«شیب دراز» به تماشای تولد ۳ هزار لاک پشت نشست

زهرا کشوری
خبرنگار
لاک‌پشت‌ها ی از تخم درآمده کم‌کم سر از میان شن‌های ساحلی قشم، کیش، شیدور و... درمی‌آورند، نور ماه را چراغ راه خود قرار می‌دهند تا در آغوش موج‌‌های گرم خلیج فارس زندگی پرتلاطم و مهاجرت بزرگ خود را آغاز کنند. فاصله شن‌های ساحل «شیب دراز» قشم تا موج‌های خلیج فارس زیاد نیست اما در همین فاصله کوچک هم شاید مرغی دریایی زندگی لاک پشت کوچک را برچیند و دفتر زندگی آن را در لب ساحل، نرسیده به دامان دریا ببندد.«کسری انصاری نسب» یکی از فعالان حوزه محیط زیست قشم به «ایران» می‌گوید: «از هر هزار لاک پشت یک لاک پشت به سن بلوغ می‌رسد.» همین عدد آژیر قرمز انقراض لاک‌پشت‌ها را به صدا درمی‌آورد و اهمیت حفاظت از آنها را صدچندان می‌کند.
۱۷ سال پیش بود که «هوشنگ دره‌شویی»، کارشناس شناخته شده محیط‌ زیست، تمام وقت خود را صرف قشم کرد تا از اهالی‌ آن حافظانی برای لاک‌پشت‌ها بسازد. هفت گونه از انواع لاک پشت‌های دنیا سال‌هاست در لیست قرمز جهانی قرار دارند. از این هفت گونه ایران میزبان لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی و سبز است. آن روز که دره شویی ساکن جزیره قشم شد اهالی از تخم‌های لاک پشت‌های پوزه عقابی و سبز نیمرو درست می‌کردند تا هم سفره ساده‌شان را رنگ بدهند و هم به ظن خودشان دردی را مرهم بنهند. ایجاد انجمن ناتوران خمیس(محافظان لاک‌پشت) نتیجه تلاش‌های دره شوری است. اعضای آن جوانانی هستند که محافظت از لاک‌پشت‌ها را از نیمه دوم اسفند تا تیرماه به عهده می‌گیرند. آنها تخم‌ها را از ساحل قشم جمع‌آوری می‌کنند و آن را در زیر شن‌های بخش امن ساحل می‌گذارند تا آن‌طور که انصاری نسب می‌گوید هم از رهگذر حضور عابران و گردشگران آسیب نبینند وهم سگ‌های محلی زخمی به آنها نزنند. او از حمایت منطقه آزاد از اعضای ناتوران خمیس خبر می‌دهد و می‌گوید: «۴ نفر شب از زیستگاه حفاظت می‌کنند و دو نفر هم روز با گشتزنی در ساحل. این ۶ نفر در فصل حضور لاک پشت‌ها حقوق می‌گیرند و بیمه هستند.»
براساس آمارهای «سیدهاشم داخته»، مدیر محیط زیست سازمان منطقه آزاد قشم ۴۴ لاک پشت اسفند ماه در ساحل شیب دراز تخم گذاشتند و رفتند تا اهالی جزیره تولد سه هزار بچه لاک‌پشت را در بهار و تیرماه سال‌جاری جشن بگیرند. البته همه لاک‌پشت‌ها هم سر از تخم درنمی‌آورند. برخی ناقص هستند و هرگز لاک‌پشتی از آنها، شن‌های ساحل را نمی‌شکافد تا راه دریا بگیرد و سال‌ها بعد دوباره برای تخم‌گذاری به ساحل شیب دراز بیاید. لاک‌پشت‌ها وقتی به سن بلوغ می‌رسند به‌طور غریزی بعد از جفت گیری برای تخم‌ریزی به‌همان ساحلی می‌آیند که در آن متولد شده‌اند. همان‌طور که «افسانه احسانی»، مسئول طرح صنایع دستی شیب دراز به «ایران» می‌گوید: «لاک‌پشت‌های پروژه حفاظت از لاک‌پشت‌های پوزه عقابی، مهربانی مردم قشم را بی‌جواب نگذاشتند. حضور لاک‌پشت‌ها به آماده‌سازی زیرساخت‌های مناسب مثل خاک‌ریزی جاده، لوله کشی آب، سازماندهی کپرهای بومی؛ توجه و اهمیت دادن به صنایع دستی بومی منطقه از طرف مردم بومی و گردشگران؛ افزایش امنیت در ساحل؛ ایجاد حس افتخار از تعلق یک جاذبه مهم اکوتوریستی و کمک به حفظ یک گونه در خطر انقراض؛ تشویق افراد به ترک نکردن روستا و کاهش مهاجرت به شهرهای دیگر و همبستگی بیشتر بین اهالی روستا برای حفاظت هرچه بهتر لاک‌پشت‌ها انجامید. حضور لاک‌پشت‌های پوزه عقابی و سبز در ایران به قشم محدود نمی‌شود. جزایر نخیلو و ام‌الکرم در بوشهر و جزایر کیش، شیدور، هندورابی، هنگام و هرمز در هرمزگان از دیگر زیستگاه‌های لاک‌پشت‌های سواحل جنوبی ایران است. لاک‌پشت‌ها شاخص سلامتی اکوسیستم‌های دریایی و اقیانوسی هستند. وجود این گونه‌ها تضمینی برای ادامه زندگی میگوها، ماهی‌ها و سایر زیست‌مندان دریایی است اما مطالعات جهانی خبر خوبی درباره جمعیت لاک‌پشت‌ها ندارد. تغییر اقلیم دارد تعادل جنسیتی آنها را بهم می‌زند و لاک‌پشت‌های ماده را وارد تجرد قطعی می‌کند. همین مسأله اهمیت حفاظت از لاک‌پشت‌ها را بسیار ضروری و اورژانسی می‌کند.