نمایش پرتره‌های پیشروان هنر و ادبیات

اردشیر میرمنگره
معاون تجسمی اداره کل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
40سال پیش یعنی در تیرماه 1357 با تلاش کیوان مهجور، یعقوب امدادیان و دیگر همکاران آنها نمایشگاهی از 21 هنرمند در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد که در آن چهره 80 نفر از پیشروان موسیقی، نمایش، هنرهای تجسمی، سینما، داستان نویسی، شعر و پژوهش به نمایش درآمد. حالا بعد از 40 سال دوباره در فضای مجازی این آثار برای مخاطبان این هنر منتشر شده است تا مردم در ایام قرنطینه بتوانند با این آثار آشنا شوند. نمایشگاه مجازی هشتاد پرتره از پیشروان هنر و ادبیات معاصر ایران از 20 فروردین ماه کارش را آغاز کرد. هنرمندانی چون رسام ارژنگی، علی اکبر صنعتی، ویکتور دارش، هوشنگ سیحون، غلامحسین نامی، هانیبال الخاص و... در این نمایشگاه شرکت کرده بودند.

با توجه به شرایط پیش آمده در سطح کشور و به‌دلیل شیوع بیماری کرونا، اداره کل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم این ایده را داشت که سعی کند فضای ارتباط بین هنرمندان و مخاطبان و آثار و فضاهای هنری را به نحوی حفظ کند. با توجه به اینکه فضاهای فرهنگی هنری و نگارخانه‌ها و بقیه فعالیت‌های مشابه غیرفعال شدند، اداره هنرهای تجسمی سعی کرد این ارتباط را به‌صورت مجازی حفظ کند. برای همین کارهای مختلفی انجام شد. از جمله انتشار آثار موزه هنرهای معاصر تهران که روزانه یک اثر با شرح و مشخصات آثار در صفحات اجتماعی به اشتراک گذاشته می‌شود. تعدادی پادکست برای موضوعات مختلف هنری بود و انیمیشن‌های مختلف با موضوع کرونا و نیز جشنواره کاریکاتور با این موضوع انجام شد. در کنار اینها یک موضوعی به ذهنم متبادر شد. نمایشگاهی که در سال 57 برگزار شده بود، چهره‌هایی از پیشروان ادبیات معاصر ایران بود که در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد. آثار آن نمایشگاه که اثر 21 هنرمند بود شامل پرتره‌هایی از پیشگامان هنرهای تجسمی، ادبیات، سینما و موسیقی و نمایش در صد سال اخیر ایران بودند و مجموعاً 80 اثر می‌شدند. در آن زمانی‌که نمایشگاه برگزار شد یک کاتالوگ از آن منتشر شده است. یعنی نزدیک به 42 سال پیش. به نظرم رسید خیلی از هنرمندان معاصر این دوره و بسیاری از جوانان یا حتی مردم همان دوره نتوانسته‌اند آن نمایشگاه یا کاتالوگش را ببینند برای همین فکر کردم بازنشر اینها می‌تواند در زمان قرنطینه مردم یک بازگشت و بازبینی و مرور آثار هنری یک دوره تاریخی باشد. این آثار را آماده کردم و در رسانه‌های مختلف اداره کل هنرهای تجسمی و نیز در صفحات شخصی خودم به اشتراک گذاشتم که بازخوردهای خوبی هم داشت البته شاید به اندازه یک رویداد زنده هنری تأثیر نداشته باشد اما دراین شرایط توانست قدم مثبتی باشد.
یکی از دلایل جذاب بودن این کار هم دوره تاریخی اش بود و نیز مجموعه متنوعی از آثار بودند و نیز اینکه تعدادی از هنرمندان این آثار که همیشه از آنها نقاشی‌های بزرگ دیدیم اما وقتی به 40 سال پیش برمی گردیم دیدن این نوع کارها خود جذابیت دارد و دیگر اینکه بعضی از این هنرمندان نمونه کارهایی که 40 سال پیش انجام داده‌اند دیگر از آنها نمونه پرتره ندیدیم و همچنین تنوع آثار این 21 هنرمند خود قابل تأمل است. بعضی‌ها کاملاً طبیعت گرایانه کار کردند و بعضی طراحی خط را انتخاب کرده‌اند و هنرمندانی هم با روش‌های مختلف برداشتشان را از یک سینماگر، نویسنده یا نوازنده به تصویر کشیدند که این خود به تنوع آثار منجر شده بود. این نکات انگیزه‌ای برای بازنشر آن بود.