ایران از بحران نفتی کرونا آسیب کمتری می بیند

ادامه از صفحه 7
این دو مورخ و اقتصاددان معتقدند که ایده قیمت منفی برای هر کالایی عجیب است و برای نفت عجیب تر! اینکه فروشنده آماده پرداخت پول به ازای فروش کالا به خریدار باشد، سرآغاز موج شوک‌های اقتصادی بی‌نظیری در سراسر جهان خواهد بود و الان این اتفاق برای نفت، بزرگ‌ترین بازار کالای جهان و سوخت اصلی دنیای مدرنیته افتاده است. نمایشی موجز از اینکه تأثیر بحران کووید19 تا چه حد شدید بوده است. نکته جالب نظر این 2 مورخ و اقتصاددان درباره اقتصاد ایران به‌عنوان یکی از کشورهای نفتی جهان است. به‌گفته این دو: کشورهایی با سرانه درآمد متوسط که به نفت وابسته هستند، بسیار آسیب پذیر هستند. اما ایران به‌دلیل تحریم‌های ایالات متحده یک مورد خاص است و متفاوت از سایر کشورهاست. درحالی که همسایه آن کشور عراق، با جمعیت 38 میلیون نفری و وابستگی 90 درصدی بودجه دولت به نفت با بحران مواجه است و برای پرداخت حقوق کارمندان دولت تلاش می‌کند. به‌گفته مالدر و توز، چنین وضعیتی با شدت‌های متفاوت در گذشته نیز رخ داده بود. اولین بار در سال 1985 آغاز شد که عربستان سعودی جنگی را برای به دست آوردن سهم بازار به راه انداخته بود. دومین مورد در سال 1997 پیش آمد که بحران مالی آسیا منجر به فروپاشی تقاضا شد. سومین مورد در ماه ژوئن سال 2014 آغاز شد؛ زیرا افزایش تولید نفت شیل ایالات متحده اساساً تعادل بین تقاضا و عرضه را در بازار بهم زد و تغییر داد. این بحران به طور موقت در سپتامبر 2016 با توافق بین اوپک و روسیه با محدود کردن تولید نفت تا اندازه‌ای متوقف شد. اکنون نیز برای مواجهه با سقوط بی‌سابقه تقاضا به‌دلیل همه‌گیری کرونا، مذاکراتی بین روسیه و عربستان سعودی جریان دارد. این دو کشور به شدت آثار منفی کاهش تقاضا برای نفت را از ماه مارس دامن زده‌اند. اما حتی اگر قیمت‌های منفی نفت در ماه مه را نتیجه عوامل فنی در بازار آتی بدانیم، بازهم به اعتقاد این دو تحلیلگر، قیمت‌های ماه ژوئن نیز پایین‌ترین نرخ تاریخی خواهند بود. با تعدیل نرخ تورم، قیمت کنونی نفت مشابه قیمت‌هایی است که آخرین بار در دهه 50 دیده می‌شد. شرایط جاری، این سؤال را ایجاد می‌کند که چه تأثیری بر تولیدکنندگان امروزی بازار نفت خواهد گذاشت؟ فارین پالیسی در این باره نوشته است: قیمت‌های پایین‌تر نفت مطمئناً تولیدکنندگان را مجبور به سفت کردن کمربندهای خود خواهد کرد. در ماه فوریه، حتی قبل از اوج‌گیری ضربه اقتصادی کرونا، صندوق بین‌المللی پول به عربستان سعودی و امارات هشدار داد که تا سال 2034 آنها بدهکار خالص به جهان خواهند شد. این پیش‌بینی براساس قیمت نفت بشکه‌ای 55 دلار در 2020 بود. با قیمت 30 دلار، این جدول زمانی کوتاه‌تر می‌شود. اکنون در خلیج فارس پیوندهای ضعیفی وجود دارد. بحرین فقط از طریق حمایت مالی عربستان از بحران‌های مالی خود جلوگیری می‌کند. وضعیت عمان بدتر هم هست. بدهی دولت این کشور آنقدر زیاد است که با ادامه این روند به احتمال زیاد مجبور می‌شود برای دریافت کمک به ریاض یا به صندوق بین‌المللی پول متوسل شود. موضوع دیگری که در این گزارش اشاره شده، سرمایه گذاری‌ها و استفاده از دارایی‌های نفتی به‌عنوان وثیقه اخذ وام است. به اعتقاد این دو تحلیلگر، هر دو موضوع تحت فشار کاهش قیمت نفت و بحران کروناست و ممکن است که دیگر شرایط به قبل بازنگردد. بنابراین جای تعجب نیست اگر ضربات ناشی از قیمت نفت، باعث تحول سیاسی کشورهای نفتی تحت فشار شود.