دیداری راهبردی با چاشنی اعتراض

زهره صفاری
خبرنگار
تیم منتخب نخست‌وزیر عراق در حالی فردا پای میز مذاکره با امریکا می‌نشیند که بررسی سوابق هیأت اعزامی، گمانه‌ها درباره گرایش غربی «مصطفی الکاظمی» را تقویت کرده و گروه‌های بزرگ شیعی و احزاب مهم این کشور را به اعتراض واداشته است.
گرچه «دونالد ترامپ»، هدف از مذاکرات راهبردی با عراق را تنظیم مجدد روابط امریکا و عراق عنوان کرده، به باور ناظران آنچه مسلم است حضور نیروهای خارجی و بویژه امریکایی‌ها اولویت این گفت‌و‌گوها خواهد بود. اما فهرست منتخب کمیسیون روابط خارجه پارلمان عراق و مسئولان وزارت خارجه برای مذاکرات 10 ژوئن(21خرداد) که از سوی بسیاری از گروه‌ها و احزاب داخلی عراق به امریکایی بودن متهم هستند، فرضیه نفوذ امریکا در آینده عراق در همه ابعاد را تقویت کرده است.
به‌گزارش روزنامه «صباح» عراق، محورهای مذاکرات دو کشور؛ حضور نیروهای امریکایی و حمایت نظامی از بغداد در جنگ با داعش و حفاظت از تأسیسات خارجی فعال اعلام شده و با توجه به شیوع کرونا، حتی حمایت بهداشتی امریکا را نیز شامل می‌شود. این یعنی تقویت حضور امریکا در عراق که برخی چهره‌های عراقی بشدت با آن مخالفند.
«کریم المحمداوی»، عضو کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان عراق نیز به نوشته شبکه «آر تی»، بر این امر صحه گذاشته: «در مذاکرات پیش رو اگر به بحث خروج نیرو‌های امریکایی از کشور پرداخته نشود، اهداف واقعی کشور محقق نخواهد شد و پارلمان با هر گونه مذاکره میان بغداد و واشنگتن که موجب تقویت حضور امریکا در خاک عراق شود، مخالف است.»
این موضعگیری در حالی است که «ابوعلی العسگری»، مسئول امنیتی گردان‌های کتائب حزب‌الله عراق نیز با معرفی هیأت مذاکره‌کننده به‌عنوان حامیان امریکا، تنها با شرایط افزوده شدن یک فرمانده حشدالشعبی، یک شخصیت عشایر و نماینده‌ای از رسانه ملی به هیأت عراقی، این مذاکرات را معتبر می‌داند. به نوشته «میدل ایست نیوز»؛ «احمد المساری»، از سران جبهه نجات و توسعه نیز معتقد است برهه فعلی زمان مناسبی برای مذاکره درباره خروج نظامیان امریکا نیست: «چراکه هنوز خطر داعش و گروه تروریستی القاعده در برخی مناطق در عراق وجود دارد. بنابراین هیأت مذاکره‌کننده باید از موضع قدرت و برای حفظ منافع خود وارد مذاکره شود که اگر این اتفاق بیفتد همه چیز به سود عراق تمام خواهد شد.» پیشتر روز یکشنبه هم صباح الساعدی، یکی از مسئولان ائتلاف سائرون در بیانیه‌ای اعلام کرده بود: «هیأت مذاکره‌کننده عراقی باید مردم را درباره موضوعات مذاکرات آگاه کند و اصول ثابت ملی را که نمی‌توان از آن کوتاه آمد، مشخص کند.»
برقراری تعادل در روابط عراق و امریکا
گرچه مذاکرات پیش روی عراق با امریکا در دوره نخست‌وزیران سابق عراق نیز مطرح شده بود اما به نظر می‌رسد با وجود همه موضع گیری‌های داخلی مقابل دولت عراق، سران این کشور خواهان خروج نظامیان امریکایی نیستند. به نوشته «المانیتور»، «احسان الشماری»، رئیس اندیشکده سیاسی عراق معتقد است: «آنچه از محور مذاکرات برمی آید دو طرف به‌دنبال از سرگیری روابط در همه زمینه‌ها هستند و تمایلی برای پایان حضور نظامی امریکا در عراق نیز دیده نمی‌شود. عراق فعلی که تئوری‌های مختلفی برای حکومت‌داری دارد درصدد برقراری روابط راهبردی و دایمی با واشنگتن به‌عنوان یک هم پیمان قدرتمند در برابر تروریست‌ها است.»
اهداف بلندپروازانه «الکاظمی»
روزی که پارلمان عراق به کابینه «الکاظمی» رأی اعتماد داد بواقع به طرح‌های نخست‌وزیر نیز چراغ سبز نشان داد. اما «تودی دوج» کارشناس عراق در گفت‌و‌گو با «الجزیره» از شکست اهداف او گفت: «الکاظمی، اهداف بسیار بلندپروازانه‌ای دارد. در واقع او درست مانند اسلاف خود طرح‌های دست نیافتنی را کلید زده و فراموش کرده ساختار سیاسی سهمیه‌ای عراق(المحاصصه) امکان تحقق این برنامه‌ها را به سران سیاسی این کشور نداده و نمی‌دهد. در این شرایط موانع بسیار بزرگی مقابل پای الکاظمی قرار دارد که از ابتدا تا انتها به همین ساختار سیاسی مربوط می‌شود. شاید تنها راهکار پیش روی «الکاظمی» برای رسیدن به اهدافش، انحلال احزاب بزرگ کشورش باشد که در عمل غیرممکن خواهد بود.»
گرچه او سال 2016 نیز، زمانی که در رأس وزارت اطلاعات عراق قرار گرفت هیچ شناخت و تجربه‌ای از کارهای اطلاعاتی نداشت و کشورش تحت اشغال داعش و اعتراضات داخلی در شرایط بسیار بدی قرار داشت، اما بخوبی توانست نقش یک سیاستمدار میانه رو را در میان ساختار شکننده احزاب سیاسی عراق ایفا و پیوند قوی با امریکا و ایران دو کشور صاحب نفوذ در کشورش برقرار کند اما به گزارش «دهیندو»، شرایط او در کسوت نخست‌وزیر، این بار دشوارتر از قبل است. او به ظاهر توانسته معترضان داخلی را آرام کند اما همچنان با مشکلات سیستماتیک روبه‌رو است.