نگهداری داده ها در کشور میسر شد

سوسن صادقی
خبرنگار
یک مرکز داده بزرگ با استفاده از به روزترین فناوری‌های جهان به‌تازگی از سوی بخش خصوصی (اپراتور دوم) با حضور رئیس جمهوری افتتاح شد. از سوی دیگر سازمان فناوری اطلاعات قرار است مراکز داده در کشور را رتبه‌بندی کند. با مطرح شدن این دو موضوع به سراغ کارشناسان حوزه فاوا رفتیم و درباره ایجاد مرکز داده جدید و طرح رتبه‌بندی مراکز داده در کشور این سؤال‌ها را مطرح کردیم که ایجاد و راه‌اندازی مراکز داده جدید چقدر مورد نیاز کشور است و اینکه رتبه‌بندی مراکز داده‌ها چه پیامدهای مثبتی دارد باید در بحث رتبه‌بندی مراکز داده به چه عواملی توجه کرد؟
نیاز مبرم اقتصاد دیجیتال
«راه‌اندازی دیتاسنتر و مرکز داده جدید از سوی بخش خصوصی اقدام مثبتی است چون از آنجایی که دنیا به سمت اقتصاد دیجیتال در حال حرکت است از این‌رو راه‌اندازی مراکز داده جدید جزو زیرساخت‌های اصلی برای توسعه کسب وکارهای مجازی محسوب می‌شود.»
علیرضا هاشمی گلپایگانی استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: در عصر کنونی به توسعه زیرساخت‌ها از جمله مراکز داده نیاز مبرم داریم و وجود این مراکز منجر به توسعه کسب و کارهای الکترونیکی می‌شود.
هاشمی گلپایگانی افزود: با راه‌اندازی این زیرساخت‌ها فعالان برای ارائه خدمات داخلی به مراکز داده خارجی نیازی ندارند اما برای ارائه خدمات روی بستر فضای مجازی بخصوص در عرصه بین‌المللی به زیرساخت‌های kdc نیاز داریم.این استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر معتقد است وجود چنین مراکز داده‌ای می‌تواند در هزینه‌های کسب و کارهای الکترونیکی به میزان زیادی صرفه‌جویی ایجاد کرده و تسهیل کند.
وی در ادامه به موضوع رتبه‌بندی دیتاسنترها یا همان مراکز داده اشاره و آن را یکی از طرح‌های خوب عنوان کرد و گفت: ضابطه‌ها و استانداردهای بخصوص امنیتی این مراکز باید همه رعایت شده و از نظر فنی، طراحی و... مجوز برای آنها صادر شود. رگولاتوری باید ضوابط فنی و نظارتی خوبی را برای این مراکز داده تدوین کند.
هاشمی گلپایگانی افزود: قطعاً تعیین استانداردها، کار آسانی نیست و نیازمند یک تیم تحقیق و توسعه قوی است و این تیم باید دائماً فناوری‌های نوین را چک کند. باید ضوابط فنی بدرستی بازتعریف و به روزرسانی شود و تمام این موارد تدوین شده  وعاملی برای ارائه مجوز به مراکز داده شود.
این استادیار گروه‌ آی تی دانشگاه امیرکبیر معتقد است دولت باید عرصه را برای فعالان این حوزه باز کند و فقط به چند مرکز داده بسنده نکند. از سوی دیگر باید اجازه داد تا نوآوری در این حوزه ایجاد شده و رقابت شکل بگیرد تا هم ارائه دهنده و هم گیرنده‌ها بدرستی منافع کسب کنند.
وی در ادامه گفت: باید نیم نگاهی نیز به منطقه داشته باشیم تا با ایجاد مراکز داده بیشتر با ارائه خدمات صادرکننده باشیم و درآمد کسب کنیم، چرا که کشور ما پتانسیل خوبی از منظر فنی، اجرایی و عملیاتی و حتی اکادمیک و تحقیق و توسعه دارد و می‌توانیم با نیروهای فعال، این حوزه را فعال تر از قبل کنیم.این استاد دانشگاه اعتقاد دارد رتبه‌بندی‌ها باید ضابطه‌مند شود و سلیقه‌ای اجرا نشود و بهتر است به جای رتبه دادن مقیاس تعیین کنیم. باید قاعده‌های مشخص شفاف و قابل اندازه‌گیری مبتنی بر کمیت‌ها تعریف شود تا در این میان اجحافی صورت نگیرد و بر این اساس بتوانیم رتبه‌بندی مناسبی داشته باشیم البته در این میان رضایت مشتریان و کسانی که از این خدمات استفاده می‌کنند، نیز باید ملاک قرار بگیرد.
نگهداری داده‌ها در کشور
سهیل تقوی کارشناس فناوری اطلاعات نیز معتقد است با توجه به اینکه مراکز دیتای انگشت شماری در کشور وجود دارد، راه‌اندازی مراکز داده از نیازهای امروز است و باید با راه‌اندازی مراکز بیشتر اطلاعات در داخل کشور نگهداری شود.تقوی به «ایران» گفت: آنچه بعد از کمیت اهمیت دارد، بحث کیفیت مراکز داده است، چرا که چند سال پیش مطالعاتی درباره سایت‌های برتر کشور انجام شد تا مشخص شود چند درصد مراکز داده در داخل کشور قرار دارد. نتایج این تحقیقات نشان داد که 70 درصد سایت‌ها مراکز داده‌شان در خارج از کشور یعنی آلمان، امریکا و کانادا قرار دارد و وقتی علت را بررسی کردیم، مشخص شد که کیفیت، قیمت و پشتیبانی مراکز داده در خارج از کشور بهتر از داخل کشور است.
وی افزود: البته در چند سال اخیر به‌دلیل تحریم‌ها، بسیاری از سایت‌ها داده‌های خود را از دست دادند و همچنین افزایش قیمت دلار باعث شد تا بسیاری از سایت‌ها داده‌های خود را به داخل کشور منتقل کنند ولی هنوز مراکز داده‌های داخلی بخصوص مراکز قدیمی دارای کیفیت خوبی نیستند.
این کارشناس فناوری اطلاعات معتقد است برای ارتقای کیفیت و حتی کاهش هزینه‌ها این بازار نیاز به رقابت دارد و این رقابت با افزایش کمی و کیفی مراکز داده و با رتبه‌بندی آنها ایجاد می‌شود.
تقوی گفت: پیش از این سازمان فناوری اطلاعات، مرکز ملی فضای مجازی به‌دنبال رتبه‌بندی مراکز داده و در پی اجرایی کردن ارائه مجوز به مراکز داده بودند، چرا که بجز چند مرکز داده بیشتر مراکز بدون مجوز فعالیت می‌کردند و وقتی به هر دلیلی داده‌های شرکت‌ها یا سایت‌ها از بین می‌رفت شرکت مربوطه پاسخگو نبود و حتی صاحب داده نیز نمی‌دانست به کجا باید شکایت کند.
وی با بیان اینکه رتبه‌بندی مراکز داده اقدام خوبی است، افزود: ولی رتبه‌بندی به تعریف شاخص‌هایی دقیق و نظارت نیاز دارد تا ضمن ایجاد رقابت، مشتری مداری نیز شکل بگیرد. اگر تعداد مراکز داده افزایش یابد، نه تنها شرکت‌ها کیفیت مراکز داده را بالا می‌برند، بلکه سعی می‌کنند با هزینه مناسب خدمات ارائه دهند. از سوی دیگر در زمینه پشتیبانی‌ها نیز پاسخگو خواهند بود.
وی به رعایت شاخص امنیتی نیز اشاره کرد و گفت: باید مراکز داده حداقل‌های تعریف شده را رعایت کنند و اگر از این حد گذشت درباره رتبه‌بندی اقدام کنند اگر مراکز داده‌ای حداقل‌ها را نداشت نباید مجوز دریافت کرده و حتی اگر بعد از نظارت مشخص شد حداقل‌ها را ندارد، مجوزش باطل شود.
محمدعرفان شمسی مسئول تیم رایانش ابری ابر آروان نیز به «ایران» گفت: ساخت زیرساخت‌های فناوری اطلاعات در بحث تحریم‌ها مثمرثمر خواهد بود و باعث می‌شود داده‌ها در کشور باقی بماند.
شمسی افزود: باید توجه کرد که ایزوله کردن کشور در این حوزه آسیب فراوانی به اکوسیستم می‌زند. این اصل که باید برای مواقع ضروری و بر اساس اصل پدافند غیرعامل، امکانات مناسب داخلی را فراهم کنیم، شکی وجود ندارد اما ما به عرصه حوزه بین الملل نیز نیاز داریم و تنها با اتکا به داخل نمی‌توانیم کارهای خود را پیش ببریم.
این فعال حوزه رایانش ابری اعتقاد دارد سازمان صنفی در خصوص رتبه‌بندی دیتاسنتر‌ها نیز تلاش‌های خوبی را انجام داده است که کمک می‌کند دیتاسنترهای داخلی از حداقل استانداردها برخوردار باشند.شمسی گفت: البته باید گفت بسیاری از شرکت‌های بزرگ فضاهایی را به‌عنوان دیتاسنتر به مشتریان اجاره می‌دهند که با توجه به استانداردها، در حد اتاق سرور نیز دسته‌بندی نمی‌شوند، چه برسد به دیتاسنتر. در این رتبه‌بندی هر چه قدر استاندارد‌های سختگیرانه‌تر و به روز تری لحاظ شود، در مجموع به بهبود فضای زیرساختی کشور کمک خواهد کرد.

نیم نگاه
بزرگترین مرکز داده اپراتور دوم در راستای تأمین زیرساخت‌های اطلاعاتی مورد نیاز برای ارائه خدمات عمومی در کشور و اجرای تکالیف مندرج در اسناد بالادستی شبکه ملی اطلاعات، برای اهداف و برنامه‌های شبکه ملی اطلاعات و در چارچوب سند معماری و طرح کلان این شبکه راه‌اندازی شد. این حرکت گام بلندی در راستای دستیابی به هدف توسعه محتوا و خدمات داخلی و کسب 70درصدی آن از سبد مصرفی کاربران است. این مرکز داده 400 رکی که با سرمایه‌گذاری 1100 میلیارد تومانی ایجاد شده، ظرفیت مراکز داده کشور را تا 25 درصد افزایش می‌دهد. جلوگیری از خروج اطلاعات از کشور و تأمین استقلال در فضای مجازی از دیگر کارکردهای این مرکز بزرگ داده‌ای است. این مرکز داده بزرگ بخش خصوصی که در کمتر 9 ماه راه‌اندازی شده، حدود ۴۵۰۰ سرور جدید با قابلیت میزبانی بیش از ۴۰ هزار سرور مجازی با کاربری‌های گوناگون در محیط ابری دارد که به ظرفیت اپراتور دوم و شبکه ملی اطلاعات افزوده می‌شود.