کاربزرگ شهید چمران

اسماعیل علوی
دبیر گروه پایداری
در مفهوم دینی، انسان والا کسی است که به مصداق «انالله واناالیه راجعون» خود را مسافر طریق الی‌الله دانسته و آماده سفر آخرت باشد. چنین انسانی «خودآگاهی» و «دیگرخواهی» را سرلوحه اهداف و برنامه‌های زندگی خویش قرار داده و با عمل صالح به «حیات طیبه» نائل خواهد آمد. مهمترین ویژگی این افراد تواضع و فروتنی هدفمند است که رشد دیگران را در پی خواهد داشت و شهید دکتر مصطفی چمران به گواه فراز و نشیب‌های عمر 49 ساله‌اش مصداق چنین انسانی است. او با خودآگاهی، نقد عمر را صرف دیگرخواهی کرد و در پایان به تعبیر امیرالمؤمنین علی(ع) «تخففوا تلحقوا» سبکبار به مقصد رسید. شهید چمران با مرگ‌ باوری و نهراسیدن از رویارویی با آن به عامل روحی قدرتمندی دست یافته بود که می‌توانست شجاعت‌های اعجاب‌برانگیزی از خود بروز دهد، تا آنجا که برخی از این شجاعت‌ها موجب تغییر سرنوشت کشور در برخی از مقاطع شد. در ماجرای سقوط شهر مرزی پاوه، حضور شجاعانه و کارساز او در شرایطی که تقریباً اغلب مناطق شهر به اشغال مزدوران بیگانه درآمده بود موجب شد تا جنگ مغلوبه به یک پیروزی شیرین تبدیل شود، همچنین در دفاع از سوسنگرد با مواجهه تن با تانک با شجاعتی منحصر به خود، با 30 تانک دشمن بعثی درافتاده و به نحو غیر قابل باوری دشمن را عقب راند که این اقدام در تاریخ جنگ از اهمیت بسیاری برخوردار است. شهید چمران در جریان جنگ تحمیلی نیز بیشترین نقش را به عنوان یک فرد ایفا کرد و هیچ یک از رزمندگان، حتی فرماندهان در نقش‌آفرینی به پای او نمی‌رسند. شاید از این گزاره بوی غلو به مشام برسد! اما این حقیقتی غیر‌قابل کتمان است که شهید چمران به تنهایی نقشی بی‌بدیل در روزهای آغازین جنگ ایفا کرد، اگر چه آنگونه که باید در گفته‌ها و نوشته‌ها نیامده باشد. سردار شهید احمد غلامی دراین ارتباط می‌گوید: «عراق به نزدیک اهواز رسیده و جاده را هم گرفته بود. دیگر خط‌ها هم شکل گرفته بود. آن زمان نیروهای چمران وارد عمل شدند و در منطقه حمیدیه نگذاشتند عراقی‌ها عبور کنند. این کار بسیار خوبی بود که انجام شد و در نتیجه عراق نتوانست فلش طرف محور طلائیه - کوشک را به اهواز برساند.... عراقی‌ها قصد داشتند با 4 لشکر وارد اهواز شوند و مرکز استان را بگیرند، اما مقاومت و کاری که چمران در آن منطقه کرد واقعاً در تاریخ گم شد. من اتفاقات و پیچیدگی‌های جنگ و سردرگمی‌ها را به یاد دارم این‌ها در آن غوغا گم شد. دکتر چمران کار بزرگی کرد. اگر آن منطقه رها می‌شد و عراقی‌ها به آنجا می‌رسیدند قطعاً راه به سوی اهواز باز می‌شد.... بعد که ما جنگ را یاد گرفتیم عظمت کار دکتر چمران را متوجه شدیم و فهمیدیم ایشان چه کار بزرگی کرد. یک نفر آدم بلند شود برود یک سری نیروهای عادی جمع کند و کار بزرگی انجام دهد و نگذارد اهواز سقوط کند. دکتر چمران... با بینش آنجا را انتخاب کرده بود...» اما این همه، آن کار بزرگ شهید چمران نبود. کار بزرگ شهید چمران کشف و جذب افراد عادی و به‌کارگیری آنان در جهت اهداف والا و بالا بود. او از افرادی همچون «شهید مجتبی هاشمی» و «شهید شاهرخ ضرغام» که در ادامه زندگی معمولی خود قادر به ایفای نقشی اجتماعی نبودند، قهرمانانی نامدار ساخت که الگوی بسیاری ازافراد هستند. از این‌رو چمران را فراتر از یک فرمانده شجاع و قهرمان عرصه‌های جهاد و ایثارگری، بایستی به عنوان یک مصلح اجتماعی و انسانی والا دانست و به عنوان الگوی انسانیت شناساند.