهیزات جلب کند.»
 البته به‌گفته او، شهرداری براساس قانون هیچ تکلیف و وظیفه‌ای ندارد از بودجه عمومی برای ایمن‌سازی مراکز و ساختمان‌های خصوصی و دولتی استفاده کند.
اگرچه‌بند 14 ماده 55 قانون شهرداری‌ها تکالیفی را در این زمینه بر عهده شهرداری‌ها گذاشته است، اما این بند مربوط به دوران گذشته و با توجه به اقتضائات آن دوران است و با مقتضیات شهر امروز تفاوت جدی دارد.
براساس گفته‌های سالاری، مناطق مرکزی مثل مناطق 11، 12 و مناطقی که بیشترین تراکم جمعیتی را دارند مثل مناطق، 7، 9 و 10 و حتی ساختمان‌های جدید الاحداثی که استانداردهای ایمنی را رعایت نکرده‌اند، در این چارچوب قرار می‌گیرند، اما تکلیف بر این است تا ساختمان‌های نا ایمن از جمله ساختمان‌های عمومی و بلند مرتبه در اولویت باشند. البته سازمان آتش‌نشانی ساختمان‌های ناایمن در پایتخت را شناسایی کرده است، اما اعداد و ارقامی که اعلام می‌شود کاملاً متفاوت است و نمی‌توان به آنها استناد کرد. برخی از آمار 2 هزار ساختمان ناایمن نام می‌برند و برخی آمارها هم از عدد 22هزار ساختمان حکایت دارد.اما سالاری می‌گوید: «میزان ساختمان‌های ناایمن باهم تفاوت زیادی دارد و نمی‌توان رقم دقیقی را اعلام کرد. خوشبختانه هم‌اکنون جنبش ایمن‌سازی شروع شده است. شخصاً از ساختمان 201 و آلومینیوم بازدید کردم، شهرداری در تلاش است تا آنها را اقناع کند، آنها نیز کارشان را شروع کرده‌اند. جالب اینکه علی رغم اینکه ذینفعان و مالکان هزینه‌های قابل توجهی را در این زمینه پرداخت کرده‌اند، اما احساس برد می‌کنند. مثلاً مالک ساختمان آلومینیوم برای ایمن‌سازی و بازسازی 500 میلیون تومان هزینه کرده است.»
به گفته او این مسأله به افزایش نرخ واحدهای تجاری بر می‌گردد. از طرفی آنها معتقدند که هم احساس ایمنی بیشتری می‌کنند و جان و مالشان حفظ می‌شود و همین که ملک‌شان از نظر اقتصادی ارزش افزوده بالایی پیدا کرده است.
اما این احساس ایمنی تنها به ساختمان‌ها و مراکز عمومی و دولتی ختم نمی‌شود. افزایش اعتبار و همین طور به روز کردن تجهیزات و امکانات آتش‌نشانی براساس استانداردهای بالا، از جمله اتفاقاتی است که سالاری از آن به‌عنوان روزهای طلایی سازمان آتش‌نشانی در این دوره نام می‌برد. افزایش اعتبار آتش‌نشانی اگرچه یک اقدام مثبت تلقی می‌شود، اما سؤال مهم اینجاست شورا در ساخت و سازها و پیش از بهره‌برداری تا چه اندازه به ارتقای کیفیت و ایمنی ساختمان ها توجه کرده است؟ سالاری می‌گوید که طی سال‌های اخیر در فرآیند صدور پروانه، این الزام به‌وجود آمده که حتماً باید استانداردهای ایمنی از اطفای حریق گرفته تا ضوابط مربوط به شهرسازی مثل پله فرار یا فضای راه پله‌‌ها رعایت شود. شناسایی ساختمان‌ها ناایمن و قدیمی که هم‌اکنون در دستور کار قرار گرفته، به این علت است که در گذشته این اصول و استانداردها در حوزه ساخت و ساز رعایت نمی‌شد، اما از این به بعد همه ساختمان‌های بلندمرتبه که ساخته می‌شوند، همه این استانداردها را دارند و از این جهت مشکلی به‌وجود نخواهد آمد. علاوه بر این به ساختمان‌های قدیمی هم اخطار داده می‌شود تا در فرصت قانونی این نکات را لحاظ کنند، وگرنه نماینده دادستان در این زمینه ورود خواهد کرد.  به‌گفته او، براساس دستورالعمل‌ها و مصوبه‌های ابلاغی از سوی معاونت شهرسازی به سازمان آتش‌نشانی، ساختمان‌های بلند مرتبه حتماً باید در فرآیند صدور پروانه، استانداردهای ایمنی مثل عرض راه پله‌ها، ورودی‌ها و نصب سیستم‌های اعلام و اطفای حریق را رعایت کنند که این فراتر از استانداردهای ایمنی رایج است.  البته سالاری به مسأله‌ای اشاره می‌کند که از نظر بسیاری دور مانده است. او می‌گوید در ساختمان‌هایی که جدیداً پروانه می‌گیرند، مشکل فرهنگ‌سازی وجود دارد. به عبارتی ساختمان مجهز است و سازنده نیز هزینه‌های زیادی برای نصب برخی تجهیزات انجام داده، اما مثلاً هیأت مدیره تصمیم می‌گیرد تا این تجهیزات را برای راحتی ساکنین غیر فعال کند. مثل آب پاش‌های ساختمان که برخی از ترس فعال شدن آن و آسیب دیدن وسایل خانه شان، ترجیح می‌دهند غیر فعال شود، درحالی که وقتی حادثه‌ای رخ می‌دهد، این تجهیزات کار نمی‌کنند و این کار نیاز به فرهنگسازی و آموزش شهروندان و ساکنین دارد.