افزایش 50 درصدی بودجه تابستانه کتاب

علیرضا اسماعیلی
مشاور اجرایی معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
تردیدی نیست که بخش‌های مختلف صنعت نشر، طی ماه‌هایی که از شیوع ویروس کرونا در کشورمان می‌گذرد با مشکلاتی جدی روبه‌رو شده‌اند. از همین رو، معاونت فرهنگی به دستور وزیر ارشاد و با همراهی معاون فرهنگی ایشان، از همان ماه ابتدایی گسترش این بیماری، درصدد در نظر گرفتن تسهیلاتی برای کمک به سرپا نگه‌داشتن این بخش مهم فرهنگمان برآمده است. یکی از این اقدامات، افزایش 50 ‌درصدی بودجه برپایی طرح تخفیف فصلی کتاب است که دوره تابستانه آن از هجدهم مردادماه در سراسر کشور آغاز می‌شود. با توجه به گلایه‌هایی که کتابفروشان عضو در دوره‌های قبل این طرح در ارتباط با بازپرداخت مابه‌التفاوت تخفیف‌ها داشته‌اند به آنان قول می‌دهیم که درصد تخفیفی که معاونت فرهنگی در نظر گرفته را تا کمتر از سه هفته بعد از اتمام تابستانه کتاب به آنان بپردازیم، اما خبر دیگر تصمیمی است که برای برپایی مجازی نمایشگاه کتاب تهران گرفته ‌شده، هرچند که چگونگی آن در مرحله بررسی با حضور نمایندگان صنوف مختلف نشر است؛ با این تلاش  بسترسازی لازم آغازشده است. طرح خرید کتاب از ناشران هم با جدیت بیشتری پیگیری می‌شود در این رابطه هم به ناشران اطمینان خاطر می‌دهیم که پرداخت آنها ظرف یک ماه صورت پذیرد. از سوی دیگر به‌دنبال حمایت از ناشرانی هستیم که در همین دوران شیوع بیماری کرونا چاپ نخست آثار خود را منتشر کرده‌اند که دستورالعمل خرید از آنان به نوع و سطح کیفی کتاب بستگی دارد. مسأله دیگری که ذکر توضیحاتی درباره آن را لازم می‌دانم، افزایش
30 درصدی حمایت‌های استانی در حوزه‌های مختلف نشر، ازجمله خرید استانی و برپایی برنامه‌های مختلف فرهنگی است؛ افزون بر این حمایت، استان‌های کم برخوردار و مناطق مرزی با حمایت بیشتری روبه‌رو خواهند شد که برای آنان سقف بودجه جداگانه‌ای درنظر گرفته‌ شده است. یکی دیگر از مباحثی که شخص وزیر ارشاد از همان ابتدا آن را پیگیری کرد، در ارتباط با ارائه تسهیلاتی به ناشران و کتابفروشان است. در این رابطه با بنگاه‌های اقتصادی، وزارت کار و سازمان تأمین اجتماعی تفاهم‌هایی منعقد شده تا از این طریق گامی در راستای حفظ حیات نشرمان برداشته شود؛ البته مشکلاتی در راستای دریافت وام‌های حمایتی برای برخی دوستان عرصه نشر پیش‌آمده که درصدد رفع کامل آنها هستیم. ‌بتازگی دکتر نوبخت، رئیس سازمان برنامه‌ و بودجه هم وعده همکاری‌هایی داده تا طی ماه آینده قادر به ارائه تسهیلات بیشتری شویم. همکاری با اداره پست همچنان برای ارائه تخفیف به خریداران کتاب ادامه دارد، افزون بر این بحث باشگاه‌های کتابخوانی با جدیت بیشتری دنبال می‌شود چراکه طیف گسترده‌ای از کودکان و نوجوانان مخاطب آن هستند و می‌توانند به کتابفروشی‌ها رونق ببخشند. اما در ارتباط با اقداماتی که از ابتدای سال‌جاری صورت گرفته نیز می‌توان به برگزاری پویش «با کتاب در خانه» اشاره کرد که مخاطبان هدف آن کودکان و نوجوانان بودند، از مخاطبان درخواست شده بود تا با ضبط ویدئوهای دو دقیقه‌ای و انتشار آن در شبکه‌های اجتماعی همسالان خود را به مطالعه کتابی که در روزهای قرنطینه خوانده‌اند تشویق کنند. خوشبختانه این طرح که تا دوازدهم اردیبهشت‌ماه برقرار بود با استقبالی گسترده از سوی 23 استان روبه‌رو شد. به ‌قصد حفظ سرانه مطالعه، برای شرکت‌کنندگان در این طرح امکان خرید کتاب با تخفیف هم فراهم شد، علاوه بر این با اداره پست هم تفاهمنامه‌ای منعقد شد تا بخشی از هزینه ارسال کتاب‌ها را معاونت فرهنگی پرداخت کند. در اجرایی شدن این طرح تشکل‌های مردمی و همچنین باشگاه‌های کتابخوانی نیز نقش مهمی ایفا کردند. کمی بعد بحث حمایت از ناشران الکترونیک به میان آمد، به ‌دنبال یارانه‌ای که از سوی معاونت فرهنگی ارشاد اختصاص یافت، کتاب‌ها از طریق پلتفرم‌ها و سایت‌های فروش کتاب با تخفیف‌هایی گاه تا
80 درصد و با همکاری مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال ارشاد و جمعی از ناشران الکترونیک به فروش رسید. این طرح از ابتدای سال جدید به مدت بیست روز برقرار بود که منجر به فروش 236 هزار نسخه کتاب الکترونیکی شد. مابه‌التفاوت این تخفیف‌ها از سوی ارشاد پرداخت شد، اما در پاسخ به گلایه‌های برخی ناشران مبنی بر اینکه عرضه کتاب از طریق سایت‌ها منجر به افزایش فروش آثار چاپ قاچاق و کتاب‌سازی شده باید بگویم که از یک ماه و نیم پیش، کارگروهی به همین منظور و با همکاری صنوف نشر دایر شده، بزودی راهکارهای آن برای به حداقل رساندن تخلفات صورت گرفته در راستای نقض حقوق ناشران و صاحبان آثار اعلام و اجرایی می‌شود.