ونــیــزی‌هــا

شیر ونیزی و «خورشید» مجیدی

رضا صائمی
منتقد سینما
در نشست رسانه‌ای فیلم «خورشید» در جشنواره سال پیش گفتم این فیلم طلوع دوباره مجیدی است و حالا راهیابی این فیلم به جشنواره ونیز نشان می‌دهد که درخشش این فیلم آغاز شده است. حضور در ونیز هم فرصت دوباره‌ای برای نام‌آوری مجید مجیدی و هم یادآوری سینمای ایران در عرصه بین‌المللی است که بعد از چند سال که سینمای ایران را با نام اصغر فرهادی در جهان معتبر کرد این بار با «خورشید» و مجید مجیدی این موفقیت تکرار شود. «خورشید» یادآور روزهای خوب مجید مجیدی است که این بار به معضل کودکان کار پرداخته و می‌تواند نگاه جهانیان را به خود جلب کند. «خورشید» قصه و روایت ساده‌‌ای دارد و با زلالی و خلوص دنیای کودکانه آمیخته و این می‌تواند هر مخاطبی را از هر کجای دنیا با خود همراه و همدل کند. بازی‌های خوب بازیگران کودک و نوجوان که برخی از آنها واقعاً کودک کار هستند از جمله امتیازات و نقاط قوت فیلم است که پیش‌بینی می‌شود نگاه داوران و تماشاگران در جشنواره ونیز را جلب کند. مجیدی با فیلم «بچه‌های آسمان» جزو پنج نامزد نهایی دریافت بهترین فیلم خارجی زبان اسکار ۱۹۹۸ بود و نخستین کارگردان ایرانی است که نامزد دریافت جایزه اسکار شده ‌است. اینک بار دیگر این فرصت برای او پیش آمده تا در جشنواره ونیز بر اعتبار سینمای ایران بیفزاید. فیلم او به بخش اصلی جشنواره راه یافته و در کنار بازیگران کودکش، یک علی نصیریان فوق‌العاده دارد که می‌تواند پشتوانه محکمی برای این فیلم باشد. شناخته بودن خود مجید مجیدی در جشنواره‌های بین‌المللی هم امتیاز دیگری است که می‌تواند امید درخشش «خورشید» را بیشتر کند. فیلم‌های او در جشنواره‌های معتبری چون «برلین» و «مونترال» جایزه گرفته‌اند. رضا ناجی برای بازی در «آواز گنجشک‌ها» از جشنواره فیلم برلین جایزه بهترین بازیگر مرد را دریافت کرد. امید به اینکه شیر ونیز به «خورشید» برسد.
شناسنامه
فیلم «خورشید» راوی داستان چند نوجوان است که سودای یافتن گنج در سر می‌پرورانند و برای تحقق آن به مدرسه‌ای که گنج در آن پنهان شده می‌روند، غافل از آنکه دست روزگار سرنوشت دیگری را برایشان رقم زده است. فیلمنامه‌نویس: مجید مجیدی و نیما جاویدی/ بازیگران: علی نصیریان، جواد عزتی، طناز طباطبایی، صفر محمدی، علی غابشی و روح‌الله زمانی

سینما مهم‌تر از سیاست

پرویز جاهد
منتقد سینما
در روزگاری که ویروس کرونا، سینمای جهان را به انفعال کشانده، فیلمسازان را بیکار و خانه‌نشین و سالن‌های سینما را سوت‌و کور کرده، برگزاری جشنواره فیلم ونیز، مثل یک معجزه می‌ماند. نشان می‌دهد سینما هنوز زنده است و به چهره اهریمنی کرونا پوزخند می‌زند. خبر خوشحال‌کننده‌تر اما پذیرفته شدن چند فیلم ایرانی در بخش‌های مختلف این جشنواره است از جمله فیلم جدید شهرام مکری با عنوان «جنایت بی‌دقت» که در بخش افق‌ها به نمایش درمی‌آید. مکری، چهره آشنایی برای ونیزی‌هاست و قبلاً نیز در سال 2013 با فیلم «ماهی و گربه» در این جشنواره شرکت داشت و جایزه ویژه بخش افق‌های آن را دریافت کرد. متأسفانه هنوز فیلم جدید مکری را ندیده‌ام اما ظاهراً این فیلم نیز همان‌طور که از عنوانش برمی‌آید، همانند کارهای قبلی این فیلمساز، مایه‌های جنایی و معمایی دارد و گویا در قالب فیلم در فیلم است و می‌توان حدس زد که تجربه متفاوتی در سینمای ایران باشد چرا که مکری اصولاً فیلمسازی تجربه‌گرا است و هر دو فیلم قبلی‌اش یعنی «ماهی و گربه» و «هجوم»، تجربه‌های متفاوت و جسورانه‌ای از نظر فرم و ساختار روایی در سینمای ایران بوده‌اند. سینماگری که گرایش‌های سینه فیلی (عشق به سینما) دارد و با رویکردی فرمالیستی و سبک‌پردازانه به سینما نگاه می‌کند. حضور دوباره مکری در جشنواره فیلم ونیز نشان می‌دهد که مسئولان این جشنواره برخلاف جشنواره‌ای مثل برلین، به‌دنبال هیاهو و جنجال سیاسی نیستند و در سینمای ایران تنها دنبال فیلم‌هایی نمی‌گردند که رنگ و بوی سیاسی یا تم‌های حقوق بشری داشته باشد و احتمالاً سینما برایشان مهم‌تر از سیاست است. از طرف دیگر، نمایش بین‌المللی فیلم‌هایی از جنس فیلم‌های مکری، نشان می‌دهد که سینمای ایران، تنها در فیلم‌های اجتماعی شعارزده یا سینمای مینی‌مالیستی ساده و اگزاتیک خلاصه نمی‌شود بلکه گرایش‌های متفاوتی در این سینما هست که برای دوستداران سینمای ایران در سطح جهانی می‌تواند قابل توجه و جذاب باشد.
شناسنامه
«جنایت بی‌دقت» مضمونی مرتبط با سینما دارد و درباره تماشاگرانی است که قبل از شروع اکران فیلمی درباره آن حرف می‌زنند و با شروع نمایش بر پرده سینما، ماجرا شکل جدیدی به خود می‌گیرد. فیلمنامه‌نویس: شهرام مکری و نسیم احمدپور/ بازیگران: بابک کریمی، سیاووش چراغی‌پور، محمد ساربان، فریبا کامران، ابوالفضل کاهانی، راضیه منصوری و گلنوش قهرمانی.

مؤمن به راهش

احسان عبدی‌پور
کارگردان و فیلمنامه‌نویس
من خیلی اصرار کردم که: این فیلمنامه رو حالا بیخیال شو.... بذار بعدترها بسازش!
منظورم همین «دشت خاموش» است و همین که امسال ونیز شرکت می‌کند. قصد ذهنیم این بود که این بار، فیلمی کمی رایج‌تر بسازد، صاحب امکان و لجستیک بشود در سینما و بعد برود پی خواسته‌ها و سلیقه کاملاً فردی‌اش و او تنها کاری که کرد این بود که ابداً به حرفم توجهی نکرد و نطفه یا ذات قضیه در همین مواجهه و تمرد نهفته است. ما حدود شانزده هفده سال عمر رفاقت مان است، رفاقت بسیار صمیمی. احمد بهرامی، بی‌اینکه سربگرداند ببیند هیجان یا اقبال روزِ سینما یا تماشاگر ایرانی متوجه کدام گونه یا دسته فیلم هاست، مستمراً و مستقلاً سلیقه و نگاه خودش را پیش گرفت. مسلم است اولین چیزی که چنین نگاه مستقلی را در گوشه رینگ مشت باران می‌کند، تنگنای مالی است، یا درست‌ترش تنگناهای مالی، حتی این توجیه‌کننده‌ترین اهرم روزگار هم این پسر را به تشکیک یا تبدیل نکشاند. چشم‌انداز و نگرشی داشت، که قابل تبدیل نبود. آن سکانس شروع این نوشتار، معنای عملگرایانه این شرح و بسط‌هایی است که دارم می‌دهم. باید از کلمه جادویی استمرار حرف بزنم حالا. استمرار، نتیجه یکم ایمان است و احتمالاً صبر دومینش. خوشحال و دلخوشم از اینکه یک جریانِ اصیلی که در هیابانگ و معرکه فضای سینمای ایران حالا حالاها جا و شانس دیده و درک نمی‌شد، با اهرم جشنواره ونیز برملا شود. این امکانی است که خیلی وقت‌ها جشنواره‌های خارجی، به آشفتگی داخلی داده‌اند. کمی طمأنینه، کمی متانت و کمی پرهیز از سوءگیری بازار و ارگان و بازی‌های آنطرف پرده. برای رفیقم احمد بهرامی خوشحالم که آنقدر به راهش مؤمن بود که هیچ ترقه‌بازی و فشفشه نگاری، سرش را نچرخاند و حواسش را پرت نکرد. امیدوارم با دست پر برگردد و در این سال ساکت و بی‌سوسو، شمعی افروخته شود بالاخره.
شناسنامه
فیلم «دشت خاموش» داستان لطف‌الله مردی تنهاست که به‌عنوان پیشکار در یک کوره آجرپزی کار می کند و رابط میان صاحب کوره و کارگران است. صاحب کوره روزی همه کارگران را جمع کرده و خبری را به آنها می‌دهد که زندگی همه کارگران را دچار دگرگونی می‌کند. فیلمنامه‌نویس و کارگردان: احمد بهرامی/ بازیگران: علی باقری، فرخ نعمتی، مهدیه نساج، مجید فرهنگ و تورج الوند.