دوری از نافرمانی خدا

حجت الاسلام والمسلمین محسن قرائتی
الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ إِلَّا اللَّمَمَ إِنَّ رَبَّکَ واسِعُ الْمَغْفِرَةِ... (نجم، 32)
کسانی که از گناهان بزرگ و زشتی‏‌های آشکار اجتناب می‏‌کنند، جز گناهان ناخواسته، بی‏‌شک پروردگارت (نسبت به آنان) آمرزشش گسترده است. مخالفت فرمان خدا، هرچه باشد، بزرگ است، چون ما بنده‌ایم و او مولی، ولی با این حال همه گناهان در یک سطح نیستند، برخی گناهان همچون دروغ و غیبت، زشتی بیشتری دارند و از کیفر سخت‌‏تری برخوردارند. علاوه بر آنکه زمان گناه، مکان گناه، قصد گناهکار، علم و جهل او نسبت به گناه، اصرار و عدم اصرار بر گناه نیز در آن اثر می‏‌گذارد. امام‌علی علیه‌السلام فرمودند: بدترین گناه، گناهی است که انسان آن را سبک یا کوچک بشمارد: «اشد الذنوب ما استخف به صاحبه» بعضی عوامل و شرایط، گناهان کوچک را به کبیره تبدیل می‌‏کند، از جمله: اصرار بر انجام گناهان صغیره، سبک شمردن گناه، شادی کردن هنگام گناه، انجام دادن گناه از روی طغیان، مغرور شدن به مهلت‏‌های الهی، آشکارا گناه کردن، گناه بزرگان و افراد برجسته. نافرمانی خدا، در روح و روان فرد و خانواده و اجتماع و در نسل و ذریه انسان، تبعات بسیاری دارد، از جمله: عذاب وجدان، قساوت قلب، سلب نعمت، رد دعا، تغییر رزق، محرومیت از عباداتی نظیر نماز شب، بلای ناگهانی، قطع باران، رسوایی و خواری، کوتاهی عمر، فقر و ناداری، اندوه و بیماری، تسلط اشرار و...
راه‌های جبران گناه‏
1. توبه و جبران بدی‏‌ها. «إِلَّا مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلًا صالِحاً فَأُوْلئِکَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَنات»
2. انجام کارهای نیک. «والَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَنُکَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَیِّئاتِهِمْ»
3. استغفار برای خود و دیگران. «فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ»
4. اقامه نماز. «اَقِمِ الصَّلاةَ ... إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ»
5. پرهیز از گناهان کبیره. «إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ... نُکَفِّرْ عَنْکُمْ »
6. انفاق و کمک به مستمندان. «صدقة السر تکفر الخطیئة»
7. حل مشکلات مردم. «من کفارات الذنوب العظام اغاثة الملهوف»
8. ذکر صلوات بر محمد و آل محمد. «فانها تهدم الذنوب ذنباً»
استغفار
رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَان... (حشر، 10)
پروردگارا ما و برادرانمان را که در ایمان بر ما سبقت گرفته‌‏اند بیامرز...
هم خودمان باید استغفار کنیم و هم از اولیای خدا بخواهیم که برای ما استغفار کنند. چنانکه قرآن می فرماید:
وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا اَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا الله تَوَّاباً رَحِیماً (نساء، 64)
و اگر مردم هنگامی که به‌خود ستم کردند، نزد تو ‏آمده و از خدا مغفرت می‏‌خواستند و پیامبر هم برای آنان استغفار می‏‌کرد، قطعاً خداوند را توبه‌‏پذیر و مهربان می‏‌یافتند.
البته پیامبر بخشنده‏ گناه نیست، واسطه‏ عفو الهی است. بنابراین خطاکار، ابتدا باید پشیمان شود و به سوی حق برگردد، سپس برای استحکام رابطه با خداوند، از مقام رسالت کمک بگیرد.