توسعه شهرک‌های اقماری و شکست قیمت مسکن

دلایل افزایس قیمت مسکن در سال‌های اخیر کاهش عرضه زمین بود. یعنی در شهرهای بزرگ مانند تهران عرضه زمین با طرح‌های جامع متوقف یا محدود شده است. قبل از انقلاب مساحت تهران حدود 180 کیلومتر مربع بود. بعد از انقلاب با تصرف زمین‌های بایر و ممات، مساحت تهران بتدریج گسترش پیدا کرد و به 730 کیلومتر مربع رسید یعنی مساحت تهران حدود 4 برابر شد. در پی این اقدام، گسترش افقی تا حدودی به حل مشکل مسکن کمک کرد اما با محدودیت عرضه زمین، گسترش عمودی شهر در دستور کار قرار گرفت. به این ترتیب، تراکم شهر در اکثر مناطق صددرصد افزایش پیدا کرد. افزایش تراکم تا حدودی همان کاری را می‌کرد که عرضه زمین می‌کرد. یعنی گسترش عمودی تا حدودی کمبود مسکن را جبران کرد. در حال حاضر، هم از جهت افزایش جمعیت و هم از جهت تراکم پذیری، شهر تهران به سقف خودش رسیده است و امکان گسترش بیشتر عمودی یا افقی شهر وجود ندارد. اما در شهرهای دیگر و شهرهای اقماری امکان عرضه بیشتر زمین هست. دولت در این شهرها باید آماده سازی‌های بیشتری برای عرضه زمین انجام دهد و زمین‌هایی که در چارچوب طرح‌های شهرسازی معقول و سنجیده و نه صرفاً تقسیم زمین است، را برای عرضه تدارک ببیند. عرضه زمین در شهرهای بزرگ و حتی متوسط و کوچک گشایشی در حل مشکل مسکن خواهد بود.
 در تهران این ابزار خیلی مؤثر نیست چون زمین مازادی برای توزیع وجود ندارد و اگر هم زمینی باشد بسیار محدود است.
راه حل ساده‌ای برای حل مشکل مسکن در شهر تهران وجود ندارد. تهران به سقف جمعیت‌پذیری رسیده است و دولت زمینی برای عرضه در شهر تهران ندارد. حتی اگر زمین هم بود گسترش بیشتر افقی یا عمودی شهر دیگر امکانپذیر نیست. حل مسأله مسکن در شهر تهران با توسعه شهرهای اقماری امکانپذیر است. باید دسترسی بهتر شهرهای اقماری از طریق توسعه ریلی و بزرگراه‌های مواصلاتی انجام شود تا با هزینه کم و زمان سریع‌تر رفت و آمد به تهران از طریق شهرهای اقماری انجام شود. به جای افزایش جمعیت‌پذیری در تهران، باید شرایطی فراهم شود تا در شهرهای جانبی و جدید جمعیت زیادی متمرکز شود. شهرهای اقماری تهران با خط ریلی به تهران متصل نیستند. ده‌ها شهر بزرگ با جمعیت‌های میلیونی تشکیل شده است که یک راه دسترسی درست به تهران ندارند.
اساساً کار درست‌تر این است که در چارچوب طرح آمایش ملی، توزیع جمعیت به نحوی انجام شود که جمعیت به‌سمت سایر بخش‌های کشور که ظرفیت جمعیت‌پذیری دارد برود. کرانه‌های جنوبی و مناطقی مانند غرب کشور، که از نظر محیط زیستی آمادگی بیشتر را دارد، آماده پذیرش جمعیت است. تهران محدودیت‌های زیادی برای گسترش و ساخت و ساز دارد و با توجه به تکمیل جمعیت‌پذیری این شهر، تجهیز و توسعه دسترسی بهتر به شهرهای اقماری اطراف، منطقی‌ترین راهکار برای حل مشکل مسکن در تهران است. اگر ما توسعه زیرساخت را در شهرهای حومه‌ای ایجاد کنیم، مردم برای زندگی در آنجا تشویق می‌شوند و از افزایش قیمت مسکن در تهران هم در امان می‌مانند.